“H5N8 virüsü beklentilerimizi karşılamıyor”
“H5N8 virüsü beklentilerimizi karşılamıyor”
Nancy Beerens: AI Hala Öngörülemez(*)
Dr. Kaya Demizözü
Kanatlı Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
drk.demirozu@yahoo.com.tr
“H5N8 kuş gribi virusunun 2020’nin ilk çeyreğinde Orta ve Doğu Avrupa’da kendini gösterme şekli beklentileri karşılamıyor”
Virolog Nancy Beerens, Wageningen Bioveterinary Research’te (WBVR) Kuş Gribi ve Newcastle Hastalığı için Hollanda’daki ulusal referans laboratuvarının başkanıdır. WBVR, kuş gribi vurusunun yaygınlığı açısından yılda 7.000 kuş örneğini test etmektedir. WBVR ayrıca Hollanda Tarım Bakanlığına kuş gribine ilişkin gelişmeler üzerine risk analizleri yapmaktadır.
H5N8’in salgınları
Beerens, hükümete hayvan hastalıkları tehditleri konusunda tavsiyede bulunan Uzman Hayvan Hastalıkları Grubunun bir parçasıdır. Şubat 2020’nin başında bu grup, kuş gribi riskinin bir önceki aya göre ‘biraz arttığını’ belirtti. Bu sonuç Orta ve Doğu Avrupa’dan yüksek oranda patojenik H5N8 salgınının bildirilmesinden sonra yapılmıştır. Bu da Hollanda’daki tüm kümes hayvanları kümelenmesine yol açmıştır. Beerens, “Bunun sebebi virusun yayılmasının arkasındaki mekanizmayı anlamadığımızdır” diyor. “Virus Polonya’dan Güney Almanya’ya büyük sıçramalar yaptı ve bunun nasıl mümkün olduğunu gerçekten anlamıyoruz.”
Mevcut H5N8 virusu hakkında konuşurken, etkilenen ülkelerin sağladığı bilgilermi yetersiz veya şimdiye kadar bulunan viruslerin sekansları var mı?
“Her ülkenin virusu inceleyen kendi ulusal referans laboratuvarı var. Viral genom dizileri paylaşılır. Bu da hazırlık için önemlidir ve mevcut teşhislerin dolaşan virus için uygun olup olmadığını kontrol etmemizi sağlar. Hollanda’da, virusun tam genom dizisini hızlı bir şekilde belirlememizi sağlayan yeni bir tekniğimiz var. Bunu, virusun atalarına değil, aynı zamanda virusun nasıl yayıldığına bakmak için kullanabiliriz. Diğer çeşitli yerlerde bulunan viruslar arasındaki ilişkiyi karşılaştırırız. Batı Avrupa’daki diğer ülkeler de aynı şeyi yapabilir. Ancak Polonya ve komşu ülkelerinde bu tekniklere o kadar kolay erişilemez. Bazı ülkeler Avrupa referans laboratuvarına numune gönderir. 4 salgının genomunu gördüm: 2 tanesi Polonya’dan, 1 tanesi Çek Cumhuriyeti’nden ve 1 tanesi Almanya’dan. ”
H5N8 kuş gribi, Hollanda’nın daha önce karşılaştığı bir şey. Bu virus hakkında ne biliyoruz ve yıllar önce gördüğümüz virusa ilişkili mi?
“2016 ve 2017 yıllarında Hollanda’da bulduğumuz viruslere benziyor. Ancak, bazı genom segmentleri değişti. Çoğunlukla Afrika’da bulunan ve oldukça şaşırtıcı olan viruslara benziyor. Şimdiye kadar yabani kuş göçleri sırasında kuş gribi virusları Sibirya’dan Avrupa’ya geldi. Şimdi, bu virrusun daha önce Afrika’da bulunduğunu görüyoruz. Ancak yılın bu zamanında Afrika’dan Avrupa’ya gelen yüksek riskli kuşlar yoktur. Diyelim ki, yabani kuşların izlediği yollar hakkındaki bilgimize dayanarak, bütün bir döngü bundan önce geldi ve virusun önce Afrika’dan Sibirya’ya taşındığını düşünüyoruz. Daha sonra sonbahar göçü sırasında Avrupa’ya geldi. Şaşırtıcı olan şey, onu sadece Orta Avrupa’da ve yılın oldukça geç zamanında görülmesi.”
