ABD’de Avian Influenza’nın 2014 ve 2015 yıllarında Salgınları- Durum Raporu-

ABD’de Avian Influenza’nın 2014 ve 2015 yıllarında Salgınları- Durum Raporu-

H.-W. Windhorst                                                                        

Çeviri: Dr. Kaya DEMİRÖZÜ

Giriş

Aralık 2014 ile Haziran 2015 arasında ABD’de yaşanan Avian Influenza (AI) salgınları  ülke tavukçuluk sektörü tarihindeki en şiddetli epizootik olay olarak kaşımıza çıkmıştır. Pennsylvania’da 1983/84 yıllarında virusun HPAI H5N2 suşu ve 2002 yılında Virginia’da H7N2 suşu LPAI salgınlarına neden olmuştur. Pennsylvania  salgınında yaklaşık 17 milyon kanatlı  etki-lenmesine rağmen son salgına kıyasla nispeten önemsizdi. Son salgınlarda etkilenen neredeyse 42.100.000 yumurtacı tavuk ve yarka ile 7,5 milyon hindidir.

Bu raporun başlıça amacı:

• Salgınların zaman-mekansal analizi,
• Salgınların epidemiyolojisi tartışma,
• Salgınların ekonomik etkileri üzerine genel bir değerlendirme,
• Gelecekte olası salgınlarla ilgili senaryolar sunmaktır..

Aşağıdaki analiz Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bölümü Hayvan ve Bitki Sağlığı Kontrol Servisi (APHIS) raporlarına,Iowa, Kuzey Dakota ve Monta-na Eyalet veterinerleri, Prof. Hongwei Xin (Iowa State University, Ames), Jonathan Cade (başkan Hy-Line) ,Dr Simon Shane (Chick-Site.com) alınan kişisel bilgi ve raporlar ile WATTAgNet.com çeşitli raporları dayanmaktadır.

AI Salgınlarınını zaman-mekansal analizi

19 Aralık 2014 ve 17 Haziran 2015 arasında  ABD 15 eyalette ticari sürü-lerde ve kırsal kanatlılarda 232 salgın görülmüştür. Yalnız Minnesota ve Iowa’daki 187 vaka  Tablo.1 dedir.

Tablo .2 : AI salgınında etkilenen kanatlı sayısı. -18Haziran 2015 durumu-  ((Kaynak:APHIS)

Tablo .3:  ABD’de 2015 19 Aralık, 2014 ve 17 Haziran arasında  AI salsınlarının Zaman-mekan dağıtımı (Kaynak:APHIS)

Kaliforniya’daki  ticari hindi çiftlikleri Pasifik göç güzargahında yabani kuşlar tarafından enfekte edilmiştir. Bu bölgenin dışında ilk vaka 3 – 28 Mart  2015 arasında Arkansas, Kansas ve Missouri tespit edilmiştir. 3 Mart ve 28, 2015 itibariyle sadece tek tek çiftlikler bulaşmaya başladı. Durum endişe verici görünmüyordu. Ancak nisan ayı başında Minnesota ve Dako-ta’da ağırlıklı olarak ticari hindi çiftliklerinde 16 yeni salgın teyit edildiğinde durum kritik bir hale almıştır. Takip eden haftalarda, enfekte çiftliklerin sa-yısı önemli ölçüde arttı ve 21 Nisan ile 5 Mayıs arasında 87 vakaya ulaştı. Hindi çiftliklerine ilaveten ilkkez  Iowa’da büyük yumurtacı işletmede  en-eksiyon  saptanmıştır. İzleyen haftalarda, salgınların sayısı düşmeye başlamış, ama mayıs sonu ve haziran başlarında salgın yeniden atağa geçmiştir. Son  salgından  günler sonra, 17 haziran günü  Iowa’da  büyük bir yumurtacı işletmesinde APHIS bir vakayı teyid etmiştir.

