Bir Tarım Ekonomistinin İş Arama Sürecinin 10 Adımı

Yük. Zir. Müh. Osman İNAN

Bir tarım ekonomisi mezunun iş aramada neler yaşadığını bildiğim kadarıyla kısaca yazmaya çalıştım. İyi okumalar.

Tarım ekonomisti adayı daha bölümü seçerken tarım ekonomistinin çalışma alanlarını bilmeli, bu alanları araştırmayı sevmeli ya da bu alana eğitim sırasında ilgi duymaya çalışmalıdır. Birinci konu ve en önemlisi budur. 

Türkiye’de 20 üniversitede tarım ekonomisi bölümü olduğunu kabul edersek, Üniversite başına 40 öğrenciden toplam 800 tarım ekonomisi öğrencisi eğitime başlamaktadır. Deneyimlerime göre; yaklaşık olarak, Mezunlardan 100 kişi lisans eğitimini tamamlayamamakta, 100 kişi okurken işi sevmediğine karar vermekte başka işlere yönelmekte, 100 kişi aile işine devam etmek istemekte, 100 kişi lisans sonrası çalışmamakta, 100 kişi memuriyet için çalışmakta, 100 kişi özel sektörde tanıdıkları vasıtasıyla yerini hazır görmekte, 100 kişi hemen olmasa bile sonrasında kendi işini kurmakta, 100 kişi dönem dönem uzun ya da kısa iş arama süreçleri geçirip iş bulmaktadır.

İkinci önemli nokta, Ailesi ya da beraber çalışabileceği tanıdıklarını tarım işinde ya da iş bulmasına yardım edebilecek olanlar iş arama süreçlerini daha hızlı geçebiliyorlar. Gördüğüm kadarıyla 800 değil, en azından tarım ekonomisti olmak isteyen 400 kişi telaşlı bir iş arama süreci yaşamaktadır.

Tarım ekonomistleri sadece kendi bölümlerinden kişilerle iş bulma sürecinde aynı konumda değildirler. İlaç şirketlerinde bitki koruma mezunları, Yem, tohum şirketlerinde tarla bitkileri mezunları, traktör, tarım ekipmanları şirketlerinde tarım makineleri bölümü mezunları gibi sektöre daha yakın olduğu düşünülen kişilerle rekabete girebilmektedirler. Bunun için, tarım ekonomistinin tarım konularına asgari düzeyde hakim olması önemlidir.

Üçüncü öncelikli nokta, staj yapılan yer olmaktadır. Kesinlikle iyi seçilmeli ilgi duyulan alan olmalıdır. Tarım ekonomisti hangi alanda geleceğini görüyorsa o alanda sektörden bir firmada staj yapabilir. Bunun için il seçimi önemli; ileride yaşamak istediği ilde bu alanda bir çalışma imkanı var mıdır, bunu araştırması önemlidir. Örnek vermek gerekirse; kişi okuduğu yerde zeytinyağı fabrikasında staj yapıyor, memleketine yaşamaya dönüyor civarda zeytin ağacı bile yetişmiyor. Bu konulara dikkat edilebilir.

Dördüncü önemli nokta, iyi bir lisans eğitiminin alınmasıdır. Öğrenci tarım ekonomisi ile ilgili bilgileri edinebiliyor. Ancak bitki koruma, tarla bitkileri, tarım makinaları, toprak bilimi, bahçe bitkileri, zootekni vb. diğer disiplinleri ihmal edebiliyor asgari bilgileri almıyor. Hayvan beslemeyi bilmeden bunun ekonomisi öğrenilememektedir. Ya da bitkisel üründe üretim, toprağın uygunluğu, verim, hasad vb. bilinmeden yine bu işin ekonomisi bilinememektedir.

Beşinci önemli nokta, kişi temel yetkinlikleri edinmelidir. Bunu sertifika programlarıyla sağlayabilir. Gıda sertifikaları, iyi tarım sertifikası, ürün üretme sertifikaları alınmalıdır. Bunlara ilaveten İngilizce yabancı dili mümkün oldukça bilinmelidir. Bilgisayar kullanımı artık olmazsa olmaz bilinmelidir. Araştırma yapma kabiliyeti edinilmelidir. Toplantılar, fuarlar, tarım konferanslarının takip edilmesi alışkanlık edinilmelidir. 

Altıncı önemli nokta, iş aramanın nasıl yapılacağının iyi bilinmesidir. Bu konuda bence kariyer uzmanlarının yönlendirmesinden yararlanılmalıdır. Çok sayıda kariyer günleri düzenlenebiliyor bunlara bir kez katılmak bilgi verecektir. Diğer herkes ne yapıyor en azından bu öğrenilebilir. İş aramada diğer konular; işkura müracaat edilmeli, kariyer sitelerine üye olunmalı, sosyal medyada iş aradığı duyurulmalıdır.

Yedinci önemli nokta, kariyer kararı bir an önce alınmalıdır. Tarım ekonomistinin hangi işte kendisi iyi hissettiğine bir an önce karar vermesi önemlidir. Genç yaşta daha iyi öğreniliyor, yaş ilerledikçe konular artabiliyor, öğrenmekte zorlaşabilir. 

