FAO: Türk çam balının çevresindeki vızıltı
‘Arılara Bağlanmak’ (Bee Engaged) teması ile düzenlenen bu yılki etkinlik, arıların ve polen taşıyıcıların yediğimiz gıdalar ve çevre sağlığı üzerinde oynadığı önemli role bir ışık tutuyor.
Bugün sadece arıların değil, aynı zamanda arıcıların da rolünü de önemsemektedir. Arıcılar, arıların varlığını ve biyolojik çeşitliliğini korur. Bu sayede arıcılar, besleyici gıdalar ve gıda ürünlerinin geniş yelpazesi ve kalitesinin korunmasıyla, küresel gıda güvenliğini de sağlar.
Bir önemli ürün de çam balıdır.
Bu reçineli balın, çiçek balı kuzenlerine kıyasla daha güçlü baharat yapısı ile kendine özgü bir tadı vardır. Dünyadaki çam balının neredeyse yüzde 90’ı Türkiye’den gelmektedir.
FAO ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), bu balın endüstrisini güçlendirmek, daha verimli, sürdürülebilir ve kapsayıcı hale getirmek ve bu özel balın dünya çapında tanınmasını artırmak için Türkiye’nin çam balı sektörü ile birlikte çalışıyor.
İsminde ne gizli?
EBRD ve FAO desteği ile Türkiye, bu yerel bilgiyi korumak ve gelecek nesillerin arıcılık geleneğini sürdürmeleri amacıyla ilham vermek için çam balının Coğrafi İşaret veya CI olarak kaydedilmesi için çalışmalarını sürdürüyor.
CI, yüksek kaliteli bir ürün ile üretilen yer arasındaki özdeşleşmeyi gösteren bir etikettir. Bir CI, belirli bir bölgeden olan ürünün, geleneksel üretim yöntemleri de dahil olmak üzere, belirli kriterlere uygun bir biçimde korunmasını sağlar.
Türk çam balı örneğinde; arıcılar Türkiye’nin Ege kıyısındaki çam ormanlarına arı taşırlar. Arılar, sadece belirli çam ağaçlarının sapında yaşayan bir kabuklu böcek türü olan ‘Marchalina hellenica’nın bıraktığı kalıntıdan bal özü toplar.
Çam balının Coğrafi İşaretle kaydedilmesi, çam balını bu kadar eşsiz kılan biyolojik çeşitliliğin ve doğal kaynakların korunması için üreticilere daha da teşvik eder. Bu durum, Türkiye’nin dünyanın 25 arı alt türünün beşte birine ev sahipliği yapmasından dolayı çok önemlidir.
Kalite, özgünlük ve itibara değer veren tüketiciler için CI etiketi, üreticilerin daha yüksek gelir elde etmelerine de yardımcı olabilir.
Türk çam balı sektörü geliştikçe, balın Avrupa Birliği düzeyinde Coğrafi İşaretle kaydedilmesi için baskı artmıştır. Bu, sadece piyasayı sahte çam balından izole etmekle kalmayacak, aynı zamanda daha fazla uluslararası pazar fırsatı da sağlayacaktır.
Daha fazla direnç ve bilinirlik
Coğrafi İşaret kayıt süreci henüz geçen yıl başlamış olmasına rağmen, girişim, tedarik zinciri boyunca koordinasyonun artırılmasını da kapsayacak şekilde Türkiye’nin bal sektöründe yapılacak iyileştirmelere zemin hazırlamış oldu.
FAO-EBRD ortak projesi tarafından da desteklenen çam balı endüstrisi içinde bir birlik kurmak, ürün kalitesini artıracak, pazarlık güçlerini sağlamlaştıracak ve inovasyonu teşvik edecektir.
Dünya genelinde COVID19 salgınına bağlı olarak büyük aksaklıklara ve sıkıntılara neden olan seyahat kısıtlamaları, bu yaz çam balı mevsiminde etkili olabilecek bal üretimini ve polen dağıtımını da tehdit ediyor.
Türkiye’nin bal sektörünü güçlendirmek için attığı adımlar, sektörü ekonomik ve lojistik sorunlara karşı daha dirençli hale getirebilir.
Küresel toplum Dünya Arı Günü’nü kutlarken, EBRD ve FAO, gıda ve biyoçeşitliliğimiz için arılar ve bu arıları koruyan arıcılar ve üreticilerin de önemine vurgu yapıyor.