1, 2 ve 4. Şekillerde AI vakalarının tarih ve dağılımları gösterilmektir

Şekil.1.Salgınların  Mekansal dağılımını  Pasifik kıyı eyaletlerde Califor-nia’da sadece iki ticari sürüde  saptanırken, Yukarı Orta Batı’da salgınlar güney Minnesota (özellikle hindi çiftlikleri) ve Kuzey Iowa (hindi ve  yu-murtacı işletmeler) yoğunlaşmıştır. (USDA APHIS)

Şekil  2 . Erken salgınlar  ABD batısında Aralık 2014 ve Mart 2015 arasında ortaya çıkmıştır (Tablo 3’e de  bakınız). Mart ayında, ilk vaka olarak Mississippi göç güzargahında bulunan birçok eyalette (Arkansas Minnesota) tespit edilmiştir. Nisan 2015 den  başlayarak, tespit edilen enfeksiyonların sayısı hızla artmıştır. Öncelikle hindi çiftlikleri,  takiben yumurta işletmelerinde olmak üzere güneye ve batıya doğru yayılmış- tır(Tablo 3’e de  baknız).

Şekil 3. ABD yabani kuşların göç güzargahı (çevirenin eki)

Şekil 4. 10 Aralık 2014 ve 2 Haziran 2015 tarihleri arasında epidemiyolojik eğri şeklinde salgınlar dizisi. Bu süre içinde, yabani kuşlar,insan temasları veya araç ve ekipmanlarlaenfeksiyonun bulaşması virusun  pajenitesinin artması açıktır. Salgınların aniden sona erdiğine dair hiçbir nihai rapor yoktur. Yüksek hava sıcaklığının bulaşmayı yavaşlatması mümkündür. Ya-hut işletme  düzeyinde daha iyi bir biyogüvenlik ana faktör olabilir. (USDA APHIS)

 Tiçari Sürü :Yeşil Renk

   Tutsak Vahşi Kuşlar :kırmızı renk

    Köy Tavuğu:Mavi Renk

Salgının Epidemiyolojisi

ABD Tarım BakanlığıTarımsal Araştırma Bölümü Georgia,  Athens ’ deki Tavukçuluk Araştırma Laboratuvarı Müdürü Dr David Swayne, “Canlı Kanatlı ve Ürünleri Ticaretinde  Kuş Gribi Riski”  konulu  22-24 hazirandaki Uluslararası Konferansı’da sunduğu tebliğinde; tüm vakalardan izole edilen virusları incelediklerini belirtmiştir. Numuneler enfekte yabani kuş veya başka bir enfekte olan çiftlikten gelmiştir. İlk vakalar enfekte yabani ka-natlılardan gelirken, aynı izolatların çiftliklerden gelen materyallerden iidentifiye edilen bezerliği, büyük bir olasılıkla virusun personel, araç veya ekipman yoluyla bulaşadığı yönünde bir kanıya varılmıştır. İkinci bulgu; Iowa ve Nebraska’da olduğu gibi biyogüvenlik tedbirlerinin eksikliği tek ilçe veya tek bir şirket çiftlikleri arasında virurun hızla yayılması ve salgın-ların sayısındaki artış olarak karşımıza çıkmasıdır. Yukarı orta Batı’nın ve Kuzey Büyük Ova (Great Plains) eyaletlerinde şiddetli epizootik salgına yol açan AI virusunun yabani kuşlar tarafından 2014 yılının son aylarında As-ya’dan Kuzey Amerika’ya taşınmış olabileceğidir. Açıkçası bu suş H5N1 ve H5N2 virusları ile yeniden eşleşmişir. Dr. Swayne’ın açıklandığı üzere, bu su-lar yüksek derecede patojenik Asya ve düşük patojenik Kuzey Amerika viruslere karşı genetik materyali bir arada içermektedir.  Bu virusler, özel-likle de H5N2, enfeksiyonların nedenidir. Virüsler, ticari kümes hayvanları için yüksek derecede patojenik olmalarına rağmen, su kuşlarında  ölümler söz konu değildir. Ama yabani kuşlar bolca virus yayabilmektedir.  Evcil kanatlı sürülerinin, özellikle hindilerin ilk enfeksiyonlarının kaynağı olmuştur.

