Et Tavukçuluğunda Alternatif Yetiştirme Sistemleri


Prof. Dr. Tülin AKSOY
Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, ANTALYA

Giriş

AB başta olmak üzere kanatlı hayvan yetiştiriciliğine ilişkin olarak bazı hassasiyetler dikkate değer ölçüde artmıştır ve artmaya devam etmektedir, bunlar; 

  1. Sürdürülebilirlik (hayvansal üretimin ve hayvan ıslahının sürdürülebilirliği)
  2. Hayvan refahı
  3. Sağlıklı ürün

Sektörün yol açtığı çevresel kirlilik (hayvan gübresi, kuluçkahane ve kesimhane kaynaklı) bir kesim insanı bu üretim dalının sürdürülebilirliği konusunda kaygılandırmaktadır. Ayrıca, modern tavuk yetiştiriciliğinin olmazsa olmazı yüksek verimli melez azmanlarının (hibrit hayvanlar) elde edilmesinde sadece birkaç ırk içindeki belirli hatların kullanılıyor olması da toplumun duyarlı bir kesiminde hayvan ıslahının sürdürülebilirliği konusunda kaygıya yol açmaktadır. Hibrit hayvan kullanımının yaygınlaşması, devasa genetik çeşitliliğin önemli unsurları olan yerel genotiplerin önce ekonomik önemini kaybetmesi sonra da yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalması sonuçlanmaktadır. Oysa bu genetik çeşitliğin unsuru olan yerel genotipler yarınlarımızın güvencesidir, yarın hangi genlere ihtiyacımız olacağı bilinemez.

Freedom Food logosu

Özellikle Batı ülkelerinde toplumun önemli bir kesimi çiftlik hayvanlarının refahı konusunda son derece duyarlıdırlar ve bu duyarlılık 1970’li yıllardan bu yana artarak devam etmektedir. Tavukların dar alanlarda yoğun şekilde yetiştiriliyor olmasının hayvan refahını azalttığı yönündeki kaygılar yaygındır. Et tavukçuluğunda, çok hızlı gelişen hibritlerde görülen sağlık problemleri (ascites, ani ölüm sendromu, bacak problemleri) ile yüksek yerleşim sıklığında yetiştirme hayvan refahını düşürmektedir. Ayrıca, modern tüketicilerin en azından bir kısmı ürünlerin sağlıklı olup olmadığı konusunda çeşitli kaygılara sahiptir. İlaç kalıntıları, GDO’lu hammaddelerin kullanılması gibi hususlar tüketicilerde soru işaretlerinin oluşmasına yol açmaktadır. 

DİĞER HABERLER
Kanatlı Dünyamızın "Duayeni"nin Eğitim Seferberliği

İlgili: Avrupa Birliği Tavukçuluğuna Ait Bazı Rakamsal Bilgiler

Sürdürülebilirlik, hayvan refahı ve ürünlerin sağlıklı olup olmadığı konusundaki hassasiyetler “Alternatif Yöntemler”in gelişmesi ile sonuçlanmıştır. Artık günümüzde tavukçuluk sektörü iki segmentten oluşmaktadır; (a) Konvansiyonel üretim, (b) Alternatif üretim. Et tavukçuluğundaki alternatif yöntemler, -ki bunlara “diğer yöntemler” de diyebiliriz-, bu sistemlerde hayvan başına daha çok alan ayrılır, açık alanlardan da yararlanılır ve etçiler daha geç yaşta kesilir; bu nedenle maliyetler yüksektir ve ürünler de yüksek fiyatla satılır. Bu ürünlere “yüksek değerli (Premium) ürünler” denir. Organik hayvancılık alternatif sistemlerin en mükemmelidir, diğerleri [örneğin, kapalı ekstansif, serbest otlatmalı (free-range)] ara standartlara sahiptirler. “Endüstri” olarak da adlandırdığımız standart konvansiyonel üretimde çok hızlı gelişme özelliğine sahip etçi hibritler çok büyük kapasiteli (35-40 bin piliç/kümes) kümeslerde, yüksek yerleşim sıklığında (15 piliç/m2) besiye alınmakta ve 32-42 günlük yaşta 2-3 kg canlı ağırlığa ulaştıkları zaman kesilmektedir. Alternatif (diğer) yöntemlerin genel özellikleri Tablo olarak aşağıda sunulmuştur.

Tablodan görüleceği üzere alternatif sistemlerin sıkı kuralları vardır ve AB’de üreticiler ürünlerini bu etiketler altında satmak isterlerse bu kurallara uymak durumundadırlar. Bunlardan Freedom Food, Label Rouge ve organik üretim kontrollü ve sertifikalı üretim modelleridir. Ülkemizde Organik Tarım Kanunu (https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5262-20100311.pdf ) ve yönetmeliği (http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/08/20100818-4.htm) çıkarılmıştır. Çiftlik hayvanlarının refahına ilişkin yönetmelikte (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/12/20111223-3.htm) alternatif yumurta tavukçuluğuna ait kurallar kısmen yer almaktadır. Etçi tavukların refahı ile ilgili yönetmeliğimiz (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/01/20180120-19.htm) alternatif sistemlere ait kriterler içermemektedir. Üreticinin de tüketicinin de korunması için alternatif tavuk eti üretim sistemlerine ait yönetmelik de çıkarılmalıdır.

DİĞER HABERLER
Tarsus halinde yangın

İlgili: Fransız Mera Bazlı Etçi Tavuk Yetiştiriciliği: Label Rouge

Yüksek değerli tavuk eti daha yüksek fiyatla satıldığı için, toplumun geniş kesiminin nitelikli hayvansal gıda gereksinmesini karşılamak için endüstrimize muhtacız ancak sürdürülebilirlik, hayvan refahı ve ürün kalitesi konusunda daha yüksek beklentileri olan tüketiciler için alternatif sistemler de sektörün bir halkası olarak gelişmelidir. Nitekim son yıllarda bu alandaki talep ve üretim artışı dikkat çekicidir. Label Rouge (Kırmızı Etiket) sistemde üretilen tavuk etinin Fransa’nın toplam tavuk eti üretimi içindeki payı % 16’dır. Marketlerde satılan tavuk etinin 1/3’i, marketlerde satılan bütün tavukların 2/3’si bu etiketi taşımaktadır. Ülkedeki tavuk çiftçilerinin % 40’ı Label Rouge üreticileridir. Alternatif sistemlerin doğası gereği işletmeler daha küçük ölçekli olmak zorundadır, böylece küçük çiftçiler de tavukçuluktan gelir elde edebilmektedirler. Fransa bu sistemi başarılı bir şekilde kırsal kalkınma aracı olarak kullanmıştır. 

Kaynak: Anonim, 2000. The Welfare of Chickens Kept for Meat Production (Broilers)    https://ec.europa.eu/food/system/files/2020-12/sci-com_scah_out39_en.pdf (Erişim: 03.05.2022)


28 Ağustos 2023. 22:25
5 1 Oy
Okuyucu puanı
Abone ol
Bildir
guest

0 Yorum
Inline Feedbacks
Bütün yorumları gör
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.
0
Düşünceleriniz bizim için önemlidir, lütfen yorum bırakınız.x