1000’lerce yıl öteden gelen sağlık : ‘‘PROBİYOTİKLER’’


ÖZGÜR SEPİN Veteriner Hekim

 

Probiyotik kelimesi Pros ve bios kelimelerinden türetilmiştir, ve hayatı kolaylaştıran anlamı taşımaktadır. Kitab-ı Mukaddesin Farsça bir versiyonunda Hazreti İbrahimin uzun yaşaması(yüzlerce yıl!) fazla miktarda fermante süt ürünleri (yoğurt, süt, peynir vb) yemesine bağlanmıştır. (Genesis, yaradılış, tekvin”18:8)

 

MÖ 76 yılında Roma tarihçisi Plinius ishal tedavisinde fermante süt ürünlerinin kullanılmasını salık vermiştir. Ortadoğu, Afrika, Kafkas toplumlarının süt, yoğurt ve peynir ürünlerini eski çağlardan beri tükettikleri bilinmektedir 1912 Nobel Tıp Ödülünü kazanan Rus bilim adamı Élie Metchnikoff bilim dünyasında probiyotiklerin kaşifi sayılabilir.

 

Metchnikoff yoğurt ve peynir gibi süt ürünlerinde bulunan asit yapan mikroorganizmaların bağırsaktaki hastalık yapan mikroorganizmaları nötralize ettiğini saptamıştır. Metchnikoff, Bulgaristan ve Kafkasya’da yaşayan insanların uzun ömürlü olmasını probiyotiklerden zengin gıdaların fazla tüketilmesiyle açıklamıştır.

 

1974 yılında Parker tarafından sindirim sisteminde bulunan mikroorganizmaları dengede tutmak için yardımcı olan maddeler ve mikroorganizmlar diye tanımlamıştır.

 

 

Kontrolsüz kullanılan birçok ilaç sindirim sistemi mikroflorasındaki dengeyi bozmakta, potansiyel patojenler ortamda dominant duruma gelerek bağırsak , böbrek gibi önemli organlarda enfeksiyon oluşumunu hızlandırmaktadır.Bu arada antibiyotiklerle duyarlı olan laktik asit bakterilerinin sayısı azaldığından bağırsak reaksiyonu değişmekte buna bağlı olarak da ortama bozucu ve patojen mikroorganizmalar hakim olmaktadır.

 

 

Vücudun doğal intestinal florasında bulunan ve organizma için yararlı olan bakterilerin gitgide sayılarının azalması, tamamen yok olması karşısında bilim dünyası bu yararlı florayı korumak ya da tekrar geri kazanmak için arayışa girmiş ve Probiyotik mikroorganizmalar değişik ürünler halinde tüketime sunulmuştur.

 

 

İmmun sistemin yaklaşık %70’i gastrointestinal sistemde lokalizedir ve dolayısı ile probiyotik mikroorganizmalar , lokal ve sistemik seviyelerde immun sistemi aktive etmektedir.

 

 

Probiyotiklerin görevleri

 

  • Bağışıklık sistemini güçlendirmek.
  • Yiyeceklerin hazmını kalaylaştırmak.
  • Vitaminlerin (K vit, biyotin, B12, niasin vb) sentezini yapmak.
  • Bağırsak duvarını zararlı maddelerden korumak ve bağırsak geçirgenliğini azaltmak.
  • Zararlı maddelerin (toksinler) kan dolaşımına geçmesini engellemek.
  • Besin allerjilerini ve ekzemayı önlemek.
  • Kronik enflamatuvar (iltihabi) hastalıkların oluşumunu engellemek.
  • Kanseri önlemek.
  • Yaşlanmayı yavaşlatmak.
  • Depresyonu hafifletmek.
  • Otizm bulgularını hafifletmek.
  • İshali önlemek ve tedavi etmek.
  • İdrar yolu iltihaplarını önlemek.
  • Kabızlığı tedavi etmek.
  • Böbrek taşlarının (okzalat) oluşumunu azaltmak.

Probiyotiklerin Etki Mekanizmaları

 

1)Patojen bakterilerin sayılarını azaltmak

 

a) Antimikrobiyal bileşikler üretmeleri

b)Besin elementleri için rekabet etmeleri

c)Kolonizasyon bölgeleri için rekabet etmeleri

 

2)Mikrobiyal metabolizmayı değiştirmek

 

a)Sindirim sistemini teşvik eden enzimlerin üretimi

b)Amonyak amin veya toksik nzimlerin üretiminin azalması

c)Bağırsak duvarının fonksiyonlarının iyileştirilmesi

 

3) Bağışıklık sistemini iyileştirmek

 

a)Antikor düzeyinin artması

b)Makrofaj aktivitesinin artması

 

 

Sezaryen doğum ve probiyotikler

Bebek doğum sırasında vajenden gelen probiyotikler (laktobasiller ve bifidobakterler) ile karşılaşır. Bebek anne sütü ile beslendikçe normal flora gelişir. Sezaryen ile doğan bebekler dış ortamda bulunan mikroplar ile karşılaşır ve normal flora oluşamaz. Doğum sonrası ilk kolonize olan floradan sağlıklı floraya geçiş uygun beslenme ortamı meydana getirilse bile oldukça zordur.

