Tavuk Ürünleri Konusunda Uzmanından Bilimsel Bilgilendirme

Son günlerde kanatlı ürünlerine yöneltilen asılsız haberleri cevaplamak için Bloomberg Televizyonunun ana haber bültenine konuk olan Türkiye Bilimsel Tavukçuluk Derneği Başkanı Prof.Dr.Rüveyde Akbay Ali Çağatay’ın sorularını yanıtladı.
“Türkiye’de tavukçuluk sektörü son yıllarda büyük bir gelişme göstermiştir. O kadar ki hayvancılık kolları arasında en gelişmiş olanıdır ve ekonomiye en çok katkı sağlayanıdır. Bugün sağlıklı tavuk bilgi platformuna bağlı 13 büyük entegre tesis vardır, 28 de BESDBİR’e bağlı tesis vardır. Yani şunu demek istiyorum tavukçuluk sektörü gerçekten önemli bir sektör. İhracat konusunda da 567 milyon $ geçen sene ihracat yapılmıştır. Bunun 2025 yılında 2.5 milyar $’a çıkarılması hedeflenmektedir. Bunu anlamak mümkün değil. O bakımdan bazı konulara açıklık getirmek gerekiyor. Örneğin neden bu tavuklar bu kadar kısa sürede bu yüksek canlı ağırlığa erişiyor. Bunun o kadar bilimsel gerekçeleri var ki? Bu konuda dünyada sadece 3 firma yumurta yönünde, 5 firma da etlik piliç yönünde çalışıyor tüm dünyada. Çünkü bu hayvanların elde edilmesi uzun yıllara, geniş bir genetikçi kadrosuna ve çok geniş materyale ihtiyaç duyuluyor. Önce saf hatlardan akrabalı yetiştirmek sureti ile bir saflaştırma oluyor. Ve O saf hatlar çeşitli kombinasyonlarda denenerek birbirleriye denenerek ki bunun için çok geniş bir sürü materyaline ihtiyaç var en uygun netice veren büyük anne büyük babalar seçiliyor. O büyük anne büyük babalar tekrar kendi aralarında çeşitli kombinasyonlarda çiftleştirilerek anne ve babalar elde ediliyor. O anne ve babaların biz günlük yumurtalarını veya günlük civcivlerini, yumurta veya civcivlerini Türkiye’ye ithal ediyoruz. Onları çiftleştiriyoruz. Damızlıkçı firmalar onları kümeslerine koyuyorlar, elde ettikleri civcivleri, yumurtaları kuluçka makinesine koyuyorlar. ” Bunları niçin anlatıyorum. Bu kadar gelişmiş bir sektörü baltalamak kimin işine yarar acaba?
Son günlerde hiç işten anlamadığı verdiği bilgiler ile ortaya çıkan bazı kişiler sırf medyatik olmak amacı ile öyle yanlış bilgiler veriyorlar ki mesela tavuğun yumurtlama süresi 25 ila 25.5 saattir. Yani bir yumurta sarısının yumurta yoluna düşmesinden yumurtlayıncaya kadar geçen süre 25-25.5 saattir. Değil her gün, günde 3 yumurta yapmak her gün dahi yumurtlayamaz. Diyorlar ki günde 3 yumurta yumurtluyor tavuk. Tavuğun kuluçka süresi 21 gündür. 21 günü 17 güne indiriyorlar. 45 günde tavuklar kesilmezse içinde tümörler oluşur ve ölür tavuklar diyorlar. Bunlar o kadar yanlış bilgiler ki biz uzmanlar olarak halkı uyarmayı görev bildik. Çünkü zaten ekonomik koşullar atında halkın yiyebildiği en ucuz protein kaynağı tavuk etidir.

Bir piliç 45 günde nasıl kesim ağırlığına ulaşır?