Şöyle bir soru akla gelmektedir;göçmen kuşlar Kanada’daki üreme alanla rından ABD sıcak bölgelerine geri dönerken aynı viursu ya da mutasyona uğramış başka bir suşun taşıyıcısı mı olacaklar? Eğer yabani kuşlar 2015  ilkbaharı ve yaz başında aynı göç güzargahını kullanacaklarsa  AI enfeksi-yonlarının geleceği için de belirleyici olacaktır. Doğu ya da Atlantik göç gü-zargahını tercih ettiklerinde, bu da Orta Atlantik eyaletleri broiler çiftlikleri için ciddi  bir tehdit olacaktır. Bilindiği gibi ABD broirler üretimin % 90 dan fazalası Güneydoğu’da üretilmektedir.

Kanatlı itlaf ve imha poblemleri

Minnesota hindi çiftliklerinde ilk AI salgınları nispeten küçük sürüleri etki-lemiştir. İtlaf ve popülasyonda ciddi sorunlara neden olmamıştır. Kanatlılar su bazlı köpükle itlaf edillip ve daha sonra kümeste kompost edilmişlerdir. Enfeksiyon Iowa ve Nebraska’da büyük işletmelere milyonlarca kanatlıda ortaya çıktığında durum tamamıyla değişmiştir. Çok katlı ve 12  Adede ka-dar olan kafes bloklarında büyük bir mücadele söz konusuydu. Tavukları CO2 ile öldürmek mümkün olmuştur. Ama 1 milyon tavuğun bir birkaç gün içinde kümeslerden çıkarılması mümkün olmadığından bu da ciddi hijiyen sorunları demekti. Bu nedenle günde ancak 100.000 kanatlı ile baş edile-ceği hesaplanarak mobil CO2 cihazı kullanılanımasına karar verilmiştir. Hatta kimi işletmelerde birden fazla CO2 cihazı kulanılarak hayvanların it- lafı için ancak 2 hafta kadar bir sürede mümkün olabilirdi. Bu arada viru-sun daha fazla yayılmasına ve yüksek ölüm oranı ve hijyen gibi sorunlar yaşanacaktı.

APHIS rapora göre;enfekte tüm çiftliklerin boşaltılması temmuz ayının ilk haftası tamamlanmıştır. Yumurta tavuğu ve yarkalar  kümeste kompost olamazdı, onlardan kurtulmak için başka yöntemler  bulunması gerekiyor-du. Hiçbir özel rendering işletmesi enfekte ve/veya şüpheli kanatlı karkası kabul etmedi. Büyük atık depolama alanlarında toplanması kararlaştırıldı. Görüşmeler sonunda, Iowa ölü hayvanlar için birkaç depolama alanı tahsis etmiştir. Sorun, enfekte çiftliklerinden yaklaşık 200 mil uzakta olmaları idi. Ölü hayvanların kapalı ve güvenli anbalajlarda konulması zorunlu hale gel-miş ve taşınma esnasında virusun etrafa bulaşmasını önlemek amacıyla özel araçlar kullanılmıştır. Ancak kısa zamanda sorunu çözmek oldukca zordu. Hayvanları  imhası  için alternatif yollar,  gömmek  ya da yakmak olabilidir. Ancak,  bu seçenekler, büyük ölçekli uygulanmamıştır. Ağustos 2015 te APHIS imha edilen hayvanalrın olası etkileri üzerine taslak bir ra-por hazırlamıştır.

Başka bir sorun da enfekte çiftliklerdeki gübre  olmuştur. Herhangi bir işleme tabi tutulmayan  dışkılar, gübre olarak kullanılması halinde, AI virüsünün yayılmasında önemli bir faktör olabilirdi. Gübre başka işletme-lerin yakınına taşınma olasılığı bulunmaktadır.

Aşı uygulama  veya uygulamama

Salgınların boyutu ve ortaya çıkan ekonomik etkilerinin büyüklüğü eğer enfekte sürüler itlafına ilaveten sağlıklı sürülerin aşılanması için izin gerek-mektedir.Kanatlı işletme sahiplerinin aşılamaya dair temel argümanları:

• İtlaf ve imha yöntemi, yüksek derecede patojenik AI virusunun yayılmasını kontrol etmek için yeterli değildir.
• Etkilenen alanlar çok genişse virusun yayılma riskini önlemek,
• Aşılama özellikle değerli damızlık sürüleri korumak için gereklidir.

