Küresel ısınma ‘gıda şoku’ riskini yükseltiyor

Küresel ısınma ‘gıda şoku’ riskini yükseltiyor

Matt McGrath

BBC News çevre muhabiri

İklim değişikliği nedeniyle az mahsul alınan ve dolayısıyla gıda fiyatlarında büyük artış yaşanan “gıda şokları” riski dünya genelinde artıyor.

Araştırmacılar 21.yüzyılın sonunda gıda üretimini etkileyecek derecede aşırı hava olaylarının her on yılın yedisinde yaşanacağını söylüyor.

Uzmanlara göre küresel ticarete fazla bağımlılık bu üretim şoklarını daha da kötüleştirebilir.

2008’de az mahsul alınması ve bazı diğer faktörlerin birleşimi nedeniyle tahıl fiyatlarında büyük artışlar olmuş, Birleşmiş Milletler’in (BM) fiyat endeksine göre gıda fiyatları 2000 yılına kıyasla neredeyse 3 kat artmıştı.

2010 ve 2011’de de Rusya’daki sıcak hava dalgası ülkede 40 yıldır görülen en kötü kuraklığa yol açmış ve tahıl üretimine darbe vurmuştu.

Ekmek fiyatlarında büyük artış olunca da Kuzey Afrika ülkelerinde protesto ve çatışmalar yaşanmıştı.

ABD’li ve İngiliz uzmanlar dünya ısınırken, bu tür gıda şoklarına yol açacak aşırı hava olayı yaşanması ihtimalini analiz etti.

Gıda şoku riskindeki artış

Pirinç, buğday, mısır ve soya üretimini inceleyen uzmanlar bu tür bir şok ihtimalinin 100 yılda birden 2040’ta 30 yılda bire çıkacağını tespit etti.

2070’ten sonra da küresel üretimde yüzde 10 düşüşe yol açan ciddi şok ihtimalinin her on yılda yediye çıkacağı tahmin ediliyor.

Araştırmaya katılan İngiltere Meteoroloji Kurumu’ndan Kirsty Lewis “Bu tür aşırı hava olaylarını ve sıklığını tanımlamak çok zor. Ancak şu an nadiren görülen aşırı olayların gelecekte daha da sık yaşanacağını açıkça görüyoruz. Gelecekteki en aşırı hava olayları büyük ihtimalle daha güçlü, daha büyük ve daha sık görülen şoklar yaşatabilir” dedi.

BM Gıda ve Tarım Örgütü artan nüfusun 2050 itibariyle gıda talebini her durumda yüzde 60 arttıracağını söylüyor, dolayısıyla küresel gıda üretimi üzerinde büyük bir baskı olacak.

İklim değişikliği de küresel resmi hızla değiştiren ek bir faktör olabilir.

Afrika ve Ortadoğu ülkeleri etkilenecek

İngiltere Küresel Gıda Güvenliği Programı’ndan Prof. Tim Benton “Gıda süstemi üzerinde baskılar var, bu baskıların bir kısmı da küresel ısınmadan kaynaklanıyor. Ancak biz aşırı hava olaylarının ek bir zorluk getireceğine dikkat çekiyoruz. Aniden, bir yıl içinde yaşandığından bu şoklara uyum sağlamak yavaşça artan gıda talebiyle başa çıkmaktan daha zor. ” dedi.

Araştırmacılara göre gıda üretimi şoklarından en çok etkilenenler Afrika ve Ortadoğu ülkeleri olacak.

ABD ve İngiltere gibi ülkelerinse daha müreffeh yerlerde daha çok işlenmiş gıda tüketildiği ve temel gıda maddeleri fiyatlandırmayı daha az etkilediği için şoklarla başa çıkabileceği vurgulanıyor.

Araştırmaya katılan Chatham House’dan Rob Bailey “En olumsuz etkilenen ülkeler düşük gelirli, gıda açığı olan, özellikle Sahra altı Afrika ülkeleri. Bu ülkelerdeki en yoksul haneler gelirlerinin yarısından fazlasını gıdaya harcıyor. Dolayısıyla gıda fiyatlarının yüzde 50-100 artması bu insanların durumunu katlanılmaz hale getirir” diyor.

Küresel ticarette reform çağrısı

Uzmanlara göre gıda arzının yüksek olduğu dönemlerde uluslararası gıda ticareti iyi işliyor, ancak talep artışı olduğunda çeşitli ülkelerin durumu daha da kötüleştiren ihracat denetimleri koyması durumu daha da kötüleştiriyor.

Araştırmacılar bir diğer faktörün de, tarım topraklarının daralmasına yol açan bioyakıt üretimi olduğunu vurguluyor.

Uzmanların hükümetlere tavsiyesiyse, sadece gıda ve tahıl stoklamak yerine risklerin iyice anlaşılması.

Dünya ticaretinde gıda üretiminde düşüş olduğunda ülkelerin gümrük duvarlarının ardına saklanmasını önleyecek reformlar gerektiğini söyleyen uzmanlar artan talep ve sıcaklıklarla başa çıkmak için tarım alanında önemli araştırmalar yapılmasını tavsiye ediyor.