 
Melez azmanı demek birleştiği zaman en iyi sonucu verecek hayvan demektir. Yani bunlar durup dururken dışarıdan alınıp da hormon verip de ondan sonra antibiyotik verilip de bir takım yanlış yöntemler ile halka sunulan hayvanlar değil. Belki 30 belki 40 yıl belki 50 yılın çalışmaları sonucunda ne diyorum tüm dünyada sadece etlik piliç yönünde çalışan 5 firma var. Biz bunu Türkiye’de yapmak istedik. 1968 yılında tavukçuluk araştırma enstitüsü ve Ankara üniversitesi ortak bir proje yaptık; hala istediğimiz sonucu alamadık. Sonra 1995 yılında Kanada’dan saf hatlar getirdik hala üzerinde çalışıyoruz. Yani demek istiyorum ki bunların bir melez azmanının elde edilmesi kolay bir iş değildir. Uzun yıllar ve çok ince genetik çalışmaları gerektirir. Dolayısıyla biz uzun yıllar çalışma sonucu elde edilmiş nihai hayvan alıyoruz. Sonucunu almışlar onları bize gönderiyorlar. Ve bu kısa sürede bu hayvanlar nasıl böyle gelişiyorlar sorusunun en güzel cevabıdır sanıyorum. Çok fazla bilimselliğe kaçmadan en basit şekli ile anlattım.

Tavuklarda hormon kullanıyor mu?
“Hormon, asılsız iddia, tavuk yem, toksikoloji, hayvan beslenmesi, farmakoloji, veteriner hekim Hormon verilmesi kesinlikle mümkün değil. Öyle büyük kümesler var ki Türkiye’de entegre tesisler yüz binlerce hayvan barınıyor oralarda. Milyonu bulanlar da var tabi. Bunları tek tek alıp bir enjeksiyon ile bunlara hormon enjekte edilmesi mümkün değil, mümkün değil. Buna neden gerek var? Biliyorsunuz Avrupa birliğine hazırlık dönemindeyiz. Ve bu dönemde de kesinlikle antibiyotik kullanımı yasaklandı. Biz antibiyotik kullanamayız ki. Belirli amaçlar dışında yeme antibiyotik katılmıyor. Ben şunu demek istiyorum ki bu yanlış imaj sonucunda halkımızın kafasında bir takım soru işaretleri belirdi. Bunu düzetmek bizlerin görevidir. Ve zaman zaman uyarıcı programlar da yapılacaktır. “
Tavukların 20–25 gün gibi çok kısa sürede henüz gelişmeden kesildiği iddiaları ile ilgili bilgi verir misiniz?

Tavuklar hiçbir zaman 20-25 günde kesilmez. Bu mümkün değildir. Çünkü bir de yemden yararlanma konusu vardır. Yani bu melez hayvanlar, yani nihai ürün elde edilirken hangi faktörler göz önüne alınır? Yemden yaralanma kabiliyeti, yaşama gücü, etin kalitesi ve canlı ağırlık gibi faktörler göz önüne alınır. Nedir Yemden yaralanma kabiliyeti? 1 kg canlı ağırlık elde edebilmek için sarf edilen yem miktarıdır. Bunun için en uygun zaman 39 ila 45 gün arasında kesimdir. Neden 39-45 gün arasında kesim? Piyasada bazen küçük hayvanlara ihtiyaç duyuluyor. O zaman 39-40 günde kesilebiliyor. Biraz daha iri hayvana ihtiyaç olduğu zaman 45 günde kesiliyor. Bu piyasanın arzusu. Hiçbir zaman 25 günde, 20 günde kesilmesi mümkün değildir. 20-25 günde ne istenilen canlı ağırlığa ulaşılabilir ne de beli bir yemle belli bir kilo alma konusunda yemden yaralanma olabilir. Böyle bir şey söz konusu olamaz. Tamamen yanlış bilgidir bu.
Tavukların küçük kafeslerde hareketsiz olarak doğal yapılarına aykırı olarak yetiştirildiği iddialarına yönelik bilgi verir misiniz?
Etlik piliçler genellikle kafeste beslenmiyorlar, Türkiye’de pek uygulanmayan bir yöntem. Yumurta tavukçuluğunda bu uygulanıyor. Yumurta tavukçuluğunda da son günlerde alternatif kafesler adı altında değişik kafes yöntemleri kuruldu, piyasaya sürülüyor. Şimdi İnsanların dahi beslenemeyeceği bir şekilde proteini, mineral maddesi, karbonhidratı her şeyi hesaplanarak yemler oluşturuluyor. Bu yemler havalandırma şartlarından tutunuz her türü imkanlara sahip kümeslerdeki hayvanlara veriliyor. Ve bunlar belli bir alanda barındırılacak tavuk sayısı aşılmadığı takdirde normal kullanılan yani her zaman kullandığımıza kafeslerde dahi böyle bir sıkıntı yok. Zaten etlik piliçler kafeslerde barındırılmıyor ama kafeslerde barındırılanlar da dahi 1 metrekareye konacak havyan miktarı belirleniyor, kümesin havalandırılması, verilen yem miktarı her şey çok güzel ayarlanıyor.