Bilim adamları, USDA APHIS yetkilileri ve bazı devlet veteriner hekim-lerince ileri sürülen temel argümanlar:

• Aşılama enfeksiyonu önleyemez ve klinik semptomlar göstermeyen portör hayvanlar virusu yayayrlar.
• Aşılı sürülerde sağlıklı ile enfekte hayvanları ayırt etmek zordur.
• Salgın görülen eyaletlerde tüm sürülerin aşılanması yüksek maliyet demektir.
• Ayrıca aşılama ticari kısıtlamalara yol açacaktır.

İşletme sahipleri ve APHIS arasında yoğun müzakerelerin ardından, USDA 3 haziran’da aşının etkinliği ve kullanılabilirliği ile ilgili hiçbir ikna edici so-

nuç bulunmadığı gerekçesiyle uygulanmaması yönünde karar vermiştir. Bunun yanında aşının kanatlı ürünleri, özellikle broiler etinin dış satımında etkileri olacağını iddia edilmiştir(Egg-Cite newsletter, June 5th, 2015).

Aşılama ile ilgili temmuz 2015 sonnunda yeni bir tartışma başlamıştır. USDA güz 2015 veya  bahar 2016 da yeni bir ciddi  AI salgını durumunda virusun kontrol edilemeyen yayılmasını önlemek için enfekte sürülerin itlaf ve imhasına ilaveten aşılamanın bir alternatif olabiliceğini açıklamıştır. 28 Temmuz 2015 Bismarck’taki toplantıda, Kuzey Dakota eyalet Veterineri yardımcısı Sara McReynolds virusun yayılmasını durdurmada diğer tüm mücadele yöntemleri başarılı olmazsa aşılama uygulanması gerektiğini be-yan etmiştir. Klinik belirti götermeyen  enfeksiyondan şüpheli kanatlıların salgının yayılmasını enlemek amacıyla öldürülmeleri gerektiğini kamuoyu-na açıklamak ve ikna etmek daha da zorlaştığını belirtmiştir.

Gelecekte yüksek derecede patojenik AI H5N2 suşu salgınlarından kanatlı sürülerini korumak maksadıyla  ağustos ayı sonlarında APHIS,  ilgi şirket-lerin AI aşısı üretmesi için bir tebliğ yayınlaması beklenmektedir. Aşı Ulu-sal Veteriner depolarında stoklanacaktır. Bu sadece hastalığın eradikasyo-nu için gerekli görüldüğü zaman kullanılacaktır. Bu bildirinin etkinliği ve kanatlı ürünleri ticaretine olası etkileri ağır biçimde ilgili sektör temsilcileri tarafından eleştirilmiştir (WATTAgNet, August 18th, 2015).

Ekonomik etkileri

USDA’ nın 3.temmuz. 2015 tarihli kurum içi  raporunda, AI salgının eko-nomik etkileri ve doğrudan maliyetleri hakkındadır. Bu rapora göre, itlaf nedeni ile  boşaltılmış işletmeler ABD’nin hindi populasyonunun ortalama % 7.5 veya  yıllık 240 milyon hindi üretiminin % 3.2 kadarıdır. Etkilenen yumurtacı  çiftliklerdeki  hayvan kayıpları daha yüksektir. Yumurtacı sto-kunun ortalama % 10.1 ve yarka stokununsa 6.3% denktir. Bbroiler stoku-nun sadece% 0,01 etkilenmiştir. Dolayısıyla broiler üretime doğrudan etki-leri ihmal edilebilir düzeydedir.

Kanatlı işletmelerinin doğrudan kayıplarını telafi etmek için, ABD hükümeti 93.4 milyon $ lık acil durum fonu kurmuştur. Yakın bir zamanda  fonun et-kilenen çiftliklerin doğrudan kayıplarını karşılamasını mümkün olmayacağı anlaşılmıştır. Toplam 698 milyon $ gerekiyordu.  Bu yüzden iki kez artırıl-ma zorunda kalındı. Tazminat enfeksiyon teyit gününde kanatlıların değeri esas alınarak ödendi (Ağustos ayı ortalarında 621.milyon $).  Çiftliklerin hayvan sayısındaki azalma nedeniyle üretimin  durması sonucu kaynaklanan eko-nomik kayıpları yeteriz olan tazminat karşılamamamıştır.

