Buğday fiyatları bir yılın zirvesinde
ABD’de buğdayın vadeli fiyatı, Rusya’nın tahıl ihracatını geçici olarak durdurma girişiminin alımlarıtırmandır masıyla bugün yüzde 5’in üzerinde yükselirken, buğdaydaki haftalık kazanımlar da yüzde 25 dolayına çıktı.Chicago Ticaret Borsası’nda (CBOT) işlem gören buğdayın vadeli fiyatı dünyanın üçüncü büyük tahıl ihracatçısı Rusya’da bugüne kadar görülen en büyük kuraklığın ardından 9 Haziran’dan bu yana neredeyse iki kat yükseldi.Rusya Başbakanı Vladimir Putin 15 Ağustos-31 Aralık tarihleri arasında tahıl ve un ihracatını yasaklayan kararnameyi dün imzaladı. Putin’in sözcüsü yasağın, daha önce imzalanmış anlaşmaları da kapsayacağını söyledi.Diğer taraftan Rus buğdayını Asya’daki un imalatçılarına satan şirketlerin Moskova’nın ihracatı yasaklayan kararının ardından geçerli tedarik kontratları için fors majör ilan etmeyi düşündükleri belirtildi. Singapur’da bir işlemci, “Kontrat Rus buğdayı üzerineyse, dosdoğru fors majöre girer. Daha duymadık ama bu olacak, benim şirketim bile bunu yapacak” dedi.Rusya devlet hububat işlemcisi United Grain Company ise bugün yaptığı yazılı açıklamada, kamuya ait tahıl depolarının çevresinde güvenlik önlemlerini artırdıklarını bildirdi.UGC önlemlerin “ülkenin 25 bölgesinde meydana gelen yangınlar ve kuraklık nedeniyle Rus tahıl piyasasındaki durumun bozulması nedeniyle” alındığını belirtti.
BUĞDAY STOKLARI
200 MİLYON TONU GEÇECEK
Bu arada UGC raporuna göre, dünya buğday stoklarının ilk kez 200 milyon tonu geçmesi bekleniyor. UGC’nin hazırladığı hububat tahmin raporundan aldığı bilgiye göre, geçen sezon 677 milyon ton düzeyinde gerçekleştiği belirtilen dünya buğday üretiminin, Temmuz 2010/Haziran 2011 döneminde, 664 milyon tona gerileyeceği öngörülüyor.
Buğday fiyatlarındaki yükseliş
gerçeği yansıtmıyor
Buğday fiyatlarında Haziran’dan beri görülen yaklaşık yüzde 80 oranındaki artış bu ürünün arz miktarı konusunda panik havası yaratsa da, ABD nakit mal piyasasındaki alımlar işin aslının böyle olmadığını gösteriyor.Rusya’da görülen aşırı sıcakların, buğday arzını düşüreceğine yönelik korkuları artırmasına rağmen dünya buğday ihracatında bir numarada yer alan ABD’nin son iki haftadaki dış satımında fazla yükseliş yaşanmadı.Moskova yönetiminin geçici olarak buğday ihracatın yasaklamasıyla bu ürünün fiyatı Şikago Emtia Borsası’nda hızlı yükseliş yaşadı. Ancak aynı yükseliş nakit yapılan buğday alım satım piyasasında görülmediği gibi bu piyasada fiyatlar son dokuz ayın en düşüğüne geriledi.
ARZ TALEP DENGESİZLİĞİ
Bu düşüşte, buğday satan çiftçilerin yüksek fiyatlardan mal satmak istemesiyle oluşan arz fazlası ve yüksek fiyatlardan dolayı alım yapmaktan kaçınan alıcıların yarattığı talep azlığının yan yana gelmesi etkili oldu.Bu düşüş ve ABD’nin ihracat rakamları, aslında hububat piyasası analistlerinin haftalardır söylediği şeyin altını çiziyor. Şu anda, kuraklığa neden olacak kadar ciddi görünmeyen küresel buğday stoklardaki azalmaya verilen tepki, fonların liderliğinde aşırıya kaçmış bir fiyat hareketi görüntüsü sergiliyor.Bu gerçeği göz önünde bulunduran birçok analist, vadeli işlemlerdeki fiyatların düşmesini bekliyor.
ABD’DEKİ STOKLAR YETERLİ
Şikago merkezli danışmanlık şirketi AgResource Co’nun hububat analistlerinden Dan Basse yaptığı değerlendirmede, “Dünya buğday stoklarını yeterli olması ve ABD’deki stokların da bu hasat döneminde son 23 yılın en yüksek seviyesine çıkması nedeniyle, kapımızda gerçek anlamda bir ithalat talebi görmüyoruz” dedi.Bugün yaşanan durum iki yıl önce pirinç arzında görülen kıtlıkla da pek benzerlik göstermiyor. O dönemde, bazı ülkelerin iç taleplerini karşılamak için ihracatlarını durdurması pirinç fiyatlarında hızlı yükselişe, ardından da büyük protestolara sahne olmuştu. Bu fiyat artışından buğday da etkilenmiş ve Mart 2008’de Şikago Emtia Borsası’nda spot piyasada kile fiyatı 13 doları görmüştü. Perşembe günü de Rusya’nın aldığı karar sonrasında vadeli işlemlerde buğdayın kilesi 8 doların üzerine çıkarak, 2008’den beri en yüksek seviyesine çıktı.
