Evcil Kuşlarda Gut Hastalığı
Dr. Kaya DEMİRÖZÜ
Kanatlı Saًğlığı ve Hastalıkları Uzmanı
(Drk.demirozu@yahoo.com.tr)
Gut hastalığı, insanlar ve sürüngenler ve kanatlılar arasında yaygın bir hastalıktır. Özellikle muhabbet kuşları, su kuşları ve kümes hayvanla -rında görülür. Gut bazı durumlarda kalıtsal olmasına rağmen, diğer çevre-sel ve beslenme faktörleri tarafından ağırlaştırılmış olabilir. Her iki durum-da da, doğru beslenme, gut görülme sıklığını engellemede önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Kuş sahiplerinin gutun nedenlerini anlama ve belirtilerini erken fark edebilme, tedaviye olabildiğince geçikmeden başla-ma imkânı verecektir.
Gut hastalığı nedir?
Gut, kandaki ürik asit (diyetteki proteinlerin parçalanması ile oluşan ve genellikle idrarla atılan ürün) seviyesi artığında böbreklerde sorun varsa; bunları bir süzmenin aksaması sonucu oluşabilmektedir.
Artiküler(eklem) veya sinovyal gutta; ürik asit, eklemler, ligament ve tendon kılıflarında kristalleşir. Dokularda “yumru” denen küçük beyaz nodüller oluşur.
Resim.1. Sultan papağanında ve Muhabbet kuşunda artikuler gut
Resim.2. Muhabbet kuşunda artiküler gut
Visseral(iç organ) gut, ürik asit birikintileri karaciğer, dalak, kalp kesesi, böbrek ve hava keselerinde görülebilir.
Gut hastalığının nedeni
Ürik asit, insan, kanatlılar ve diğer hayvanların diyetlerindeki proteinlerin yıkım ürünlerinden biridir. Ürik asit, kandan, böbrekler aracıyla süzülür ve idrar ile atılır.
Anormal bir protein parçalanması sonucu ürik asit düzeyi yükselir, bu da gutun primer nedeni olabilir. Primer gutun kalıtsal olduğu düşünül- mektedir. Diğer yandan sekunder olarak; hangi durumda böbreklerden yeterli ürik asit süzülmesi mümkün değildir. Sekunder gutun nedenleri:
· Bazı ilaçlar, neden olabilir,
· Böbrekler işlevini etkileyen kronik hastalıklar,
· Böbrek hastalıkları,
· Oburluk,
· Yanlış besleme (yüksek protein ve muhtemelen yüksek D vitamini ya da düşük Vitamin A),
· Ağır metal, mikotoksin ve diğer toksinler,
· Hareketsizlik,
· Su içmede azalma ya da kısıtlama yahut dehidratasyon(vücudun su kaybı),
· Bazı enfeksiyonlar,
· Böbrekleri etkileyen diğer çevresel faktörler,
Gutun belirtileri nelerdir?
Eklemler, büyümüş, sert ve ağrılı olabilir. Hayvan bir ayağı üzerinde durur ve sürekli olarak değiştirir, yürüyüş düzensizdir. Kuş tüneyemez ve böylece kafesin zemin üzerinde kalır. Kanatlar etkilendiğinden, uçmakta zorlanır veya mümkün olmayabilir. Eğer diğer iç organlar etkilenmişse; iştah azalması, letarji(uyuklama, uyuşukluk), kilo kaybı ve anormal dışkı olabilir. Kuşun mizacında bir değişiklikler ya da ani ölümle sonuçlanabilir.
Teşhis
Kuşun muayenesi ve beslenmesi, çevre faktörleri, su içmesi ve daha önceki sağlık sorunları ve tedavileri tam bir anamnez alındıktan sonra, hekim guttan şüphelenir. Kan testleri, röntgen, eklem sıvısında asit kristalleri ve yumruların tespiti ile tanıya varılır.
Tedavi
Gut hastalığını tetikleyen herhangi bir beslenme rejimi veya çevresel nedenin belirlenerek giderilmesi cihetine gidilmelidir. Hasta kuşa düşük proteinli diyet verilmelidir. Hatalı beslenen kuşlara A vitamini verilebilir. Taze ve temiz su eksik edilmemeli ve seruma ihtiyacı olabilir. Kuş yiyecek ve suya kolay erişebilmelidir. Tünek çapının artırılması yararlı olabilir.
Gut hastalığı olan bir kuş için prognoz genellikle yüz güldürücü değildir.
