Türk Veteriner Hekimleri Birliği Kurban Bildirisi

Kurban bayramı ve Kurban, İslami bir vecibenin yerine getirilmesi yanında ekonomik ve sosyal boyutlu bir olgudur. Kurban Bayramında, halkımız kurban vazifesini sağlıklı bir şekilde yerine getirerek, dini vecibelerini ifa etmenin huzurunu yaşamak istemektedirler.

Ancak her yıl kurban Bayramı öncesi ve sonrasında yaşanan olaylar ve basında yer alan haberlerle kurban kesen insanlar bu görevlerini layıkıyla yerine getirmenin huzurunu yaşayamamaktadırlar.

Kurbanla ilgili faaliyetlerin bir kısmı, hayvan sağlığı ve gıda güvenliği ile ilgili yasalarda kapsam dışı bırakılmıştır. Bu nedenle; Mesleki sorumluluğumuz gereği Kurbanlık hayvanlar ve kesim sonrası ortaya çıkan et ve diğer yan ürünler hakkında, her yıl Kurban Bayramı öncesi kurban kesecek vatandaşlarımıza; kurbanlıkların seçimi, kesim sırasında ve kesim sonrasında insan ve hayvan sağlığı açısından dikkat etmeleri gereken hususlar, çevrenin kirletilmemesi ve hayvan refahı konusunda alınması gereken tedbirler ve etlerin muhafazası konularında siz sayın basın mensupları racılığı ile bilgilendirilme yapılmaktadır.

Kurban Bayramında, yaklaşık olarak 800 bin Büyük Baş ve 2.000.000 Küçük Baş hayvanın nakli ve kesimi yapılmaktadır. Bu miktar, ülkemizde yıllık olarak kesilen hayvan miktarının % 25-30’üne tekabül eder.

Bu kadar büyük sayıda hayvanın bu kadar kısa sürede nakledilmesi ve kesilmesi, gerekli tedbirler alınmadığı ve gerekli alt yapı oluşturulmadığı takdirde, insan sağlığı, hayvan sağlığı ve çevre ile ilgili sorunları da beraberinde getirmektedir.

Veteriner hekim kontrolü dışında yetiştirilen, sevki yapılan, satışa sunulan ve kesilen hayvanlar, bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıklarının yayılma riskini arttırmakta ve bu hayvanlardan elde edilen etler insan sağlığı açısından önemli bir risk oluşturmaktadır. 

Bilindiği gibi insanlarda görülen hastalıkların % 60 dan fazlası hayvansal kökenlidir. Bunun yanında, insan sağlığı açısından gıdaların ortaya koyduğu riskin % 90 ı hayvansal kökenli gıdalardan kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, hayvan ve hayvansal ürünlerden gelebilecek bu tehlikelerin azaltılması veya ortadan kaldırılması açısından, hayvan sağlığı önemlidir.

Kurban kesiminde dikkat etmediğimiz bir husus da; Ülke olarak Önemli bir miktarda döviz ödeyerek deri ve bağırsak ithali yaptığımız halde, kurban derilerinin gerektiği şekilde muhafaza edilmemesi, bağırsakların toplanmaması nedeniyle bu tür yan ürünlerin tam anlamıyla değerlendirilememesidir.

Deri sanayimiz yılda 6,5 milyon adet büyükbaş ve 60 milyon adet küçükbaş hayvan ham derisine ihtiyaç duymaktadır. Yıllık kesim miktarları göz önüne alındığında dışarıya bağımlı olduğumuz açıktır.

Bunun yanında, bağırsak başta olmak üzere kullanılamayan hayvansal yan ürünler nedeniyle büyük ekonomik kayıplar oluşmaktadır. Sucuk, sosis ve salam gibi ürünlerde hammadde olarak kullanılan bağırsak açığı, kurban bayramında değerlendirilemeyen bağırsak sayesinde kapatılabilir.

Son yıllarda iyi bir kamuoyu oluşmasına ve olumlu gelişmeler yaşanmasına karşılık, kurban kesim şartları, hayvan refahı, gıda güvenliği ve halk sağlığı açısından hala önemli riskler yaşanmaktadır.

Bu nedenle; Kurbanlık hayvanlar ve Kurban kesimi ile ilgili dikkatiniz çekmek istediğimiz konu başlıkları şunlardır