DÜŞÜK FAİZ DE ETKİLİ
Basse, bununla birlikte ABD’deki hali hazırda tarihi dip seviyelerde olan faizlerin de buğday fiyatlarındaki yükselişte etkili olduğunu belirtti.Basse, ekonominin önümüzdeki aylarda ikinci bir resesyon yaşamasından korkan fonların yatırım yapacak yeni piyasalar aradığını ve buğdayın da bunlardan biri olduğunu belirtti.Bu fonların Perşembe günü yaklaşık 20 bin vadeli kontratla 100 milyon kileye denk gelen işlem gerçekleştirdiği belirtiliyor.
Buğdayda yaşanan iyimserliği
Ukrayna da dağıtamadı
Şiddetli kuraklığın hububat ürünleri ekili alanlara zarar vermesi nedeniyle Rusya’dan sonra Ukrayna’nın da hububat ihracatını kısıtlayabileceği bildirildi. Ancak önceki gün açıklanan ve dünya küresel üretiminin Karadeniz’den kaynaklanacak açığı kapatabileceği bilgisi, buğday fiyatlarındaki düşüş trendini sürdürüyor. Dünya borsalarında işlem gören buğday konratları yatay seyrini sürdürerek 706 cent/bushel seviyesinden işlem görüyor.Dünyanın bir numaralı arpa ve altıncı büyük buğday ihracatçısı Ukrayna’nın Tarım Bakanı Mykola Prysyazhnyuk düzenlediği basın toplantısında, kış aylarında don ve yazın ise kurak havanın hububat ürünleri ekili alanlara zarar verdiğini, hububat ihracatına kota konulmasına ilişkin nihai kararı gelecek hafta vereceklerini söyledi.
“Kota uygulanacaksa bu buğdaya olacak” diyen Prysyazhnyuk, ancak kota kararından mısır ve diğer hububat ürünlerinin de etkilenebileceğini belirtti. Prysyazhnyuk, “İlk kota teklifi 7-8 milyon ton olabilir. Bu, bütün hububat ürünleri için. Nihai kota miktarı mısır hasadından sonra belli olabilir” dedi.Ukrayna’nın bu yıl hububat hasadının 40-42 milyon tonu bulabileceği belirtiliyor. Bu miktar geçen yıla göre yüzde 13 daha az. Ukrayna’nın ihtiyacı ise 26 milyon tonu buluyor. Kuraklığın vurduğu Kazakistan’ın da hububat satışlarına kısıtlama getirebileceği belirtildi. Kazakistan Hububat Birliği Başkanı Nurlan Tleubayev, en büyük 10 buğday ihracatçısından biri olan Kazakistan’da düşük hasadın üretim fazlasını azaltacağını ve yüksek ulaştırma maliyetlerini ayarlamak için fiyatların çok düşük seviyelerde bulunduğunu, en önemli konunun fiyat olduğunu söyledi.
ABD’de satışlar artıyor
Bu arada ABD’nin buğday ve mısır ihracatı arttı. ABD’li ihracatçılar 2007 yılından bu yana ilk kez bir günde en büyük mısır ihracatı yaptılar. Mısırın çiftlik hayvanlarının beslenmesinde buğdayın yerini alabileceği belirtildi.ABD buğdayının kilesi 6.95 dolardan işlem gördü. Geçen hafta buğdayın kilesi 8.41 dolarla zirve yapmıştı. Buğday fiyatının yükselmesinde 130 yılın en kötü kuraklığını yaşayan dünyanın üçüncü büyük buğday ihracatçısı Rusya’nın 15 Ağustos-31 Aralık arasında buğday ve un ihracatını yasaklaması etkili olmuştu.
