Kanatlı Sektöründe Atık Sorunu ve Çevresel Etkileri Çalıştayı Sonuç Raporu Yayınlandı

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü ve Bolu Valiliği işbirliğiyle düzenlenen “Kanatlı Sektöründe Atık Sorunu ve Çevresel Etkileri” çalıştayı 18-20 Şubat 2013 tarihleri arasında Bolu İlinde yapılmıştı.

Çalıştaya, TAGEM Genel Müdürü Doç. Dr. Masum BURAK,  Bolu Vali Yardımcısı Ayhan KARTLI, Belediye Başkanı Alaaddin YILMAZ, Bolu Milletvekili Ali ERCOŞKUN, Bolu Tarım İl Müdürü İsmail TAŞ, Genel Müdür Yardımcısı Dr. Necati TULGAR, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Daire Başkanları, Dr. Cengizhan MIZRAK  katılarak konu ile ilgili görüşlerini masaya yatırdılar.     Üç çalışma grubu halinde 2 gün boyunca yoğun bir şekilde çalışmalar sürdürülmüş, mevcut durum analiz edilmiş, sorunlar masaya yatırılmış ve somut çözüm önerileri ortaya konulmuştur. Üç alt komisyon tarafından hazırlanan raporlar tartışılarak sonuç bildirgesi haline getirilmiş ve yapılan basın toplantısı ile sonuçlar kamuoyuna duyurulmuştu.

Bu kez yapılan bu toplantının sonuç raporu yayınlandı.Rapora göre;

1. Valilik ve Belediyeler öncülüğünde atık-altlık toplama merkezlerinin entegre şirketlerin de katkılarıyla kurulması, atıkların bu merkezlere taşınmasının çevreyi kirletmeyecek şekilde uygun araçlarla yapılması ve gübre veya yakıt olarak kullanılacak hale getirilmesi sağlanmalıdır.

2. Kanatlı dışkılarının sektörel hammadde ve gübre olarak değerlendirilmesinde KDV oranı % 18 den % 1’ e düşürülmelidir.

3. Çevre Kanunu kapsamında kurulması zorunlu olan atık alım, ön arıtma, arıtma veya bertaraf tesislerini kurmayanlar ile kurup da çalıştırmayanlara 60.000 Türk Lirası idarî para cezası verilmektedir. Bu ceza pratikte uygulanamayacak kadar yüksektir, cezalar caydırıcı ancak uygulanabilir miktarlarda yeniden düzenlenmelidir.

4. Kanatlı üretim kapasitesi çok yüksek olan illerimizde üretimden kaynaklanan dışkı-atık-altlık problemlerinin çözümü konusu teşvik (uygun kredi, destekleme, ucuz elektrik enerjisi vb.) kapsamına alınmalıdır.

5. Kanatlı dışkısının kurutulma, işlenme, taşıma, depolama, toprağa enjekte edilmesi gibi alanlarda kullanılan alet-makineler destek kapsamına alınmalı, organik gübre kullanımına ilave destek sağlanmalıdır.

6. Dışkı ve altlıkların depolanmasında yüzeysel ve yeraltı sularının kirlenmesinin önlenmesi amacıyla sızdırmazlık, üstünün örtülmesi, çevresinin tel ile çevrilmesi vb. gerekli tedbirler alınmalı, atıkların toplandığı yerlerde vahşi hayvan, evcil hayvan, yetkisiz insan vs. giriş çıkışları sıkı bir şekilde kontrol altında tutulmalıdır.

7. Altlığın işlenmesinde kompostlama ve biyogaz üretimi özendirilmeli ve bu amaçla pilot uygulamalar yapılarak en uygun işleme sistemleri belirlenmelidir.

8. Geleneksel olarak kullanılan altlıkların yanında alternatif altlık materyallerine ihtiyaç vardır. Bu alanda sanayi tipi altlık üretimi teşvik edilmelidir. Altlığın birkaç kez kullanımının üretici koşullarında uygulamalı araştırmalar ile yaygınlaştırılması sağlanmalıdır.

9. Ülkemizde bol miktarda bulunan zeolit ve asidik ponzanın altlık düzenleyici olarak kullanımı yaygınlaştırılmalıdır.

10. Çevre düzeni ve imar planlarında kanatlı işletmeleri kurulabilmesi için gerekli alanlar ayrılmalı, mevcut kümeslerin bulunduğu alanlara belirli bir mesafeye kadar yeni yerleşim yeri yapılmasına izin verilmemelidir.

11. Atık depolamada terkedilmiş maden ocakları öncelikle değerlendirilmelidir. Atıkların çevreye zararsız hale getirilmesinde ana amaç ekonomik karlılık olmamalıdır.

12. Kanatlı dışkılarından elde edilen gübrelerin bitkisel üretimde kullanımına yönelik çiftçi eğitim programları düzenlenmelidir.

13. Koku probleminin önlenmesi için altlık yönetiminin iyi yapılması ve koku azaltıcı önlemler alınmalıdır.

14. Kanatlı dışkılarının her türlü değerlendirilmesi aşamasında temel biyogüvenlik önlemleri sağlanmalı ve enfeksiyon riski dikkate alınmalıdır.

15. Kuluçkahane ve kesimhanelerdeki tüm atıklar rendering yapılarak gübre veya kanatlı, kedi, köpek ve balık yemleri için zengin bir yem hammadde kaynağı olarak kullanılmadır.

16. Kanatlı atıklarının bölgede oluşan diğer organik atıklarla birlikte işlenmesi ve işlem görmeyen dışkı-altlıkların doğrudan araziye uygulanabilirliği araştırılmalıdır. Araştırmalara destek sağlayan kuruluşlarca bu konunun öncelikli projeler kapsamında alınması, özel sektör temsilcilerinin de projelerde aktif olarak yer alması sağlanmalıdır.

17. Entegre işletmelerle, sözleşmeli üretici atık bertarafında müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmalıdır. Bu kapsamda entegre işletmeler tarafından, atığını uygun şekilde bertaraf etmeyen sözleşmeli üreticiye yeni civciv verilmemelidir.

18. İşletmelerde ölen hayvanların imhası ile kesimhanelerde atık yönetimi konusunda denetim etkinliği arttırılmalıdır.

19. Paydaşlar arası koordinasyon ve iletişim güçlendirilmelidir.

20. Konu ile ilgili yapılacak mevzuat çalışmalarında, ruhsat başvurusunda bulunan işletme sahibi tarafından işletmeden atığın ne şekilde bertaraf edileceği belirtilmelidir.

Mevcut kurulu işletmelere de bu yasal çerçeveye uyması noktasında makul bir geçiş süreci verilmelidir.