İşte yumurta kapıya dayandı!

İşte yumurta kapıya dayandı!

Faruk Şüyün (Dünya Gazetesi)

Dünya Ekstra’da konuşmaya başladığımız yumurtaya ehlikeyf’te devam ediyoruz: Et tüketimimiz yeterli seviyede değil. Yumurtayı da az yiyoruz. Doktorlar, günde bir yumurtanın bu beslenme eksiğimizi gidermeye yardımcı olacağını söylüyorlar.

Kendisine bir zarar getirmeyeceğini bildiği için doğru sayılmayan bir davranışta bulunmaya çekinmeyenler için “sırtında yumurta küfesi yok ya!” denilir. Ukalâlık etmeye kalkışan toy kişiler için ise “yumurtadan daha dün çıkmış” deyimi kullanılır. Bir de her şeye bahane bulan, akla hayale gelmeyecek eleştirilerde bulunan kişiler için söylenen “yumurtaya kulp bulmak!” deyimi vardır. Yumurta ile ilgili deyimler ve atasözleri çoktur, ama bu köşede en son söyleyeceğim, “yumurta kapıya dayanınca!” olacak. Zaman daralıp iş sıkışık bir durum alınca, son dakikada bir şeyler yapılmaya kalkıldığı durumlarda söyleniyor.

Yumurta için de durum böyle. Çünkü, yumurta, sağlık için çok önemli, ancak biz onu da birçok önemli besin gibi yeterince tüketmiyoruz. Bu nedenle yumurta kapıya dayandı, diyorum ben de… Çünkü doktorlar, “her gün 1 adet tam yumurta tüketimi besin değerlerinizi dengeleyecek, birçok açıdan sağlığınızı olumlu yönde etkileyecektir.” şeklinde değerlendirmelerde bulunuyorlar. Ve bu sayı, kiloya, yaşa, cinsiyete  ve vücut tipine göre artabiliyor. Ancak, bazı kişilerde yumurtaya alerji görülebileceğinden, kolestrol gibi değerleri etkileyebileceğinden yumurtanın da mutlaka ve mutlaka doktor kontrolünden sonra tüketilmesinde fayda var.

Besin değeri çok zengin

Peki yumurtada neler var? Öncelikle protein bulunuyor, yani fiyatları nedeniyle ülkemizde yeterince tüketilemeyen kırmızı ete göre çok daha ucuz, ama onun kadar kaliteli bir protein kaynağı. 1 yumurtada 5,5 gram protein bulunuyor ki bu neredeyse vücudun günlük ihtiyacının onda birini karşılıyor…

Kalp hastalıkları, kanser gibi hastalıklara karşı önerilen Omega 3 de yumurtada bulunan elementler arasında. Kasların gelişiminin yanı sıra kalp ve kanser hastalıkları için önemli olan B vitamini ve türevleri ve onlardan biri olan kolin de yumurtada bulunan önemli değerler. Selenyumu, D vitaminini de yine bu sıralamada sayabiliriz.

Ayrıntılı bilgileri yumurta ile ilgili kitaplardan, internet sitelerinden okumak mümkün…

Yılda 180 yumurta tüketiyoruz

Bütün bu değerlere rağmen ülkemizde kişi başı tüketilen yumurta sayısı ne yazık ki yılda 180 civarında. Halbuki gelişmiş ülkelerde yeterince et yenilmesine rağmen kişi başına bir yıl boyunca adam başı 200-250 yumurta sofralara geliyor.

Oysa güncel rakamlar, Avrupa’nın en büyük tavuk üreticisinin Türkiye olduğunu gösteriyor. Ve bu bağlamda, kişi başı tavuk eti tüketiminde Avrupa’yı geçmiş, 21 kilograma ulaşmış (Avrupa’da 20 kilogram) durumdayız.

Organik yumurtalar

Bir de organik yumurta, köy tavuğu yumurtası, gezen tavuk yumurtası gibi son yıllarda literatürümüze giren sözcükler var. Tabii ki bunları üreten, satan köylüler, esnaflar, fabrikalar bulunuyor. Ama bu sözcükleri kullanarak yumurta satın almak isteyenleri istismar edenlerle de karşılaşıyoruz. Bu nedenle bu sözcüklerin tam karşılıklarının ne olduğunu biliminsanlarının yazılarını okuyarak öğrenmek, onlardan yararlanarak alışveriş yapmakta fayda var.

Püf noktalarına devam

Yumurta ile ilgili püf noktalarından ha    ftasonu Dünya Gazetesi ile birlikte ücretsiz olarak verilen Dünya Ekstra’da söz etmiştim, burada yenilerini de eklemek istiyorum:

Yumurtayı tavuğun altından alır almaz yememekte fayda var, çünkü ilk günler çok su içeriyor. Dört-beş gün serin bir ortamda saklanırsa daha lezzetli oluyor.

Kırıldığında çiğ yumurta sarısı 24, çiğ ak ise 6-12 saat buzdolabında muhafaza edilebiliyor. Bu süreleri geçirmeden tüketmek gerekiyor.

Çinlilerin simsiyah yumurtası!

Burada Çin Konsolosluğu’nda bir davette yediğim yumurtadan da söz etmeliyim. Buna 100 ya da 1000 yıl yumurtası deniliyor. Tabii ki bu kadar bekletilmiş değil, ama simsiyah bir renge dönüşmüş, bu süre içerisinde lezzetinden bir şey kaybetmediği gibi, daha da lezzetlenmiş bir yumurta. Pirinç, çay yaprakları, limon, güherçile, kil ve baharattan oluşan bir karışıma gömülerek muhafaza ediliyor, zamanla bu hale dönüşüyormuş…

Mehmet Yaşin’den menemen tarifi

Yumurta, yaz yemeklerinin harika lezzeti menemenin de ana malzemesi. Ağustosla birlikte yerli domatesler olgunlaşmaya başladı. Çıtır çıtır yeşil biberler sabah kahvaltılarımızı süslüyor. Sohbetimizi, sevgili dostum gurme-yazar Mehmet Yaşin’in menemen tarifiyle noktalamak istiyorum:

“İnce ince doğradığım soğanları, zeytinyağında iyice öldürürüm. Daha sonra yine küçük küçük doğradığım yeşil biberleri ekleyip kavururum. Biberler yumuşayınca, küp küp domatesleri ekleyip ateşin altını kısarım. Domatesler iyice pişince kişi başına iki yumurta hesabıyla yumurtaları kırarım. Tavanın kapatıp bir süre daha pişiririm. Burada yumurta sarılarının tam olarak pişmemesine dikkat ederim. Çünkü onları tabağımda ekmeğin ucuyla patlatıp domatesle karıştırmayı çok severim.”

Afiyet olsun…