Akbabalar kırsal nüfusun şehirlere taşınması nedeniyle tehlike altında

Yirmi yıl öncesine kadar Türkiye nüfusunun yüzde 40’ı kırsal alanda yaşıyorken bugün bu oran yüzde 20’lere kadar düştü. Anadolu kırsalındaki nüfusun şehirlere göçü devam ederken, değişimin doğadaki diğer canlılar üzerindeki şaşırtıcı etkileri de çoğalarak artıyor. Yaygın kanının aksine, kırsal alanın boşalması ve insanların şehre göçü pek çok canlı türünün sayısını azaltıyor. Bu canlılar arasında akbabalar da yer alıyor.

Doğa Derneği, 5 Eylül dünya akbabalar gününde Türkiye’deki dört farklı akbaba türünün kırsal bölgede yaşayan insanların şehirlere göçü nedeniyle tehlike altında olduğunu ortaya koydu. Anadolu’da kara akbaba, kızıl akbaba, küçük akbaba ve sakallı akbaba olmak üzere dört farklı akbaba türü, çok sayıda tehdide rağmen hayatta kalmaya çalışıyor. Akbabalara Orta Anadolu ve Doğu Anadolu başta olmak üzere Türkiye’nin farklı yerlerinde rastlamak halen mümkün.

Dört akbaba türü de Anadolu’da yüzlerce yıldır süren geleneksel hayvancılıkla uyumlu bir yaşam biçimine sahip. Geniş mera alanlarında sürdürülen çoban kültürü akbabalar için son derece önemli bir besin ve yaşam alanı kaynağı. Anadolu meralarında serbestçe otlayan hayvanlar hem akbabaların leş bulmaları için gerekli açık alanları oluşturuyor, hem de besin oluyor. Akbabalar herhangi bir nedenle ölen hayvanların leşlerini yediği için doğada sağlıklı bir yaşamın sürmesine neden oluyor.

Açık meralarda hayvanların özgürce otladığı çoban kültürü yerine kapalı sistem besi çiftliklerinin kurulması, akbabalar başta olmak üzere geleneksel yaşam biçimiyle uyumlu pek çok canlıyı tehdit ediyor. Akbabalar kırsal alanın boşalmasının yanı sıra, kurt ve diğer etoburların zehirlenmesi, Diclofenac etken maddeli hayvan ilaçlarının kullanımı, terk edilen meraların tarım alanına dönüştürülmesi ve yaşam alanlarının kaybı nedeniyle de tehlike altında.

Konu hakkında açıklama yapan Doğa Derneği Kuş Gözlem Sorumlusu Evrim Tabur şunları söyledi: “Akbabaların hızla azalışı modern insan düzeninin her türlü yanılgısının cevabıdır. Tersinden bakarsak, barışçıl ve sağlıklı bir yaşam için gerekli tüm yanıtları da akbabaların öyküsünde bulabiliriz. Güney Hindistan’daki üç akbaba türü yüzde 97 azaldı, bir diğeri yüzde 99.9. Türkiye’de de durum pek farklı değil. Son elli yıl içinde bu coğrafyadaki tüm akbaba türleri, nesli tehlike altındaki canlılar arasına girdi. Bunun ana nedenlerinden biri Anadolu kırsalını terk etmiş olmamız. Biz doğaya küstük, doğa da bize. 5 Eylül Dünya Akbaba Günü, yaşamlarımızdaki bu yıkımı görmek için sade ama önemli bir fırsat. Çatalhöyük’ten bu yana bu coğrafyada akbabalarla birlikte yaşıyoruz. Onları yitirirsek daha da yalnız kalacağız. Bu durumu değiştirmek elbette bizim elimizde.”