Toplamda, eyalet ve federal kurumlar ve yüklenicilerden 3440 kişi AI mü-cadelesi, itlaf ve imhasında için kullanılmıştır. Masrafları  vergi mükellef- leri tarafından karşılanacaktır.Iowa eyalet yekilileri AI salgını mücadeleside kullanılmak  için İç Güvenlik Bakanlığı’ndan 1 milyon $  taleb emişlerdir.  Iowa Tarım Bakanıi Bill Northeyi, AI salnında itlaf edilen hayvanların direk kayıpları, kümeslerin boşaltılması, temizlik-dezenfeksiyon ve ölülerin im-hası giderleri tahminen yakla-şık 300 milyon $ olduğunu belirmişir (The Gazette (Des Moines) of June 29th, 2015).

22 Temmuz 2015 Des Moines ‘deki toplantıda, Iowa Devlet Veterineri Dr. David Schmitt AI  salgını sonucu doğrudan kayıplar toplam 24.8 milyon yumurta tavuğu (eyalet stokunun% 42),  5.0 milyon yarka ve 1 milyon hindi öldürülmek zorunda kalınmış, gerçekte  bu rakamdann daha yüksek olabileceğini belirtmiştir.

Iowa’da tahmini toplam 1,2 milyar $ maliyetien söz edilmektedir. Bu sal-gının yumurta ve hindi üretiminde doğrudan kayıpları olarak 800 milyon $, ücret ve vergiler de 400 milyon $ olarak hesap edilmektedir.  Resmi otorite Ekonomik araştırma şirketiden Nisan ve Haziran 2015 arasında AI salgını-nın maliyetini hesaplattırdı. Firma Iowa’daki 77 AI mihrakında, salgınlar sonucu yaklaşık 8500 iş kaybı olabileceği, 2,6 milyar $ çıktı kaybı ve 15693 iş kaybı yanı sıra tum bunlarla 98 milyon $ katma değer vergisi kaybı olacağını tahmin etmişir.

Salgından etkilenip itlaf edilen yumurtlacı tavukların yaklaşık % 85 yumurta işleme sanayine ürün temin ediyorlardı. Bu önde gelen şirketlerde için ciddi ekonomik sorunlara yol açmıştır. Onlar bundan böyle gıda sanayi ile tahadütlerini yerine getirmede yeni yeni normale dönmekteler. Bir şirket bunun  gıda sanayi,  yerel ve global pazarda hala yeterli yumurta oldu-ğunu savundu. Bazı yumurta işleyenler, sadece kendi işleme tesisleri için yumurta satın almaya başladı. Bu ABD’de kabuklu yumurta perakende satış fiyatının dramatik bir artışa yol açmıştır. Bu durum ABD’de peraken-de yumurta fiyatınıda ciddi bir artışıyla sonuçlanmıştır. Haziranın ilk hafta-sında bir düzine büyük yumurta fiyatı 2,42 $ – 2,24 $ arasındaydı. Bu fiyat bir önceki haftaya göre % 60 fazla, ama haziran sonuna doğru fiyatlar tekrar düzine başına 1,90 $ inmişir. ve temmuz ayı ortasına kadar oldukça sabit kalmıştır (Şekil .5). Ama sonra fiyatlar tekrar arttı. Çünkü yumurta tavuğu sürülerinde önemli azalma ve daha fazla yumurta ürünü üretmek  söz konusuydu. Yumurta Endüstrisi Merkezi’nin raporuna göre; California’-da bir düzine büyük yumurtaya 3 $ ‘dan fazla  ödenmesi gerekiyordu.

