Etkili odun kömürü üretimi ve kullanımı

Odun enerjisi sektörünün yeşilleştirilmesi iklim değişikliğini hafifletmek ve kırsal geçimi geliştirmek için anahtar rolde

Etkili odun kömürü üretimi ve kullanımı sera gazı emisyonlarını düşürebilir

Fotoğraf: ©FAO/Giulio Napolitano

22 Mart 2017, Roma – BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) BM Uluslararası Ormanlar Günü dolayısıyla dün yayımladığı rapora göre odun enerjisi sektörünün yeşilleştirilmesi küresel sera gazı emisyonlarının düşürülmesi ve kırsaldaki geçim yollarının geliştirilmesi için çok büyük bir potansiyeli barındırıyor.

Küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 7’ye kadar olan kısmına insanların odun yakıtı ve odun kömürü üretimi ve kullanımı sebep oluyor. FAO’nun dün yayımlanan son raporuna göre bu büyük ölçüde sürdürülemez orman yönetimi ve verimsiz odun kömürü üretimi ve odun yakıtı kömürleşmesinden kaynaklanıyor.

Uluslararası Ormanlar Günü’nün bu seneki “Ormanlar ve Enerji” temasına değinen FAO Genel Direktörü José Graziano da Silva “dünyada iki milyardan fazla insan için odun yakıtının; pişirilen bir yemek, şişelenmiş güvenli içme suyu ve sıcak bir mesken anlamına geldiği”ni söyledi.

José Graziano da Silva Roma’daki Uluslararası Ormanlar Günü töreninde yaptığı açıklamada “Bu özellikle odunun genellikle tek enerji kaynağı olduğu gelişmekte olan ülkelerin kırsal kesimlerinde yaşayan fakir insanlar için önemli.”

Ancak FAO Genel Direktörü mevcut odun yakıtı üretiminin çoğunun sürdürülemez olduğu, ormanların önemli ölçüde azalmasına ve iklim değişikliğine yol açtığı uyarısında bulundu. Ülkeleri odun enerjisi üretimi ve kullanımındaki bu olumsuz eğilimlere karşı harekete geçmeye çağıran José Graziano da Silva “Örneğin bir çok bölgede odun kömürüne dönüştürme işlemi sıklıkla tam olgunlaşmamış şeyler ve kirletici metotlar kullanılarak yapılıyor.” diye konuştu.

“Örneğin enerji dönüşümü için geliştirilmiş teknolojileri uyarlamaya ihtiyacımız var.” diyen Graziano da Silva FAO’nun özellikle Latin Amerika ve Afrika’da fakir insanlar için çeşitli verimli yakıt soba dağıtım programlarına katıldığını bildirdi. Graziano da Silva FAO’nun Güney Sudan’da ortaklarıyla dağıttığı 30 binden fazla geliştirilmiş sobayı buna örnek gösterdi.

FAO Genel Direktörü “hesaplı, güvenilir, sürdürülebilir ve modern enerjiye erişimi garanti altına almanın 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nden birisi olduğunu” hatırlattı ve “bunun iklim değişikliğinin etkilerine cevap vermek ve aşırı yoksulluk ile açlığı yok etmek için temel olduğunu” kaydetti.

Fiji Adaları Cumhurbaşkanı Jioji Konousi Konrote de açılış töreninde şöyle konuştu: “Gelişmekte olan ülkelerin bu teknolojilerden faydalandığını ve giderek büyük enerji ihtiyaçlarını sürdürülebilir şekilde ayak uydurduklarını garanti altına almak için dikkatlerimizi yenilenebilir enerji teknolojilerinin-özellikle orman biyoyakıtı için- transferinin çoğaltılmasına çevirmeye ihtiyacımız var. Ancak bundan sonra gelişmekte olan ülkeler fosil yakıtı kullanımını düşürebilir ve karbon emisyon oranlarını azaltarak daha temiz bir çevreye katkıda bulunmakta yerlerini alırlar.”