1. 1.    Kurbanlık hayvanlar, hayvan pazar ve panayırları ile hayvan borsalarının yanı sıra Kurban Hizmetleri Komisyonu’nca alınan kararlar doğrultusunda belirlenen kurbanlık hayvan satış yerlerinde ve özel kurbanlık kesimi yapılacak işletmelerde alınıp  satılacaktır. Alım satım izni olmayan yerlerden kurban alınmamalıdır.
2. 2.    Kurbanlık hayvan kesimleri Bakanlıktan ruhsat almış mezbaha ve kombinalarda veya geçici kesim yerleri olarak düzenlenen yerlerde yapılmalıdır. Kesim yapılacak yerler temiz ve serin olmalı ve buralarda bol miktarda su bulunmalıdır. Kesim işlemi, mümkün olduğunca hayvanlar askıya alınarak yapılmalıdır. Böylece kesme ve yüzme işleminin daha temiz ve sağlıklı bir şekilde yapılması yanında kanın akması da daha iyi sağlanacaktır.
3. 3.    Kurbanlık olarak alınacak küçük baş ve büyük baş hayvanların Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından kurulan bilgisayar destekli veri tabanlarında kayıtlı olduğunu gösteren kulak küpelerinin olmasına, ayrıca büyük baş hayvanların pasaport ve küçük baş hayvanlarda nakil belgesinin olmasına dikkat edilmelidir.
4. 4.    Kurbanlık Hayvan Alımlarında Dikkat  Edilecek Hususlar:

-Veteriner sağlık raporu ve menşe şahadetnamesi olmayan                                                    

-Çok zayıf olan                                                                                                                         

-Gebe olan                                                                                                                                

-Yeni doğum yapmış olan                                                                                                                                

-Çok genç ve etleri olgunlaşmamış olan                                                              

-Hastalık belirtisi gösteren;

a- Yüksek ateş olması                                                                                                                                 

  b- Tüylerin karışık ve mat olması                                                                                                           

c- Bakışların ve dış görünümün cansız olması                                                                                          

d- Pis kokulu ishal ve burun akıntısı olması                                                                                         

e- Çevreye karşı aşırı tepkili veya çok duyarsız olması

 f- Vücudun herhangi bir yerinde şişliklerin olması hastalık belirtisi olarak kabul edilir. 

Bu tür hayvanların kurbanlık olarak alınmaması gerekir.

6) Kesimde Dikkat Edilmesi Gereken Önemli Noktalar

• Kesim yeri temiz olmalı ve akan su bulunmalıdır.
• Kesim yapan kişinin sağlıklı ve temiz olması gerekir.
• Bıçaklar sık sık temizlenmelidir.
• Hastalıklı doku ve organların kesimi sırasında kirlenen bıçaklar dezenfekte edilmelidir.
• Hayvan tutulup yatırılırken veya askıya alınırken işkence-eziyet edilmemelidir.
• Kesim mümkünse askıya alarak yapılmalıdır.
• İç organlar yüzme işini takiben en kısa sürede çıkarılmalıdır.
• Yutak boşaltılmalı, mide-bağırsak, safra ve idrar kesesi ve üreme organları çıkarılmalı,  memeler karkastan uzaklaştırılmalıdır.
• Kesim sırasında kan, bağırsak içeriği gibi maddelerle çevrenin kirlenmesi engellenmelidir
• Tüketilecek sakatatlar temiz bir şekilde çıkarılmalıdır.
• Kurban atıkları çöp varillerine ve gelişi güzel çevreye atılmamalı, kanalizasyon kanallarına dökülmemelidir. Çevre temizliği ve halk sağlığı açısından bu tür atıklar sokak hayvanlarının erişemeyeceği şekilde derin çukurlara gömülmelidir.

7)Kurban Etlerinin Olgunlaşması ve Muhafazası

Kurban etleri, parçalar halinde temiz kaplara konulmalı ve önce güneş görmeyen serin bir yerde 5-6 saati geçmeyecek şekilde bekletilerek etin sıcaklığının düşmesi sağlandıktan sonra buzdolabına kaldırılmalıdır. Kurbanlık etler henüz kesim sıcaklığında iken buzdolabına poşet içinde veya hava alamayacak bir durumda büyük parçalar halinde üst üste konulursa, buzdolabı ısısı etin iç kısımlarını soğutmaya yetmez. Bu nedenle etin hava almayan kısımlarında çok kısa sürede (2. gün) bozulma ve kokuşma hatta yeşillenme görülür. Böyle kısımlar kesinlikle tüketilmemeli atılmalıdır. Et ve et ürünleri bakterilerin çoğalmaları için son derece uygun bir ortam niteliğindedir. Uygun koşullarda bir bakteri 12 saatte 16 milyara ulaşabilmektedir. Bu durum hafif bir bakteri yüküne sahip bir etin iyi muhafaza edilmediği takdirde bir gece sonra insan sağlığı açısından ne derece büyük bir tehlikeye dönüşebileceği konusunda fikir vermektedir. Kurbanlık etin dayanma süresi, kesim kalitesi ve et parçasının büyüklüğüne göre değişmekle beraber normal buzdolabı koşullarında 5 veya 6 gündür. Bu süre kıymada genellikle 3 gündür. Eğer daha uzun süreli muhafaza düşünülüyorsa etler derin dondurucuda -18 derecede muhafaza edilmelidir.

Bu vesileyle Türk Veteriner Hekimleri Birliği olarak bütün Türk İslam âleminin Kurban Bayramını kutlar, saygılar sunarız.

Talat GÖZET

                                                  Türk Veteriner Hekimleri Birliği

                                  Merkez Konseyi Başkanı