Memur olmak istenirse KPSS çalışılmalı, çalışmaya zaman ayrılmalı ve yüksek puan almanın teknikleri öğrenilmelidir. Bir yerden başlanmalı daha düşük puan alınsa bile uzak şehirlerde imkan varsa gidilmelidir. Daha yüksek puan alıp istediğim şehirde iş bulayım düşüncesi yıllarınıza mal olabilecektir. Hem de memur olduktan sonra tayin yollarını aramak daha mantıklı, bir  de bunu değerlendirin.

Akademisyen olmak istenirse, ALES, YDS veya muadillerine çalışılmalı ve iyi puan almanın yolları aranmalıdır. Bir alanda kesinlikle uzmanlaşılmalı, çok okunmalıdır.

Kariyer meslekler, uzmanlık, denetçilik, müfettişlik gibi işlerde KPSS puanının üzerine çok iyi ekonomi bilgisi istenmekte bunun içinde puan aranmaktadır. Çok iyi İngilizce sınav puanı aranır. Buna ilaveten mülakatta ve sonrasında çok iyi ingilizce konuşma, yazma ve dinleme aranmaktadır. Mülakat konusunda neler yapılması gerektiği araştırılmalıdır.

Özel sektör tercihi, ALES, KPSS, YDS vb. uğraşmak istemezseniz, memurluk, kariyer işler, akademisyenlik beklemiyorsanız. Özel sektör çok kişi için asıl çalışma alanı durumundadır. Tarım ekonomistleri nerede çalışır araştırın. İş aramada neler yapılır bilin. Yaşamak istediğiniz yerde, ya da çalışmak istediğiniz alandaki işlere başvurun. Alanı başlarda dar tutabilirsiniz sonraları yavaş yavaş genişletin derim. Çalışınca kendinize güveniniz artacaktır. Özel sektörde aşağı yukarı başlangıç ücreti benzer, kendinize uygun daha iyi bir işle başlamaya çalışın. İşe kendinizi verin, öğrenin, öğretin. İş yaparken çok insanla tanışacaksınız, bunları zamanı gelince değerlendirmek isteyebilirsiniz.

Özel sektör kariyer işler, bazı işlerde iyi İngilizce, iyi duruş, iyi bilgisayar kullanımı ya da pek az tarım ekonomistin olan özellikten birisi sayesinde işe daha iyi bir konumdan başlanabilmektedir. Sektör temsilciliği, dernek temsilciliği, uluslararası kuruluşlarda çalışmalar, bazı daha az maaş veren ama vakıfların prestijli projelerinde çalışmak istenebilir. 

Kendi işinizi kurmak isteyebilirsiniz, destek bulabiliyorsanız kendinize de güveniz varsa uygun ortam uygun zaman yakaladığınız da yapabilirsiniz. Kendi işinizi yapmanın neler gerektirdiğini iyi bilin. Bu net çok rahat ne çok çalışmakla olacaktır. Tavsiyem birkaç yıl çalıştığınız bir işin devamı şeklinde bir iş kurun.

Sekizinci önemli nokta, firmaların işe nasıl alım yaptığını bilmek konusudur. Bazı büyük firmalar zeka testi yapmak isteyebilmektedirler, bunun yanlış olduğunun bilinmesi gerekir, umarım bundan dönerler ancak bunun yapıldığını bilmek gerekir. İşletmelerin çoğu küçük iş görüşmesi yakın aracılığıyla ya da işverenle yapılabilir. Ancak büyük firmalar için çoğunlukla ilk etapta iş görüşmesi insan kaynakları uzmanınca yapılır. İKU, işin eğitimini almış insan karakterini bilen insanlardır çoğunlukla, umarım karşınıza böylesi çıkar. İşe yeni başlamış ne soracağını bilemeyenlerde var. Elemeden geçerseniz teknik ekip mülakatına girersiniz. Bunda da başarılı olursanız hayırlı olsun. Bunun dışında, uluslararası firmalarda ya da örgütlerde onların temsilcileri olmanız istendiği skype üzerinden İngilizce mülakatlarda yapılmaktadır. Geçerseniz sizi yurtdışında misafir edenlerde bulunmaktadır.

Dokuzuncu önemli nokta, firmaların iş ilanlarıyla ilgilidir. Firmalar çoğu kez abartılı ilanlar verebilmektedirler. Çok insan iş bulma arayışı içinde diye işi abartıp düşük maaş vermeyi dilemek doğru durmamaktadır. İşe başvurun yine de bunun yanında maaşınızı ve şartları konuşun. İşi size çok görüp maaşı ve şartları düşük tutmaya çalışmasınlar. 

Onuncu önemli nokta, bir kere bir işe girdiniz diye ömür boyu o işte çalışacaksınız diye bir durum yoktur. Umarım hayat boyu farklı işlerde de olsa sevdiğiniz işten para kazanırsınız. Moralinizi her zaman iyi tutun. Her iş çok kıymetlidir. Çalışıyor ya da çalışmıyorsunuz çabanız bir gün karşılık bulacaktır. Herkese hayırlı işler bol kazançlar dilerim.