Yumuracı tavuk sayısında yaklaşık % 10.1 azalma yumurta ürünlerinin özellikle sıvı yumurta ürünlerinin sıkıntısı ile sonuçlandı. Sıkıntıyı azaltmak ve hızlı fiyat artışını durdurmak gerekcesiyle (yaklaşık yumurta tozu 10 $ / pound, sıvı yumurta 2,10 $/ pound) gıda sanayi, yabancı yumurta ürünle- rinin ihalatı  için başvurda bulunmuştur.Ticaret Departmanı beş yumurta işleme şirketine Hollanda’dan  ithalata  izin verdi. Aslında ithalat izini var-dı, ama  2012 den bu yana ürün girişi olamaıştır.

Hindi saysını azalmasının Şükran Günü ve fiyatlar üzerindeki ekisini tahmin etmek zordur. Çiftlikleri tekrar doldurulması  için zaman alacaktır. Üretim miktarındaki kayıplar önümüzdeki ay boyunca birikecektir. Tahmini kayıb, ABD yıllık hindi üretiminin % 3.2, bu aslında hindi stokuna etkileri etkilerve bir fiyat artışına neden olabilir.

Şekil 5. ABD’de 2013-2015 Ağustos arasında yumurta fiyatları (EGG-CITE Newsletter, August 19th, 2015)

Ayrıca Yumurta tavuklarının aksine, Hindi damızlık çiftlikleri ciddi etkilen-miştir. 360.000 Damızlık sürünün kaybı kuluçkalık yumurta ve civciv sıkın-tısına neden olacaktır. Çünkü temizlik, dezenfeksiyon ve testerin ardından tüm çiflikleri yeniden doldurmak mümkün olmayacaktır. Bu da hindi eti üretim hacmini azalması ve çiftçiler için ek mali kayıplar demektir.

AI salgınları USDA Tavukçuluk ve Yumurta İhracat Konseyi raporuna göre 2014 ile karşılaştırıldığında 2015 yılının ilk yarısında ihracat değeri 390 milyon $ kayba yol açmıştır. AI salgınları bilhasa hindi ve  yumuracı tavuk çiftlikleri olmak üzere broiler sektörünüde etkilemiştir. Çünkü ABD’den tavuk eti ithalatına Rusya Federasyonu’nun yasaklanması 2015 yılı başında broiler endüstrisini zaten olumsuz yönde etkilemişti. AI salgınları dolayısıy- la 30 ülkenin tavuk ürünleri alımını yasaklaması ihracat rakamlarının düş-mesine neden olmuştur. Bu düşüş 2014 yılına kıyasla 2015 te % 9 kadar dır. Durumu istikrara kavuşturmak, piyasayı dengelemek ve hızlı fiyat dü-şüşünü durdurmak için USDA but satın alacağını duyurmuşur. Öte yandan, Brezilya bu durumdan kazanç sağlayacaktır. ABD’den yapılan ithalatın yasaklanması, damızlık işletmelerinin birçok ülkeye damızlık hayvan, kuluçkalık yumurta veya günlük civciv ihraçatınıda olumsuz etkilemiştir. Peki, 2015 sonbaharında yeni bir AI salgını patlarsa ne olacak?

Etkilenen çiftliklerin yeniden doldurulması

Etkilenen yumurtacı çiftlikler yeni sürü konmadan  önce, temizlik, de-zenfeksiyon ve test gbi zorunlu bazı işlemler yapılmalıdır. Temizlik ve dezenfeksiyon sonrasında, “fırınlama aşaması” denilen kümes  37.8 0C, bir sıcaklıkta en az üç gün süreyle ısıtılmalıdır.Takiben, 21 günlük bir sa-niasyon fazı takip etmelidir. Sonra çiftlikten sayısız numuneler alınır. Eğer PCR testlerinin sonuçları olumsuz çıkarsa, yeni sürü konabilir. Test sonuç-ları   olumlu ise, ek analizlerle  virus durumu belirlemek ve virusun hala virulent olup olmadığının ortaya konulması gerekmektedir. Bu durumda, tüm bu işlemin tekrar edilmesi zoruludur. Çiftliklere yeni sürü yerleştir- meden önce, günlük civcivler  ve  daha sonra tekrar s yedi gün aralıklarla 21 güne kadar üç kez test tekrarlanmalıdır. Her defasında Bu testlerin sadece 5 civcivle  yapılması erken bir aşamada enfeksiyon tespit etmek için yeterli olduğu kanaati hakimdir.  Ancak Prof. Dr. Hongwei Xin (Iowa State Üniversitesi, Ames ) örnek sayısının azlığı testlerin istatistiksel güve-nirliğinin tartışmalı kıldığı, gerçekten sürüde neler olduğunu hakkında bir sonuca varılmasının tartışmalı olduğunu belirtmiştir.

