Halet Çambel vefat etti
Hitler’in elini sıkmamıştı
Türk arkeolojisinin en önemli ismi, Türkiye’yi olimpiyatlarda temsil eden ilk kadın sporcu Halet Çambel, yaşamını yitirdi.
Türk arkeolojisinin duayen ismi Prof. Dr. Halet Çambel, 97 yaşında hayatını kaybetti.
Türkiye’de çağdaş bilimin öncülerinden, Karatepe’de, Toroslarda destan yazan 1916 Berlin doğumlu arkeolog Prof. Dr. Halet Çambel, 14 Ocak Salı günü saat 10.00’da yıllarca sayısız bilim adamı yetiştirdiği İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde düzenlenecek törenin ardından 15 Ocak Çarşamba günü Muğla iline bağlı Çakırhan mimarisiyle ünlü Akyaka’da eşi gazeteci,şair, mimar merhum Nail V. Çakırhan’ın yanına defnedilecek.
Çakırhan’a Ağa Han ödülünü getiren çiftin ünlü evleri de Akyaka’da bulunuyor.
Halet Çambel, Almanya’da askeri ataşelik görevi yapan ve Atatürk’ün yakın arkadaşlarından Hasan Cemil Bey (Hasan Cemil Çambel) ile dönemin Berlin Büyükelçisi ‘nin kızı Remziye Hanım’ın üçüncü çoçuğu olarak 27 Ağustos 1916’da dünyaya geldi.
Ortaokul ve liseyi Arnavutköy Kız Koleji’nde, şimdiki adıyla Robert Kolej’de okudu. Sanat tarihi öğretmeninin etkili anlatımı ve İstanbul’un tarihi mekanlarına düzenlediği geziler lise yıllarında onu derinden etkiledi. Bu arada eskrim sporunda ustalaştı ve ardından Paris Sorbonne Üniversitesi’nde arkeoloji okudu.
OLİMPİYATTAKİ İLK KADIN SPORCU
Eskrim dalında 1936 Yaz Olimpiyatlarında Türkiye’yi temsil etti ve Suat Fetgeri Aşeni ile birlikte olimpiyatlara katılan ilk Türk kadın sporcu oldu. 1940’da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde asistan olan Çambel, doktorasını da aynı üniversitede yaptı. Ardından iki yıl Almanya’da Saarbrücken Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olarak çalıştı. Türkiye’ye döndükten sonra o dönemde Tan Gazetesinde çalışan bir gazeteci-yazar olan Nail Çakırhan (mimar kimliğini sonradan edinmiştir) ile evlendi.
1950’lerin başında o dönemde Adana’nın bir ilçesi olan, günümüzde Osmaniye’ye bağlı Kadirli yakınlarındaki Karatepe Hitit siti ile karşılaşması kariyerini belirleyici gelişme oldu. Hitit döneminin en bilgili uzmanlarından biri olan Çambel’in 1940’lı yıllarda Alman arkeolog H. Th. Bossert ile birlikte yaptıkları Adana Karatepe kazıları arkeoloji dünyası için de dönüm noktalarından biridir. Çambel, Hitit dilinin anlaşılması çalışmalarına da büyük katkı sağladı.
2005 yılında Hollanda devletinin kültür ve kalkınmaya hizmet edenlere verdiği Prens Claus ödülünün sahibi oldu.
HİTLER’LE TANIŞMAYI REDDETTİ
Halet Çambel,eskrim takımındaki diğer arkadaşı Suat Fetgeri Aşeni Tarı ile Hitler’e nasıl meydan okuduklarını şöyle anlatmıştı:
“Bize verdikleri Alman mihmandar sporcu kız, Bizi Hitler’e takdim etmeyi önerdi. Biz de Hitler rejimi olunca gelmezdik. Ancak hükümetimiz bizi gönderdiği için mecburen geldik, dedik. Bu yüzden mihmandarımızın önerisini kabul etmedik.”
