Bilim insanı Veteriner Binbaşı Adil Mustafa Bey (1871-1904)

Dr. Kaya DEMİRÖZÜ
Kanatlı Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

İnancım odur ki; milletler kadar kurumlarında  tarihlerinin sağlıklı, hamasetten uzak objektif  bilinmesi, hizmeti geçen meslek büyüklerini  tanınma bir minnet borcu olduğu kadar, yapılan ve yapılacak hizmetlerin güvenirliği, yararlılığı ve kalitesi için gerekli değil, mecburiyettir.

• Adil Mustafa Bey doğumu İstanbul, 11.Haziran.1871
•  Çengelköy askeri idadi(lise) den sora 1889’ da Harbiye Veteriner mektebine birincilikle girer

•  1890’da yarışma kazanıp Fransa Alfort Veteriner okuluna gönderilir.
•  1892-1983 Okul başarısı Fransız Tarım bakanlığıca gümüş madalya ile ödüllendirilir.
•  Prof. Nocard’ın dikkatini çeken öğrencisini  asistanı yapar.
• İnsanlarda ciddi salgınlar yapan difteriye karşı Bering ilk kez serumu kobay ve tavşanlarda sonrada koyun ve keçide hazırlar.
• E. Roux atlarda daha fazla üretilebilineceği,Alfort’a Prof. Edmond Nocard’a önerir.
•  Nocard bu araştırmayı öğrencisi Adil Mustafa Beyle 1893 -1895 yürütür. 
• Adil Mustafa Bey ayrılana kadar 150.00 doz difteri serumu üretilir. 08.ekim.1895 okulu bitirip yurda döner.
•  Kasım 1893 de Saray’ın fermanıyla bakteriyoloji-hane-i şahane Pasteur Enstitüsü’nden Dr. Maurıce Nıcole‟ün yönetiminde açılır
•  Cemiyet-i Tıbbiye-i şahane’nin12 ekim 1894 toplantısında difteri serumu ihtiyacı olduğu üretilmesinin yararlı olacağı önerir.
• .II. Abdulhamid ülkede üretilmesi için Nıcole’u Paris’e gönderir.  Ancak  Prof. Unat’ın tespitine göre ;Nıcole serumu hazırlayamaz
• O sırada Sivil ve Askeri mülkiye veteriner okullarında yüzbaşı rütbesiyle Salgın hastalıklar ve et kontrolü hocasıdır
•  Fransızcadan “Emzar-ı Sariye” kitap çevirisi, ders notlarını “Hayvanat-ı Ehliye ve Emzar-ı Sariye” adıyla yayınlayan Adil Mustafa Bey 1896 da Bakterihaneyi   Şahane’nin  lab.şefliğine -de atanır
• Adil beyin çalışmalarıyla 15.Temmuz.1896 itibaren 190.000 doz serum hazırlanır.  Osmanlı İmparatorluğunda ilk hazırlanan serumdur
• Yayınlanmış 2 kitap, 7 Araştıması bulunazn. Adil Mustafa bey 19.Ocak.1904 de 33 yaşında vefat eder.

Bu değerli ve örnek  bilim İnsanının hayatı, başarıları, hobisiyle ilgilenirseniz torunu Mehmet salim Kaptan’ın büyük emeklerle kaleme aldığı “Veteriner Binbaşı ADİL MUSTAFA BEY (1871-1904) Hayatı ve  Objektifinden Seçmeler” kitabını edinebilirsiniz.-Ciltli, Kuşe baskı,375 sayfa-