Evcil Kuşlarda Grit Gerekli mi?
EVCİL KUŞLARA GRİT GEREKLİ Mİ?
Dr. Kaya DEMİRÖZÜ
Kanatlı Sağًlığı ve Hastalıkları Uzmanı
(Drk.demirozu@yahoo.com.tr)
Evcil kuşlarda sindirime yardımcı olmak amacıyla grit verilmesi gerekliliği tartışmalıdır. Evcil kuşlara grit verilmesinin uzun bir geçmişi olmasına rağmen, uygulamada yeni yeni sorgulanmaktadır.
Grit türleri
Grit tartışılırken çözünebilen ve çözünemeyen olmak üzere iki tür olduğunu gözden kaçırmamak gerekir. Gritin çözünebilen formları; istiridye kabuğu, kireç taşı, alçıtaşı ve mürekkep balığının iç kabuğudur. Çözünebilen grit kuşun sindirim sisteminde asitler tarafından çözülür, bu nedenle sindirim kanalında birikme veya bir tıkanma tehlikesi yaratmaz. Eridiğinden tane yemlerin öğütülmesine ya da sindirilmesine çok az katkıda bulunmaktadır. Diğer yandan başta kalsiyum olmak üzere bir kısım mineral kaynağı olarak görev yaparlar.
Çözünmeyen grit genellikle silis yapısında olup ve boyutları kumdan küçük çakıl büyüklüğü kadar değişebilir. Çözünmeyen grit taşlıkta kalır ve yemin mekanik öğütülmesine yardımcı olduğu düşünülmektedir.
Grit ve sindirim
Midenin besinleri ezip, kıran ve öğüten kaslı kısmına gizard(kaslı mide) ismi verilmektedir. Besinler küçük parçacıklar halinde sindirim kanalını geçerken, enzimlerince daha kolay parçalanırlar. Bir kısım yabani kuşlar taşlıkta öğütme sürecinde yardımcı olmak için grit yemektedirler. Kuş eğer kabukları kırmadan tohumları (örneğin; ayçiçeği çekirdeği) ye-mişse, tane etrafındaki dış fibröz kabuğun giderilmesinde yardımcı olur.
Beslenme düzeni ve grit
Yabani kuşların beslenme düzeni evcillere kıyasla çok farklıdır. Yaban hayatında hayvan bulabildikleri ile yetinmek zorundadır ve birçok tohum sert bir yapıya veya kabuğa sahiptirler. Bu yüzden de grite ihtiyaçları vardır.
Kumru ve güvercinler tohum kabuklarını kırmadan yediklerinden grit
verilmesi gerekir. Diğer yandan, evcil kuşlar genel olarak kolay sindirile- bilen pelet yemler ya da kabuğu soyulmuş tohumlarla beslendiklerinden grite gereksinimleri bulunmamaktadır.
Grit kullanılması dengesiz ve yetersiz bir beslenme rejiminin eksikliklerini karşılamış olmayacaktır. Dengeli ve uygun gıdaların sindirimi önem arz eder. Hayvanın aynı zamanda meyve ve sebzeler içeren, kolayca sindirilebilen, besin değeri açısından dengeli bir diyetle beslenmesi daha önemidir.
Çoğu otoriteler papağanlar, muhabbet kuşları, cennet papağanları gibi sağlıklı papağangillerin grit ihtiyaçları olmadığı konusunda hem fikir-dirler. Bazı çalışmalar kanarya, ispinoz gibi serçegillerin çözünebilen grit kullanmalarının bir davranış biçimi olduğunu ya da besinlerin sindirimlerinde ihtiyaç duyduklarını ortaya koymuştur. Kanarya diyeti ile çözünmeyen grit verilmesine dair herhangi bir yararı olduğuna dair bilimsel bir veri bulunmamaktadır. Aksine fazla tüketimin sağlık problemlerine neden olabile-ceğini kanaati hâkimdir. Tane yemle beslenen kanarya ve ispinoz gibi serçegillere birkaç haftada bir, çok az miktarlarda sadece çözüne-bilen grit verilebilir.
Pankreas hastalıkları (Pankreas sindirim enzimleri çoğunu üretmetedir.) veya bazı sindirim sorunları olan kuşların diyetine az miktarlarda grit eklenebilir. Kuşun sindirim sorunu varsa, grit gerekip gerekmediğine hekim karar vermelidir.
Gritle ilgili olası sorunlar nelerdir?
Bazı kuşlar, özellikle papağangiller eğer bulabilirlerse / verilirse çok fazla grit yiyebilirler. Bu sindirim sisteminin tahrişine ya da kursak, bezli mide veya taşlıkta tıkanmaya neden olabilir. Dengesiz veya yetersiz bir diyetle verilen kuşlar beslenme ihtiyaçlarını karşılamak, fiziksel doyumu sağlamak için çok fazla grit tüketebilirler.
Eğer grit veriliyorsa aşağıdaki noktalara gözden kaçırılmamalıdır.
- Grit gaita ile kirleneceğinden kafes zeminine konumlamamalıdır.
- Kolayca, aşırı tüketileceğinde devamlı yemlikte grit bulunmamalıdır.
- Eğer kuşun aşırı bir grit tüketimi söz konusu ise bir hekim tarafından incelenmelidir.
- Odun kömürü/ tıbbi kömür grit olarak kullanılmamalıdır. Kömür A, B2 ve K gibi bazı vitaminleri bağlayabilir Eğer kuşun grit ihtiyacı olduğu düşünülüyorsa karar hekime danışılarak verilmelidir.
- , emilimlerini engelleyebilir ve dolayısıyla kimi besin öğelerinin eksikliklerineden
- Dengeli ve yeterli beslenen papağangillerin grite ihtiyaçları yoktur.
- Serçegillere çözünebilen gritten sınırlı miktarda verilmelidir.