Bu, virusun sonbahar göçünden bu yana Avrupa’da olduğu veya daha sonra girdiği anlamına mı geliyor?
“Bunu söylemek zor. Yabani kuşların belirli bir bağışıklık türü oluşturmuş olmaları olabilir. Bu da daha az yabani kuşun enfekte olmasına yol açar. Bu durumda, virus orada daha uzun süre kalmış olabilir.”
Ancak virus birçok ülkede alevlenmesinde bir şeyler değişmiş olmalı?
“Bu çok dikkate değer ve bunu açıklayamayız. Yabani kuşlar hakkında çok daha fazla şey bilmek zorundayız; nasıl uçtukları ve davrandıkları ve bağışıklık sistemlerinin nasıl çalıştığı. Ayrıca hangi kuşlar nihayetinde virusu kümes hayvanı çiftliklerine taşıyor? Virusu Avrupa’ya taşıyanlarla aynı kuşlar mı? Ayrıca virusun göçmen kuşlarla seyahat ettiğini ve daha sonra yerel çoğalmasını ve yayılmasını hayal edebilirsiniz. Bütün bunlar teoriler. Bunu açıkça bilmiyoruz. ”
Batı Avrupa, yabani kuşlar bahar göçüne başladığında risk altında mıdır?
“Polonya’da soğuk hava tahmin edilmediği sürece, riskin düşük kal masını bekliyoruz. Virus bulaşmış kuşlar, virusun burada olmadığı varsayı larak, Sibirya’ya dönerken Hollanda’yı geçmezler. Kuşlar don olayları başladığında göçerler. Ancak o zaman bile, Sovon gibi kuş araştırma organizasyonları tarafından paylaşılan bilgilere dayanarak bunun kısa bir mesafe olmasını beklersiniz. Kuşlar don çizgisi boyunca göçerler. Bununla birlikte, virus Güney Almanya’da da saptanmıştır. Oldukça mesafe atladı ve bunun nasıl olabileceğini anlamıyoruz. Virus yabani kuşlardan başka bir şeye yayılmış olabilir. Bir hobi çiftçisinin sürüsünde bulundu. Polonya’da bir yerden yeni hayvan satın almış olabilir. Almanya hala bu teoriyi araştırıyor. Sonuçları çok merak ediyorum, ama hobi çiftçileri için zor. Başka bir olasılık, virusun düşündüğümüzden çok daha yaygın olması ve başlamak için zaten orada olması. Bu yüzden en son risk analizlerimizde riskin biraz arttığını belirttik. Virusun bulaşma yollarını tam olarak anlamıyoruz ”
Eşeği sağlam kazığa bağlamak?
“Muhtemelen hükümet bu yüzden bir sonraki duyuruya kadar hobi ve serbest dolaşan kanatlılarında kümelenmesi kararını verdi. Virusun oraya nasıl nüfus ettiğini hakkında daha fazla bilgiye sahip olana kadar. ”
Yılbaşından beri, H5N8 virusu yedi ülkede saptandı. Nasıl yayıldığı hakkında ne biliyoruz?
“Genetikle bu konu ile ilgili çok fazla şey bilmiyoruz. Çünkü sadece dört salgının genomunu biliyoruz. Ancak kaynaklar takip edilmektedir. Salgın yaşayan çiftlikler biraz dağınık. Bazen, Çek Cumhuriyeti’nde olduğu gibi, iki salgın arasında önemli miktarda zaman vardır. Bu nedenle, çiftlikler arasında temasın gerçekleştiğini düşünmüyoruz. Bunu genetik ile kanıtlayamayız. ”
Bu virus bir dereceye kadar tekrar şaşırtıyor. Kuş gribi hakkında daha fazla bilgi mi alıyoruz, yoksa her seferinde hala bir sürpriz mi?
