AB’nin Türkiye’de Gümrük Birliği vurgunu
Dünya Bankası’ndan tarihi tespit!
Dünya Bankası, AB Komisyonu için hazırladığı Gümrük Birliği Değerlendirmesi Raporu taslağında 1 Ocak 1996’da yürürlüğe giren anlaşmanın kime ne kadar yararı olduğunu da masaya yatırdı. Dünya Bankası uzmanları, 1990-2010 arasındaki verilere dayanarak ekonomik modelleme yaptı.
Rapor taslağında “Gümrük Birliği’nin AB ve Türkiye arasında karşılıklı ticarete kayda değer bir etkisi görülmedi” tespitinde bulunuldu. Ekonomik modelleme dışında 1996’dan bu yana yatırımlar, ithalat-ihracat rakamları ve firma bazında incelemeler yapıldı.
Bir diğer tespit, “Gümrük Birliği’nin kendisinin Türkiye’nin ticaretinin dağılımında başlıca bir değişme neden olmadı. AB pazarı Türk malları için 1970’lerden itibaren ağırlıkla gümrüksüz olarak açılmıştı. Gümrük Birliği dışarıda kalan bir kaç ürün grubunun dahlini sağladı” şeklinde oldu. Türkiye’nin AB ile olan ticaretinin 1996-2011 döneminde yıllık ortalama yüzde 12 arttığı belirtilen raporda, diğer ülkelerle ticaretin artış hızının ise yüzde 14 olduğuna dikkat çekildi.
Türkiye’nin AB ile olan dış ticaret açığının Gümrük Birliği’nden bu yana hep arttığını kaydeden rapor, “Türkiye AB dışı akımları oranla AB için daha önemli bir ticaret partneri oldu” dedi. Raporda ayrıca AB’nin her hangi bir Gümrük Birliği veya serbest ticaret anlaşması olmadığı ülkelerle ticaret ilişkilerine Türkiye’ye oranla daha fazla geliştirdiği de anlatıldı.
Rapor Gümrük Birliği’nin Türkiye bakımından yararının Türk ve Avrupalı firmaların üretim ağlarının daha fazla entegre olmasını sağladığını belirtirken, “AB pazarına gümrüksüz giriş Türk ihraç ürünlerinin gelişmişliğini ve kalitesini artırdı. Ancak gelişme orta teknolojili ürünlerde oldu. Yüksek teknoloji ürünlerde ise bir ilerleme olmadı.Oysa görece yeni AB üyeleri Romanya ve Çek Cumhuriyeti yüksek teknolojili ürünler alanında daha başarılı oldu” denildi.
YATIRIMLARI KRİZ TEDBİRLERİ ARTIRDI
Gümrük Birliği’nin doğrudan yatırımlara etkis için “Asıl artış 2001 Krizi tedbirleri ve 2004 AB süreci sonrası oldu” denildi.
TARIM VE HİZMETLERİ AÇIN
Gümrük Birliği’nin 20 yıl önceki dünya düzeninde imzalandığı ve her zaman sorunlu yanları olduğunu savunan rapor, Türkiye’ye tarım ve hizmetler sektörünü Avrupa’yla serbest ticarete açması önerinde bulundu. Gümrük Birliği’nin kapsamını genişletmek daha uzun süreceği için AB ile serbest ticaret anlaşması imzalanmasını öneren raporun tarımla ilgili bölümünde, “Gümrük Birliği kapsamında olmasa bile iki taraf arasında güçlü bir tarım ticareti var.Ancak AB artık imzaladığı serbest ticaret anlaşmalarına tarımı da dahil ediyor. Bu da avantajlı ürünlerin bu özelliğini zaman içinde kaybetmesine neden olabilir” yorumu yapıldı. Raporda, Türkiye’nin AB’nin özellikle Güney Avrupa’daki üyelerine göre bir çok üründe avantajı bulunduğu savunuldu.
AB tarımının verimliliğini daha fazla yüksek oranlarda artıramayacak bir noktaya geldiğini anlatan rapor, “Türkiye’nin verimini artımakta önü açık. Tarımda serbest ticaret bu alana yatırımların da önünü açar” denildi.
Türkiye’nin hizmet sektörü ihracatı gelişmişliğinin Gümrük Birliği’nin yürürlüğe girdiği 1996’dan 2008’e göre gerilediği anlatılan raporda, “Türkiye’nin AB üyeleri ve AB üyelerinin Türkiye ile yaptığı hizmet ticareti incelendiğinde gelişmemiş bir potansiyel olduğu anlaşılıyor” ifadesi kullanıldı.
Genele bakıldığında hizmet sektöründe düzenlemeler bakımından şeffaflığının iki tarafta da yakın seviyelerde bulunduğu belirten rapor, “Bir serbest ticaret anlaşması veya Türkiye’nin AB’nin hizmetler sektöründe ortak pazarına katılımına izin verilerek süreç ileleryebilir” denildi.
Rapor, “Bize hizmetler sektörü göre Türkiye’nin tam üyeliğe ilerlemesindeki eksik parçadır” dedi. AB’nin Kore ve Peru’yla hizmetler sektöründe düzenlemeler yaptığını hatırlatan rapor, “İlk etapta Türkiye ve AB hizmetlerin hangi sektöründe uyumun sağlanabileceğini ele alabilir” dedi.
İLK ADIM ÇALIŞMA İZİNLERİNDE ATILSIN
Rapora göre hizmetler sektörünün açılmasına ilk adım olarak sektör bazında müzakerelerle kalifiye çalışanların karşılıklı çalışma izinleri düzenlenebilir.
TARIMA ETKİ ANALİZİ YAPTI
Dünya Bankası, AB ile Türkiye’nin tarım ürünlerinde serbest ticarete geçmesinin Türkiye’nin genel tarım ihracatı ve ithalatına etkisini ortaya koyan bir çalışmaya raporda yer verdi. Başlıca tarımı ürünlerinin ölçüldügü çalışmada, Türkiye’nin şeker ihracatı artacak ama süt ürünleri ithalatı da patlayacak.