Perspektifler

Minnesota’da birkaç hindi işletmesine nisan ayı başlarında AI  bulaşmış, enfeksiyon tamamen söndürülmeden yeni sürülerin yerleştirilmesine  15-21 haziranda müsade  edilmiştir. Çünkü yetiştiriciler, Şükran Günü ve Noel arasında hindilerin en fazla  tercih edildiği dönemde  zararlarının azallacağı gerekcesi ile resmi oorieden izin almışlardır. Iowa Eyalet Veterinerinin bil- dirdiği üzere; etkilenen hindi çiftliklerine yeni sürü konması ağustos ortala- rında mümkün olduğunu, yapılan testlerde hiçbir patojen AI virusu saptan-mamış, eylül ayı başında da yumurtacı işletmelere yeni sürüler yerleştiril-miştir. Iowa yumurta endüstrisinin sürü varlığının kaybedilen % 42 eski haline dönmesi için en az bir yıla ihtiyaç  olduğu tahmin edilmektedir.

Bu arada, Eyalet ve Federal Ofisleri bu yıl sonbahar ve kış başı için senar-yolar geliştirmekteler. En kötü durum senaryosu; mutasyona uğramış bir AI virusu ile dört göç güzargahı (Pasifik, Merkez, Mississippi ve Atlantik) üzerinde bulaşmış yabani kuşların güneye göçü olacaktır. Bu halde tekrar sadece üst Ortabatı’daki hindi ve yumurta üretimi yapan eyaletleri etkile-meyeceği, ama aynı zamanda Güneydoğu Atlantik kıyısında (Delmarva yarımadası) boyunca, ki ABD boilerinin yaklaşık% 90 üreten lider eyalet-lerinde karşılaçakları bir kabus olacaktır. Böyle bir durumda ABD’nin doğu eyaletlerinde çok değerli damızlıkları korumak için ciddi biyogüvenlik, aşı-lama, itlaf ve imha gibi yöntemleri kombine etmek gerekebilir. Bunun ke-sinlikle kanatlı ürünleri, özellikle broiler eti ve damızlık ihracatına kadar ulaşan etkileri olacaktır. 2014 yılında, ABD 3,5 milyon ve Brezilya 3.6 ton, neredeyse aynı ihracat hacmi ile piliç eti ihraç eden lider ülkeler olmuşlar-dır. Birçok ülkenin ithalat yasağı sadece ABD üreticileri değil, ama aynı zamanda bu ithalata bağımlı olan birçok ithalatçı ülkede önemli bir kıtlığa da neden olmuştur. Büyüyen üretim kapasitesi olmasına rağmen Brezilya ABD ihracat düşüşünü telafi etmesi mümkün olmayacaktır.

Çiftlik düzeyinde başka bir dertte  biyogüvenlik sorundur. Eyalet ve Fede- ral kurumlar yetiştiriçcilerin çiftliklerinde biyogüvenliği mükemmeleştirme- leri için seminerler ve online broşürler vb programlar geliştiriyorlar. Minne-sota ve Iowa’nın bazı ilçelerinde AI virrusunun hızla yayılması çiftçilerin hata ve eksikliklerinin farkında olmadıklarını ve kişisel temaslar, ekipman kullanımı ve yem kamyon vb araçlara bağlantılı riskler hakkında bilgilerinin yetersiz olduğuna kanat getirilmiştir.