Dünya Bankası ülkelere, hububat ihracatını yasaklamaması çağrısında bulunmuştu. Dünyanın bir numaralı buğday ihracatçısı ABD’nin üretim fazlasının buğday fiyatlarının artmasını önlemesi bekleniyor. Buğday fiyatlarının kilesi 2008 yılında 13 dolara fırlamıştı.Kuraklığın önemli buğday ihracatçısı Rusya’da hasadı olumsuz etkilemesi nedeniyle küresel buğday üretiminin üç yıldaki en düşük seviyesini bulması bekleniyor. Ancak stokların tatminkâr seviyelerde kalacağı tahmin ediliyor
Medvedev: Rus çiftçiler iflasın eşiğinde
Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev, rekor sıcaklıkların neden olduğu yangınların Rusya’nın ekili hububat alanlarının dörtte birini kaybettiğini ve birçok çiftçinin iflasın eşiğine geldiğini açıkladı.Medvedev, “Şu anda tüm ülke olarak çok karmaşık bir durum içindeyiz. Ekili hububat alanlarımızın dörtte biri yandı… Ne yazık ki birçok çiftçi yangında kaybettikleri hasat yüzünden iflasın eşiğine geldi” diye konuştu. Rusya Başbakanı Vladimir Putin, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada 15 Ağustos’tan itibaren, ülke içindeki fiyatları yukarı çekmemek ve büyük baş hayvanlarda yem olarak kullanılan tahılların tükenmesini engellemek amacıyla buğday ihracatını yasaklamış ve piyasaları şoke etmişti. Putin bununla birlikte, dünyanın en büyük buğday üreticilerinden biri olan Rusya’nın hasat tahminlerini de aşağı çekmiş ve daha önce öngörülenden 10 milyon ton daha az üretim yapacaklarını söylemişti. Putin, tarım sektörü için 1.1 milyar dolarlık finansal yardım paketi hazırladıklarını da açıklamıştı.
ZARAR 1.2 MİLYAR DOLAR
Rusya Tarım Bakanlığı ise, sıcaklardan en fazla etkilenen bölgelerin toplam zararının 1.2 milyar dolar olduğunu belirtti. Bakanlık bünyesindeki analistlerse, bu zararın 850 milyon dolar civarında olabileceğini tahmin ediyor. Analistler ise ihracat yasağının, Rusya’nın uluslararası pazar payını artırmaya çalıştığı bir dönemde, Rus üreticilere büyük zarar verebileceği konusunda uyardı. Bütün bu sıkıntıların farkında olduklarını söyleyen Medvedev, üreticilere yardım edileceğini söyledi ve ihracat yasağından başka alternatiflerinin olmadığında dikkat çekti. Öte yandan ABD Tarım Bakanı Tom Vilsack, kuraklığın Rusya’da hasadı azaltmasının, ABD’ye üretim fazlasının bir kısmını satma şansı vereceğini söyledi. Vilsack, “Hiç şüphesiz bu bize bir fırsat sunuyor ve bundan yararlanacağız” dedi.
Hububat fiyatları artacak mı?
Tarım Bakanı Eker, buğday fiyatlarında endişe edecek bir durum olmadığını söyledi.Rusya’nın ardından dünyanın en büyük tahıl üreticilerinden Ukrayna da ihracatını kısıtlamaya hazırlanıyor.Tarım Bakanı Mehdi Eker, hububat fiyatlarındaki hareketi NTV canlı yayınında değerlendirdi.Eker şunları söyledi: “DÜnyada 850 milyon tonluk üretim artış stoku var. Dünya üretimi için bu endişeye yol açacak boyutta değil. Bizim üretimiimiz ihtiyacımızın üzerinde. Artı TMO’nun stoklarında 2.2 milyon ton buğday var. Türkiye’nin ihtiyacı ise yıllık 18 milyon ton. Bunun içinde hem ekmeklik, hem tohumluk, hem yemlik var. Üretimimiz de ihtiyacımızdan fazla. Endişe edecek bir durum söz konusu değil. Dünya üretiminde önemli bir düşüş söz konusu değil. 195 milyon ton da ilave stok var.
Şu anda buğdayın ton fiyatı 280 dolar civarında. Bu yüksek bir fiyat değil. Türkiye’ye maloluş fiyatı 315-320 dolar. Bizim iç piyasamızı etkileyen bir durum yok. Buğday piyasaları açısından endişe gerektirecek bir durum söz konusu değil.”
FAO: Gıda fiyatlarında artış tehdidi yok
BM Gıda ve Tarım Örgütü, buğdaydaki yükselişin henüz gıda fiyatları için artış tehdidi oluşturmadığını belirtti.Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ekonomisti Abdolreza Abbassian, dünya buğday fiyatlarının yüksek ve dalgalı seyrinin yeni hasat yılının görünümünün netleşeceği Nisan- Mayıs 2011’e kadar devam edebileceğini, ancak bu durumun gıda fiyatlarında küresel bir artışa neden olmasının beklenmediğini söyledi. Abbassian Reuters ile söyleşisinde, “Biz bu yıl bu sorunla (üretimdeki düşüş) stoklara dayanarak başa çıkıyoruz… Stoklar azaldıkça bugün gördüğümüz volatiliteden daha fazlasıyla karşı karşıya geleceğiz” dedi. Abbassian daha önce gıda fiyatlarının yükselişe geçeceği yönünde yapılan yorumlarla ilgili olarak da, fiyat artışlarının buğdayla sınırlı kalması halinde küresel gıda enflasyonu tehdidinin söz konusu olmayacağını belirtti.