 

DİĞER HABERLER
Dünya Yumurta Günü, Gaziantep'te Kutlandı

Bağırsak florasının bozulmasının sonuçları

Probiyotiklerin bağırsak mukozası üzerinde oluşturduğu koruyucu tabakanın ortadan kalkması bağırsak geçirgenliğini artırır. Yeteri kadar sindirilmemiş yiyecek maddeleri ve nötralize edilmemiş toksinler kan dolaşımına geçer. Bağışıklık sistemi yeteri kadar sindirilmemiş protein parçacıklarına karşı aşırı bir şekilde uyarılır. Bu yabancı protein parçacıklarının bazıları vücudun kendi proteinlerine çok benzer. Bağışıklık sistemi aşırı uyarıldığı zaman kendinden olanı yabancıdan ayıramaz. Onu tahrip ederken kendinden olanı da tahrip eder. Bunlara oto immün (öz bağışıklık) hastalıklar denir.

 

Tedavisi ya da önlenmesinde probiyotiklerin kullanıldığı çeşitli hastalıklar ;

  1. İshal Yapılan çok sayıda çalışma probiyotik yiyeceklerin ishal tedavisinde son derece başarılı olduğunu göstermiştir. Geleneksel halk tıbbında ishalli kişilere yoğurt verilmesi yaygın bir uygulamadır. Probiyotikler virüs ishallerinde daha etkili olmakta, dizanteri şeklinde ishalleri fazla etkilememektedir.
  2. Antibiyotik ishali Oral antibiyotik kullananların yaklaşık %20’sinde bağırsak florasının bozulmasına bağlı olarak ishal gelişmektedir. (Etkenler daha çok C. difficile ve K. oxytoca’dır) Probiyotikler antibiyotik ishallerinin önlenmesi ve tedavisinde oldukça başarılıdırlar.
  3. Uyarılgan (irritabl) bağırsak sendromu İrritabl bağırsak sendromu 6 ay-4 yaş arasındaki çocuklarda görülen günde 4-10 kez müküslü ve sulu ishal ile özellenen bir bağırsak hareket bozukluğudur. Probiyotikler irritabl bağırsak sendromunda ishali azaltmaktadır.
  4. Crohn hastalığı- Ülseröz kolit Crohn hastalığı ve ülseratif kolitin temel nedeninin bağırsakta sağlıklı mikroorganizma dengesinin hastalık yapan mikroorganizma lehine bozulması sonucu gelişen bir reaksiyon olduğu düşünülmektedir. Probiyotikler bağırsakta sağlıklı mikroorganizma dengesini kurarak Crohn hastalığı ve ülseröz kolit bulgularını hafifletebilirler.
  5. Yağ ve protein sindirimi Süt ürünlerinin içindeki probiyotikler bağırsakta bulunan proteinlerin ve yağların sindirilmesini sağlarlar yani yiyeceklerin hazmını kolaylaştırırlar. Proteinlerin en küçük birimlerine (amino asitler)kadar indirgenmesi (protein hidrolizi) alerjik olayların oluşumunu azaltabilir.
  6. Kanser Yaygın olarak kullanılan bir probiyotik kaynağı olan yoğurdun antikanserojenik (kanseri tedavi edici) etkilerinin olabileceği gösterilmiştir.
  7. Meme kanseri Göğüs kanseri kadında en çok görülen kanser çeşididir. Çok güçlü deliller olmamasına rağmen yoğurt gibi fermante süt ürünlerinin kullanılmasının göğüs kanserini azalttığını çeşitli çalışmalar ile gösterilmiştir.
  8. Kalın bağırsak kanseri Kalın bağırsak (kolon) kanseri gelişmiş ülkelerde en çok görülen tümörler arasında ikinci ya da üçüncü sıradadır. Deneysel ve epidemiyoloik çalışmaların birçoğu probiyotiklerin kolon kanserinden korunmada önemli bir rolü olduğunu göstermektedir. Epidemiyoloik çalışmaların birçoğu probiyotiklerin kolon kanserinden korunmada önemli bir rolü olduğunu göstermektedir. Bir bölüm çalışmada ise böyle bir etki gösterilememiştir.

Probiyotiklerin kolon kanserini önleme mekanizmaları

 

  • Mütasyon ve DNA hasarının azalması.
  • Kanser oluşumuna yataklık eden enzimlerin (ß-glukuronidaz, nitroredüktaz, azoredüktaz) aktivitelerinin azalması.
  • Kanser yapan maddelerin (mutajen) etkisizleştirilmesi.
  • Kısa zincirli yağ asitlerinin üretiminin artması ve asiditenin artması.
  • Kanserli hücre intiharının (apopitoz) hızlanması.