Dr. John Clifford USDA APHIS Veterinerlik Hizmetleri Yardımcısı, biyogü-venlik konusunda yaptığı açıklamada:

“Bizim araştırmalarımız virusun ticari kanatlı tesislerine çevreden (su, top-rak, hayvan dışkısı, hava vb)  ya da çiftlikten-çiftlikğe taşınması  çizmeler vb insan kanalıyla veya ekipmanla bulaşmış olabileceğini göstermektedir. 80 Yılı aşkın süredir ticari kanatlı çiftliklerinde analizler yapan APHIS, bir hastalığın bulaşmasında  ve yayılmasında bu faktörlerden herhangi birinin tek başına  sorumlu olamayacağı kanatine varmıştır. Ancak meydana  ge-len lateral yayılma açıkça gösteriyor ki, cevrede virusun bolca bulundun-duğu durumlarda  normal zamanlarda uygulanan biyogüvenlik önlemleri-nin  yeterli olamayacağıdır.”

Dr. Sara McReynolds; salgının bölgesinde sadece iki hindi çiftliğinde görül-düğünü, çiftlik düzeyinde biyogüvenlik  önlemlerini mükemmelletirmek için Eyalet ve Fedaral fonlar kullanılmıştır. Etkilenen işletmeler yapılan ziyaret-lerle ve biyogüvenlik durumuyla ilgili kontrol edilmişlerdir. Bu kontroller baz alınarak, yetiştiriciye işletmesinde uygulacacağı biyogüvenlik önerileri sunulmuştur.Benzer faaliyetleri diğer eyaletlerde de yürütülmektedir. Iowa Eylet Veterineri,Dr David Schmitt,açık söylemek gerekirse; çok sayıda iş-letme etkilendiğinden tüm kanatlı çiftliklerini ziyaret etmek mümkün olma-yacaktı. Yetiştiricileri biyogüvenlik konusunda eğitme girişimler üye olduk-ları birlikler ile civciv temin ettikleri entergasyonlar tarafından organize ve finanse edilmesi gerektiğini söylemiştir.

Büyük yumurta üreticilerinin  kümeslerini boşaltmak  için uzun süre değer-lendirmeler yapılmıştır. Birleşik Yumurta Üreticileri tarafından düzenlenen 19 Ağustos seminerde salgın çıkan çiftliklerde riskini azaltmak için acil ted-bir olarak havalandırma sistemlerini kapatmaya karar vermişlerdir. Ancak, en kötü durum senaryosunda yahut ötenazi, diğer tüm seçenekler yetersiz kaldığında, başkan Chad Gregory  ilan ettiğinde bu yöntemin kullanılması gerekir. Başkan karar için bir çok araştırma gerekli olacağını( hayvanların  ne kadar  sürede öleceğı ve ilqveten gaz uygulanması gerekliliği için) ifade etmiştir (WATTAGNet August 20th 2015).

Özel bir problem, Güneydoğu’da büyüyen broiler kümesler için ortaya çıkabilir. Çünkü perdeli sistem kümesleri tamamen kapatmak neredeyse imkansız gibidir. Buna ek olarak, broiler kümeslerinin birçoğu oldukça  eski ve gereken yüksek biyogüvenlik düzeyi standartlarına uygun değillerdir. Temmuz ve Ağustos 2015 den sonra  yılın geriye kalan sadece dört- beş ayda  durumu düzeltmesi gerekir. ABD  tavukçuluk sektörüne yüksek patojenik virus suşunun başka bir bulaşmasının önlenmesi konusunda zincirin zayıf halkası olabilir.

Kaynaklar

Decision Innovation Solutions: Economic Impact of Highly Pathogenic Avian Influenza (HPAI) on Poultry in Iowa. Urbandale, Iowa 2015a.

Decision Innovation Solutions: Economic Impact of Highly Pathogenic Avian Influenza (HPAI) on Layers in the U. S. Urbandale, Iowa 2015b.

http://www.CHICK-SITE.com

http://www.EGG-CITE.com

httpy://thepoultrysite.com

http://www.wattagnet.com

http://www.aphis.usda.gov

USDA APHIS (ed.): Epidemiologic and Other Analyses of HPAI-Affected Poultry Flocks. Washington, DC. July 15th, 2015.

USDA APHIS (ed.): Carcass Management during a Mass Animal Health Emergency. Washington, D. C., August 2015.

Çevirenin Önerisi:

Demirözü K. (2006): Sınır Tanımayan Hastalık: Avian Influenza(Kuş Gribi), ISBN 975-00566-1-2,