“Önceki salgınlar belirli bir paterni karşıladı, virus Sibirya ve çevresinden göçmen yabani kuşlarda saptandı. Bu virus beklentilerimizi karşılamıyor. Bu yeni bir senaryodur. Aynı zamanda, hala nispeten uzak, Almanya’daki salgın bir istisna olabilir. Şu anda Hollanda, Avrupa’da zorunlu kümelemeye sahip tek ülkedir. Almanya henüz bu adımı atmadı. ”
Aldığınız numune sayısı ihtiyatlılığı gösteriyor mu?
“Kuş gribinin insanların dikkatini çektiği durumlarda, erken uyarı programı kapsamında (kanatlı hayvan çiftçilerinin veya veteriner hekimlerinin doğrudan Hollanda Gıda ve Tüketici Ürünü Güvenlik Kurumunun müdahalesi olmadan numune göndermelerini sağlayan) daha fazla numune alıyoruz. Tam olarak kaç numune aldığımızı söyleyemem. Çünkü üç ayda bir rapor ediyoruz. Ancak, insanlar daha endişeli. Bir süre önce birkaç şüphemiz vardı, bu yüzden gergin kalıyor. Ama ne kadar erken tespit edersek o kadar iyi. ”
Bahar göçü ile H5N8, geçmişte Avrupa’ya dönen virusların transfer noktası olan Sibirya’ya dönebilir. Gelecek sonbaharda endişelenmeli miyiz?
“Bu virus için özel olarak değil. Bence her sonbaharda bir risk var. Her tür göçmen kuş üreme alanlarında birbirleriyle karşılaşır ve orada her seferinde yeni virüs türleri ortaya çıkar. Yabani kuşlarda birçok kuş gribi türü vardır ve bu konuda pek bir şey yapamayız. Her yıl yeni viruslar gelebilir. Bu anlamda Hollanda için durumun değiştiğini düşünüyorum. Önceden, kümes hayvanı çiftliklerinde, kuş gribi vurusunun düşük ila yüksek patojenik mutasyon riski vardı. Şimdi, her yıl yabani kuşların sonbahar göçü sırasında yüksek oranda patojenik kuş gribi riskinin arttığını düşünüyorum. “
(*):Kirsten Graumans;https://www.poultryworld.net/Specials/Articles/2020/6/InterviewVirologistNancyBeerensAIstillunpredictable605533E/ (Özetlenerek çeviri).
Önerilen Kaynaklar
- Demirözü K. (2006): Sınır Tanımayan Hastalık: Avian Influenza(Kuş Gribi), ISBN 9750056612,
- Demirözü, K.(2007):Avrupa Basınında H5N1 Kuş Gribi Salgını. Power Point sunu, Uluslararası Kuş Gribi Kongresi 0205.Eylül 2007, Antalya.
- Demirözü, K. (2015): ABD’de Avian Influenza’nın 2014 ve 2015 yıllarında Salgınları Durum Raporu www.ciftlikdergisi.com.tr/abddeavianinfluenzanin2014ve2015yillarindasalginla.. . https://www.ciftlikdergisi.com.tr/?p=81142, 14.05.2015 tarihinde yayınlandı.
- Demirözü, K.(2016): Çalışma: “HPAI Göçmen Kuşlarda Daimi Değildir”Çeviri https://www.ciftlikdergisi.com.tr/?p=104655 ve www.ciftlikdergisi.com.tr/hpaigocmenkuslardadaimidegildir.html, 23.11.2016 yayınlandı.
- Demirözü, K. (2017): AI H5N8 Avrupa’da Hızla Yayılıyor(Çeviri). https://www.ciftlikdergisi.com.tr/?p=108173 12.01.2017 yayınlandı.
