COVID-19’un Kümes Hayvanı Üretimine Etkisi

Dr. Kaya DEMİRÖZÜ
Kanatlı Sağ‎ً‎lığı ve Hastalıkları‎ Uzmanı
Drk.demirozu@yahoo.com.tr

Koronavirüs dünyayı dolaşırken toplumun büyük bölümünü ve ekonomiyi altüst ediyor. Kanatlı üretim zincirinin Covid-19 dan azade olması imkansız gibiydi. Çalışanlara bulaştı, tedarik zincirini bozdu ve talebi etkiledi.

Yeni ve ölümcül virusun yayılmasıyla, gıda tedarik zinciri söz konusu olduğunda etkilenmesi söz konusu olamazdı. Salgının ilk birkaç haftası boyunca tüketicilerin açık bir sebep olmadan tuvalet kağıdı ve iyi bir sebeple yumurta ve et istifledikleri görülmüştür. Masada yiyecek olduğundan emin olmak için talep artışı, virusla başa çıkmaya çalışırken süpermarket rafları boşaldı. Tedarikçiler  bu durumaayak uydurmaya çalışıyorlardı.

Yumurta kıtlığı

Avrupa, ABD ve Kanada ‘da Covid19 salgını, yiyecekleri gelecekteki olası gıda kıtlıklarına ve aynı zamanda birçok restoranın kapanmasına karşı stoklamak için panğe yol açtı. Bu faktörler hem yumurta hem de broiler sektörlerini büyük ölçüde etkilemiştir. Örneğin, Tyson Food, Sanderson Farms ve Perdue Farms gibi ABD’li büyük broiler üreticilerinde çalışaniar daha yüksek üretim seviyelerini karşılamak için fazla mesai yapmaya zorlanmışlardır.

Kanada’daki bazı mağazalarda yumurtalar aşırı satılmıştır. Bunun bir kısmı panik alımından kaynaklanıyordu. Ancak Quebec yumurta üreticileri Federasyonu, o bölgedeki bazı marketlerde restoran kapanmaları ve sonuç olarak yumurta dağıtım kanallarındaki değişiklikler nedeniyle geçici yumurta kıtlığının meydana geldiğini açıklamıştı. Avrupa ülkelerinde de Paskalya yoğunluğu nedeniyle fazladan yumurta dağıtılan bir dönemde bile süpermarket rafları bomboş kalmıştır. ABD ve Kanada’da dağıtım zinciri süpermarketlere yoğunlaşmasıyla durum kısa süre sonra tekrar normalleşti.

Virusun Kanatlı işleme tesislerine darbesi

Virusun kümes hayvanı zincirine darbesi, kanatlı eti ve yumurta tedarikinin talebi karşılamak için yeterli olduğundan emin olmak kolay değildi. Sektör, hayvanların kesim, parçalama, işleme ve paketleme sırasında genellikle yan yana durmak zorunda kalan çalışanlar arasında Coronavirusun yayılmasını kontrol altına almak için mücadele ederken düzinelerce et işleme tesisi geçici olarak kapanmaya zorlandı. Tavuk eti devi Tyson Foods Nisan ayı sonunda gıda tedarik zincirinin çökme tehlikesi olduğu konusunda alarm vermiştir. Tyson bu konuda yalnız değil. Nisan ayından beri Smithfield Foods, Cargill ve JBS USA dahil dünyanın en büyük şirketleri, işçiler hastalandıkça Kuzey Amerika’daki işleme tesislerindeki operasyonları kapatmak zorunda kalmıştır.

Virusun etkisinin erken belirtileri, Mart ayında gerek ABD’ gerekse Avrupa’daki kimi kanatlı işleme tesislerinde çalışanlar görülmeye başlamıştır. Bunun üzerine gerekli korucu önlemlerin alınmadığı titizlik gösterilmediği gerekçesi ile  protestolara başlamışlardır. Personel, işletmedeki çalışma düzenlemeleri ve Coronavirusun yayılmasına karşı alınacak önlemlerin eksikliği konusunda endişeliydi.

Kanatlı hayvan üretiminin sürekliliğine odaklanma

Bir işletme içindeki virusu kontrol etmek için alınan tedbirlerle bile, üretimin sürekliliğinin sağlanması güçlüklerle doludur. Hükümetler seyahat ve sınır geçişlerini kısıtlamaları çalışan teminini zora sokmuştur.

ABD’de Yabancı işçilerin eksikliği kümes hayvanlarının arzını tehlikeye atmıştır

Her yıl on binlerce geçici yabancı işçi, her iki ülkenin et işleme tesislerinde ve çiftliklerinde çalışmak üzere ABD ve Kanada’ya gelmekteler. Covid-19 nedeniyle, aynı yıl işçinin bu sene girmesine izin verilmeyeceği, gıda üretimi, iş yaşamı ve gıda güvenliğinin risk altına gireceği konusunda ciddi endişeler bulunmaktadır. 24 Mart Salı günü ABD Dışişleri Bakanlığı, Covid-19 nedeniyle Meksika’da geçici çalışma vizelerinin işlenmesini askıya alacağını açıkladı. 100’den fazla Kongre üyesi tarafından imzalanan bir mektupla kaynaklandı. İlgili mercilere Meksika’daki vize işlemlerinin devam ettirilmesi çağrısında bulundu. Çünkü ülkenin gıda tedarik zincirleri tehlikeye altındaydı…