Organik tavuk daha uzun sürede pişerken, paketli tavuklar neden daha kısa sürede pişiyor?

Tavuklar daha kısa sürede pişiyorlar. Çünkü köy tavuğu denen hayvanlar uzunca süre besleniyorlar. Hatta bazen yumurta verimi bittikten sonra kesiliyorlar. Dolayısıyla yaşları fazla olduğu için etleri sert oluyor. Etleri sert olunca da pişme süresi uzuyor. Halbuki endüstride bizim sektörde piyasada satılan tavuklar hem çok genç olduklarından, yani yaşları 39 ila 45 gün olduğundan hem de bunlar elde edilirken ele alınan faktörler, özellikler arasında pişme kalitesi, et kalitesi gibi bunlar seleksiyonla en iyi sonucu verenler seçildiğinden daha kısa sürede pişiyorlar. Bu kadar basit. Yani bunun tamamen elde edilme şekli ile alakası var. Melez azmanı diyoruz. Birbiri ile çiftleştiği zaman en iyi sonucu verenler. Nelerden en iyi sonucu verecek? En az yem ile en iyi canlı ağırlığı elde edecek, yaşama gücü yüksek olacak. Yani ölüm oranı düşük olacak. Etinin kalitesi iyi olacak. bir örneklik olacak. Yani birisi büyük birisi küçük olmayacak. Hepsi aynı şeyde olacak. İşte Bunu elde etmek için 30-40 sene bazen 50 seneye ihtiyaç var. Bunlar hemen ede edilip de piyasaya sürülen hayvanlar değiller.
Seleksiyon yapılırken tavukların hangi özeliklerini seçmek gerekiyor?
“Bu yumurta tavuğu veya et tavuğu olduğuna göre değişir. Demin bahsettiğim gibi yumurta tavuklarında yıllık yumurta verimi, yumurta kalitesi, yine yemden yararlanma, yaşama gücü gibi faktörler göz önüne alınıyor. Etlik piliçlerde de canlı ağırlık kazanma, en az yemle en çok kilo alma, bir örneklik, yaşama gücü gibi faktörler, et lezzeti ve et kalitesi gibi faktörler göz önüne alınıyor. Tabi burada göğüs genişliği, bacak uzunluğu gibi diğer alt faktörler de var. Yani köy tavuğu ile endüstriyel tavuğu kıyaslayamazsınız. Hiçbir yönden kıyaslayamazsınız. Bunlar genellikle köylerde 1 verim yılını, yani yumurta verimini bitirdikten sonra 1 yaşının üzerinde kesilen hayvanlardır ve elbette etleri sert olacaktır. Bununla Bu yönde seleksiyon yapılmış ve bu özelikleri geliştirilmiş olan melez azmanı tavukların, hibrid tavukların verimini ve özelliklerini kıyaslayamazsınız. “

Organik tavuk daha uzun sürede pişerken, paketli tavuklar enden daha kısa sürede pişiyor?

Köy tavukları yani uzun süre pişen tavuklar yaşları itibari ile kasları sertleşiyor. 1 yılı aşkın tavuklar. Diğerleri çok halk tabiri ile körpe dediğiniz taze tavuklar olduğu için etleri yumuşak.Köy tavuklarını da 45 günde kesip pişirseniz kısa sürede piştiğini görürsünüz.Bu kadar, İzahı budur bunun. Çok yanlış izlenim var toplumda. Bunları da düzetmek bizim görevimiz.