Dünyada pirinç fiyatları panik alımlarla yükseliyor
Gıda fiyatlarındaki artış Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde geniş çaplı protesto ve şiddet olaylarının yaşanmasına neden olurken, Asya’nın temel gıda maddelerinden pirincin fiyatında başlayan yukarı doğru hareket endişe yaratıyor. Endonezya önceki gün normalin çok üzerinde Tayland pirinci alarak piyasalarda fiyatların yükselmesine neden oldu. Endonezya yüklü alım yaparken, Bangladeş’te de ‘panik alımlar’ başladı. Uluslararası piyasalarda pirinç fiyatları yükselişe geçti. Ancak analistler, diğer tahıllardaki fiyat artışlarından farklı olarak pirinç fiyatlarının yüksek seviyesini koruyamayabileceğini çünkü Vietnam’ın arzındaki artış ve Filipinler’in ithalatındaki gerilemenin piyasaları rahatlatacağını söylüyor.
Endonezya çarşamba günü büyük miktarda alım yaparak piyasaları şaşırttı. Devlet alım ofisi Bulog, normalin beş kıtana denk gelen 820 bin ton Tayland pirinci almak üzere sözleşme yaptı. Haberin ardından pirinç fiyatları yükselişe geçerken, Güney Asya’nın en büyük pirinç ithalatçısı Bangladeş de, iç piyasayı desteklemek için 2011 yılı ithalat hedefini iki kat artırdığını bildirdi. 30 Haziran’da sona erecek sezonda hedef 600 bin tondan 1.2 milyon tona çıkarıldı. Bu rakam, ABD Tarım Bakanlığı’nın 400 bin tonluk tahminin üç katı. Bangladeş Genel Gıda Direktörlüğü’nün Başkanı Bedrül Hasan, hedefte meydana gelen artışın nedeninin ‘panik alımları’ olduğunu söyledi. Özellikle aralık ayında yaşanan sert fiyat artışları sonrasında halkın gıda konusunda endişeye kapıldığını belirten Hasan, normal şartlar altında 10 kg pirinç alan birinin 20 kg’dan fazla alım yapmaya başladığını kaydetti. Çiftçilerin de, fiyatların daha da artacağı beklentisiyle stok yapmaya başladığını söyleyen Hasan, iç piyasayı desteklemek için ithalatın artırıldığını dile getirdi.
USDA, bu yıl küresel talebin dört yıldır ilk kez üretimin üzerine çıkacağı tahmininde bulunurken, Bangladeş ve Endonezya’nın alımlarını artırmasının dünya genelinde pirinç fiyatlarını yükseltebileceği belirtiliyor. Asya’da Tayland menşeli B derecesinde beyaz ihraçlık pirincin tonu geçen haftaki 535 dolardan 540 dolara çıktı. Chicago Ticaret Borsası’nda da mart teslimi pirincin fiyatı 100 pound (45.3 kg) için 15.29 dolara yükseldi. Pirinç fiyatı, haziran ayından bu yana yaklaşık yüzde 15 arttı.
Uzmanlar yüklü alımların sürmesi halinde fiyatların bir süre daha artabileceğini söylüyor ancak yüksek seviyelerin korunmasını beklemiyor. Çünkü Vietnam’ın arzındaki artış ve Filipinler’in ithalatındaki gerilemenin fiyatları dengeleyeceğini düşünüyor.
2008’de fiyatlar rekor kırmıştı
Dünya genelinde pirinç fiyatları geçen yıl yükselişe geçti. Global krizin yanı sıra, 2010 yılında dünya genelinde yaşanan sert iklim değişiklikleri ile bazı tarım ürünlerinde özellikle de buğdayda yaşanan üretim kayıpları tahıl ürünlerine olan talebi arttırırken fiyatları da yükseltti. Buğdayda yaşanan bu durum özellikle Rusya’nın ihracat yasağı uygulamasından sonra şiddetini ve etkisini pirinç piyasalarında da yükselmelerle gösterdi. Pirinç özellikle Chicago borsasında 2010’un son 2 ayında ciddi artışlar gösterdi. Analistler, bunun biraz da finansal piyasalarda yeni balonlar olduğu endişesiyle bazı fonların bu ürünlere ilgisinin artmasının sonucunu olduğunu söylüyor.
Pirinç fiyatlarındaki artışın, buğday gibi diğer tahıl fiyatlarında meydana gelen artış sonrası Ortadoğu’da patlak veren sosyal huzursuzluk benzeri olayları tetiklemesinden endişe ediliyor. İnsanların pirince hücum etmesi ve dünyanın birçok ülkesi ithalatını artırırken bazılarının ihracata yasak getirmesinin etkisiyle pirinç fiyatları 2008’de Chicago Borsası’nda 25.07 dolarla rekor seviyeye çıkmıştı. Asya’da da Tayland menşeli pirinç 1.038 dolar/ton seviyesini görmüştü.
Duxton Varlık Yönetim şirketi, aralık ayında yayınladığı bir raporda, dünyada 3 milyardan fazla insanın ana besin maddesi olan pirinçte fiyatın, aralarında Tayland’ın da olduğu ihracatçı ülkelerde aşırı yağışın ürüne zarar vermesi ve artan talep nedeniyle gelecek 18 ayda üçe katlanabileceğini bildirmişti. Duxton’un CEO’su Ed Peter yaptığı açıklamada, pirinç fiyatının 2008 yılındaki gıda krizi sırasında görülen tepe noktasını aşabileceğini de vurgulamıştı.
