İklim Kontrolünde Kritik Sıcaklık ve Bağıl Nem

(*) Ken Marshall, “Temperature and relative humidity critical in climate control“,
https://www.poultryworld.net/Health/Articles/2017/1/Temperature-and-relative-humidity-critical-in-climate-control-78825E/

Özetlenerek Çeviri

Çeviren:

Dr. Kaya DEMİRÖZÜ

Kanatlı Sağ‎ً‎lığı ve Hastalı‎kları‎ Uzman‎ı

Drk.demirozu@yahoo.com.tr

Modern kanatlı yetiştirmede iklim kontrolünün temel amacı, daha verimli büyüyen, arzu edilen en az stresli ortamda yaşatarak sağlıklı hayvanlar üretmektir. İdeal bir ortamı sağlamak, sıcaklık ve bağıl nem arasındaki etkileşimi çok iyi bilmekle mümkündür.

İdeal kümes içi iklim, mortaliteyi düşürür ve hastalık riskini azaltır. Optimum kümes koşulları, kanatlının yaşama, gelişme ve verimi için olası en iyi koşullarda yaşamasına imkan sağlayacaktır. Optimum ve en iyi çevresel koşulların yaratılmasında civcivlerin, genetik potansiyellerini elde et mede daha düşük stres seviyeleri ile sonuçlanan yeterli bağışıklık elde edilir; bu da, etlerinin daha iyi bir tad, kıvam ve dokuya sahip daha kaliteli olması demektir.

Aslında, bunu gerçekleştirmek için klima bilgisayarının ayarlarının doğru olmasıı önemlidir. Bir coğrafi bölge, bulunduğunuz yere, yüksekliğe ve iklim farklılığına bağlı olarak diğerinden farklı olabilir ve sıklıkla farklıdır. Optimum iç koşulları elde etmek için; sadece birkaç kilometre ötede bile ayarlamalar gereklidir.

Elle bunu denemek çok güçtür. 1960’lı yılların ortalarında ilk kez “çevresel kontrol edilen” broyler kümesleri, dış koşullar sık sık değiştiği için deneme yanılma meselesiydi. Dahili bir ısı ayarı ve değişken fan hızı kontrol ayarları bulunmasına karşın nem denetleyicisi yoktu.

Minimum havalandırmayı hesaplama

‘Minimum havalandırma’dan yararlanma kümesin hava hacminin (metreküp hava / dakika). % 12.5’i olarak hesaplanmalıdır. Bu rakam, kümes taban uzunluğunun genişlik ile bina yüksekliğinin çarpımı ile hızlı bir şekilde hesaplanabilir. Örneğin (uzunluğu 100m x genişliği 12m) = 1200 m2 ve bunu ortalama yükseklikle çarpın, örneğin 3.0m = 3600m3 x %12.5 = 450 m3 hava / dakika minimum gereksinim. Her bir fanın, farklı hız ayarlarında / devirlerde dakika başına hareket edebilen metre küpünün sayısını hesaplamasını sağlayan bir puan etiketi bulunur. Bu bilgi olmadan kişi “el yordamıyla” birşeyler yapmaya çalışır.

Minimum havalandırma devredeyken, özellikle civcivlerin ilk haftasında, dış hava sıcaklığına ve neme bağlı olarak, kümes ısısı ve nemini uygun seviyelerde tutmak için ısıtma sisteminin çalışması gerekecektir. Genel bir kural olarak, ilk günler kümes ısısı 32° C ve bağıl nemi % 65 ila %70 olmalıdır. Çoğu zaman unutulur, civciv yerleştirmeden önce çember içi zemin sıcaklığı ve 32 ° C olmalıdır.

Civciv seviyesinde sıcaklık 32 ° C’den düşükse hayvanın oksijen ihtiyacı artar. Civciv gelişinden bir iki saat önce el tipi infrared termometre ile kontrol edilmelidir. 3 ila 4 gün sonra bağıl nem % 55 – % 60 ve 7 gün sonra % 50 – % 60. İlk üç gün bağıl nem % 50’den azsa civcivde dehidrasyon başlayacak ve ölümler meydana gelecektir. Sorunun farketmez ve gerekli önlemler alınmazsa; yedi günde heterojen bir büyüme, hedef canlı ağırlığa ulaşamama ve bu durum kesime kadar devam etmesine neden olacaktır. Civcivler büyütme çemberlerine yerleştildikten sonra bir araya toplanıyorsa, düşük sıcaklığın veya hava ceryanının bir işareti olabilir, sebebi araştırılmalıdır! Kümes kapılar açık bırakılmış veya çok fazla havalandırma söz konusu olabilir.

Ilıman iklimde, sabahın erken saatlerinde ve akşamın ilk saatlerinde, dış ortamda daha yüksek nem oranı sonu çiğ oluşmaktadır. Sıcaklık akşamları düşmeye ve nem yükselirken, bu sorunlar ortaya çıkar ve morta lite artmaya başlar. Broiler piliçlerde sıcaklıkla ilişkili olarak % bağıl nemi kontrol altına tutmak için önemli bir faktördür.

Çevirenin Önerdikleri

1. Demirözü, K.(1987): Isının Tavuklar Üzerine Etkisi. Çiftlik Dergisi,41:17.
2. Demirözü, K. (1988): Tavukçunun El Kitabı, Kartal Kimya Yayını, 133 Sayfa, İstanbul.
3. Demirözü, K. (2003) : Tavukçulukta Isının Önemi. TSH.03.07/ 05KD,Topkim Teknik Bülten.
4. Demirözü, K. (2007) : Tavukçulukta Isı. Çiftlik Dergisi Temmuz 2007, 281 (5457).
5. Demirözü, K. (2011) :Kanatlılarda Isı Stresi. Çiftlik Dergisi Temmuz 2011, 329(3234).
6. Demirözü, K.(2013): Süs Kuşları Hastalıkları LI, Evcil Kuşlarda Stres, Sıcak Stresi ve Sıcak Çarpması https://www.ciftlikdergisi.com.tr/?p=43162. 15 21.07.2013 ve Çiftlik Dergisi 354 (58-59),yayınlandı.