Özel Sektöre 330 Bin Tonluk Gümrüksüz Buğday İthalat Yetkisi
Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) tarafından her yıl Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) kullanımına tahsis edilen 330 bin tonluk gümrüksüz buğday ithalat yetkisi bu yıl özel sektöre verildi.TMO’dan yapılan yazılı açıklamada, kurumun uluslararası hububat piyasalarındaki son dönem dalgalanmaların iç piyasada olabilecek olumsuz etkilerini bertaraf etmek amacıyla sürekli olarak piyasaları izlediği ve uygulanabilecek tedbirler üzerinde çalıştığı belirtildi.Açıklamada, Türkiye’nin yıllık üretim ve stok miktarlarının tüketime yetecek miktarda olduğu vurgulanarak, özel sektörün ilave taleplerinin karşılanması amacıyla her yıl Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) tarafından TMO’nun kullanımına tahsis edilen 330 bin tonluk gümrüksüz buğday ithalat yetkisinin bu yıl özel sektöre verilmesinin uygun görüldüğü ifade edildi.AB ile yapılan ikili ticaret anlaşmaları kapsamında 230 bin tonu ekmeklik ve 100 bin tonu makarnalık buğdayı içine alan gümrüksüz ithalat yetkisinin AB ülkelerinden yapılacak ithalatları kapsadığına işaret edilen açıklamada, söz konusu yetkinin özel sektöre kullandırılması ile ilgili DTM nezdinde gerekli girişimlerde bulunulduğu kaydedildi.Açıklamada, yapılması muhtemel ithalatların iç piyasalarda mevcut olan istikrarın devamlılığına katkı sağlamasının düşünüldüğü belirtildi.
“Buğday fiyatlarındaki artış, gıda güvenliğini azaltıyor”
Birleşmiş Milletler (BM) Gıda Güvenliği Özel Raportörü Olivier De Schutter, buğday fiyatlarındaki artışın gıda güvenliğini azalttığını bildirdi. De Schutter, yaptığı açıklamada, Mozambik’de hükümetin ekmek fiyatlarına yaptığı zam sonrası çıkan olayların veya dünyanın herhangi bir yerindeki gıda kıtlığının, hükümetler için bir uyarı işareti olması gerektiğini ifade etti. Birçok yoksul ülkenin gıda konusunda hala çok kırılgan olduğunu belirten De Schutter, “Bu ülkelerin ekonomileri, kısıtlı emtia olanaklarıyla ihracat gelirlerine dayanmaya devam ediyor ve bu ülkelerin gıda güvenliği, fiyatları hızla artan ve dalgalı seyreden gıda ithalatına fazlasıyla bağımlı” dedi. Mozambik’de ekmek fiyatlarına hükümetin yüzde 30 zam yapması sonrası düzenlenen protesto gösterilerinde yaklaşık 150 kişi gözaltına alındı. Mısır’da da artan gıda fiyatları protesto edildi. Uzmanlar, gıda fiyatlarındaki yükselişle ilgili gösteri ve protestoların Afrika ve Ortadoğu ülkelerine de sıçrayabileceği konusunda uyarıda bulunuyor. De Schutter, Suriye’nin de kuraklıktan etkilendiğini belirtirken, artan gıda ve yakıt fiyatlarının, daha çok yoksul ülkeleri etkilediğini belirtti. Gıda fiyatlarındaki artışın spekülatörler tarafından daha da yükseltildiğine işaret eden De Schutter, bunun da hanehalkı gelirlerinin yüzde 60 ile yüzde 70’ini gıdaya harcayanları doğrudan etkilediğini söyledi. Birleşmiş Milletlere göre, dünya hububat üretiminin bu yıl üçüncü en yüksek miktarda gerçekleşmesi bekleniyor, ancak gelecekteki arza ilişkin korkular uluslararası piyasalarda buğdayın fiyatını geçen yıla göre yüzde 70 artırdı.
Bu artışta, dünyanın en büyük üçüncü buğday ihracatçısı Rusya’da yaşanan kuraklık ve yangınlar ile Rusya hükümetinin 2011 yılının sonuna kadar buğday ihracatını askıya alması etkili oldu. De Schutter, uluslararası piyasalardaki toplam gıda fiyatlarının sadece temmuz ayından bu yana yüzde 5 arttığını belirtti. Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), artan küresel gıda fiyatlarını tartışmak için 24 Eylül’de ihracatçı ve ithalatçı ülkeleri biraraya getirecek özel toplantı çağrısında bulundu. De Schutter, bağışçı ülkelerin hatırı sayılır desteğinin bu dönemde kritik bir rol oynadığını kaydetti.