İdrar yolu hastalıkları

 

DİĞER HABERLER
Otomobilin çarptığı koruma altındaki vaşak telef oldu

Probiyotikler genital ve üriner sistem enfeksiyonlarını azaltırlar. Probiyotikler bu özelliklerini aşağıdaki mekanizmalar ile sağlarlar;

  1. Vajina pH’sının düşürülmesi.
  2. Salgıladıklar H2O2 ve bakteriyosinlerin bakterileri etkisizleştirmesi.
  3. Hastalık yapan bakterilerin mukozaya yapışmasının engellenmesi (yarışmalı inhibisyon).

 

Alerji

 

Probiyotikler inek sütü allerjisi, atopik ekzema ve diğer alerjik hastalıkların profilaksi (korunma) ve tedavisinde başarı il kullanılmaktadır.

 

Romatoid artrit

 

Floranın bozularak bağırsak geçirgenliğinde meydana gelen artışın sadece bağırsakta değil bağırsak dışı birçok organda da iltihabi hastalıklara yol açtığı düşünülmektedir. Yeni tanı almış romatoid artritli hastaların bağırsak florasının normal olmadığı saptanmıştır. Probiyotiklerden zengin bir diyetin antiromatizmal ilaç ihtiyacını azalttığı, klinik bulguları hafiflettiği gözlenmiştir.

 

Probiyotiklerin alerji önleyici özellikleri

Probiyotikler bağırsaklardaki koruyucu mukoza bariyerini güçlendirler; böylece bağırsak geçirgenliğini azaltarak allerjik maddelerin kana geçmesini engellerler.Süt proteinleri tripsin ve pepsin enzimleri yerine probiyotik enzimleri ile parçalanır. Bu nedenle mononükleer hücrelerden sitokin sentezini uyarmazlar. Probiyotikler alfa 1-antitripsin ve tümör nekroze edici faktör düzeylerini düşürerek bağırsaktaki iltihabı baskılarlar.Probiyotikler sekretuvar IgA antikor yapımını artırarak mukoza bağışıklığını artırırlar.

 

Otistik çocuklarda bağırsak florası

 

Otistik çocukların çoğunda bağırsak florası bozulmuştur.Bu kişilerde patojen bakteriler, mantarlar ve parazitler aşırı şekilde ürer. Bu patojen mikroorganizmalar yiyeceklerin sindirimini bozarlar ve çeşitli toksinlerin oluşmasına yol açarlar.

 

DİĞER HABERLER
Tavukçuların Banka Borçları Ertelenmiyor

Okzalat taşı

 

Bağırsaktan emilen okzalat oranının artmasının (>%5) üriner sistemde okzalat taşı oluşmasının temel nedeni olarak düşünülmektedir. Oxalobacter formigenes bağırsakta bulunan okzalatı parçalayarak emilen miktarı azaltırlar. Probiyotik verilen taşlı hastalarda idrardan okzalat atılımının azaldığı gösterilmiştir.

 

 

 

 

 

 

 


30 Mayıs 2012. 11:24
0 0 Oylar
Okuyucu puanı:
Abone ol
Bildir
guest

2 Yorum
Eskiler
En Yeniler
Inline Feedbacks
Bütün yorumları gör
GÜLYÜZ YAVUZ
GÜLYÜZ YAVUZ
11 yıl önce

Özgür bey ,
probiyetiklerle ilgili açıklamalarınız için çok teşekkürler . Ben evimde hazır probiyotik yoğurtlardan alıp çiğ sütü kaynatıp mayalıyorum,mayalanmış yoğurdum kaşığa aldığımızda uzuyor bunu sebebi probiyotik olmasından mı yoksa mayanın hazır olmasından mı kaynaklanıyor.Evde uzamayan probiyotik yoğurt yapabilmek için ,probiyotik yoğurt mayasını nereden bulabiliriz. ?
Bir sorum daha olacak normal yoğurt ile probiyotik yoğurdun karıştırılarak maya olarak kullanılması probiyotikleri yok edermi ?

Özgür sepin
Özgür sepin
11 yıl önce

Sn YAVUZ ;

Dediğiniz durumYoğurtlarda pıhtı kitlesinin birbirine yapışarak ip gibi uzamasıyla kendini belli eder. Sütün ısıtılması sırasında ölmeyen bazı sporların üremesi ve yoğurdun istenmeyen bir görünüm kazanmasıdır. Kullanılan mayada yapışkanlık yapan mikroorganizmanın bulunması ve inkübasyonun çok düşük derecede yapılmış olması buna sebep olabilmektedir. sizdeki durum çok büyük bir ihtimalle mayalama ısınızın düşük olmasıdır. mayalama ısınızın minimum 42-43 derece olması gerekir. Ayrıca dışardan aldığınız sütü 85 dereceye çıkarın 4 dakika bekledikten sonra soğumaya bırakın. Probiyotikler yapıları gereği diğer birçok bakteriye yaşamsal üstünlük kazanmıştır. Bu yüzden normal yoğurt florası kesninlikle zarar vermez aksine onlara iyi bir yaşam ortamı sağlar.

This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.
2
0
Düşünceleriniz bizim için önemlidir, lütfen yorum bırakınız.x