Cumhurbaşkanı Konrote “Kamu ve özel sektörlerden, akademi, mühendisler, araştırmacılar, politika yapıcılar, planlamacılar ve kaynak oluşturan kurumlardan herkesin ormanların küresel yenilenebilir enerji bileşimindeki katkısını arttırmak için çabalarını koordine etmesi ve birlikte çalışması çok önemli.” diye ekledi.

Fiji Adaları hükümeti Kasın ayında Almanya’nın Bonn kentinde gerçekleşecek BM İklim Anlaşmasının Tarafları Konferansı’nın dönem başkanlığını üstlenmeye hazır.

Sürdürülemez odunkömürü üretimi iklim değişikliğinin faktörleri arasında
2.4 milyardan fazla insan- ki bu yaklaşık dünya nüfusunun üçte biri demek- yemek pişirmek için hala geleneksel odun yakıtı kullanımına bel bağlamış durumda ve çok sayıda küçük işletme odun yakıtı ve odun kömürünü fırınlama, çay işleme ve tuğla yapımı gibi çeşitli amaçlar için ana enerji kaynağı olarak kullanıyor.

Rapora göre dünya çapında yakıt olarak kullanılan odunun yaklaşık yüzde 17’si odun kömürüne dönüştürülüyor. Odun kömürü üretilirken verimsiz teknolojilerin ve sürdürülemez kaynakların kullanılması üretilen 1 kg odun kömürü için sera gazı emisyonu 9 kg karbon dioksit eşdeğeri kadar yüksek olabiliyor.

Rapor özellikle Afrika’da Sahra Çölü’nün güney kısmı, Güneydoğu Asya ve Güney Amerika’da yakın gelecekte odun kömürüne gerçekçi ve yenilenebilir alternatiflerin eksikliğinde, odun kömürü değer zincirinin yeşilleştirilmesi ve sürdürülebilir orman yönetimi uygulamalarına başvurulmasının hane halklarının yenilenebilir enerjiye erişimini sağlarken iklim değişikliğinin etkilerini azaltmada temel gereksinim olduğunun altını çiziyor.

Odun kömürü değer zincirinin yeşilleştirilmesi
Ağacın kaynağının ve odun kömürünün yapılışının yollarını değiştirmek sera gazı emisyonlarını düşürmek için yüksek bir potansiyel sunuyor. Geleneksel fırınlardan veya endüstriyel ocaklardan verimli modern fırınlara geçiş sera gazı emisyonlarını yüzde 80’e kadar düşürebilir. Geleneksel sobalardan geliştirilmiş modern sobalara geçi de emisyonları yüzde 60 civarında azaltabilir.

İlave verimlilikler ise odun kömürü israfını düşürerek mesela odun kömürü çöplerini briketlere dönüştürerek sağlanabilir.

Rapor sürdürülemez kaynaktan sürdürülebilir kaynaklara geçiş odun kömürü değer zincirine yeni masraflar getirse de daha yeşil bir odun kömürü sektörü genel olarak olumlu ekonomik etkilere sahip olacak.

Örneğin Kenya’daki maliyet-yarar analizi verimli odun kömürüne üretimine geçiş yıllık 15,6 milyon dolarlık yeni bir yatırım gerektiriyor. Ancak bu geçiş 20.7 milyon dolar faydayı da beraberinde getirecek.

Değişime fırsat veren bir çevre yaratmak

Rapor daha yeşil bir odun kömürü sektörüne geçiş için ulusal hükümetlere çekici bir yatırım iklimi ve siyasi ortam yaratması çağrısında bulunuyor.

Bunlara ek olarak, iyileştirilmiş orman kanunu yürütmesi ve yönetimi hükümetin gelir toplamasını ve sürdürülebilir orman yönetimi ve verimli tahta dönüşüm teknolojilerine yatırımı yükseltmeye yardım edebilir.

Rapora göre bulgular Afrika ülkelerinin odun kömürü değer zincirini yeşilleştirerek sistem büyük ölçüde gayrı resmi olduğu ve Pazar iyi düzenlenmediğinden dolayı şu an feragat ettikleri yıllık gelirlerinden potansiyel olarak 1.5 milyar dolardan 3.9 milyar dolara kadar yeniden yatırım yapabileceğini gösteriyor.