Kafa Şişmesi Sendromu (SHS)
Prof. Dr. F. Tahir Aksoy
ftaksoy@yahoo.com
‘’Kafa Şişmesi Sendromu’’ etçi damızlıklarda ve broiler piliçlerde görülen bulaşıcı bir solunum sistemi hastalığıdır. Nadir olarak yumurtacılarda da görülür. Üç, dört haftalık yaşlarda belirtiler gözlenebilir. Ayrıca damızlık sürülerde yumurtlama mevsiminin başlarında sorun yaygınlaşabilir. İlkten göz çevresinde, gözyaşı bezlerinde şişliklerle ortaya çıkar. Soluk alırken hırıltı gözlenir. Sürünün genel sağlık durumuna bağlı olarak değişik oranlarda büyüme geriliği ve ölümler görülür. Uyuklama ve iştah azalması, burun akıntısı, gözde başlayan subkutan ödematöz şişlikler, baştaki sinüslerde, sakal ve boyunda, intramandibular dokularda şişlikler önemli belirtilerdir. İshal görülebilir. İlerlemiş durumlarda orta kulakta yangı oluşur. Ortakulak yangısına bağlı olarak baş sallama ve bazen başı arkaya doğru uzatma gibi sinirsel belirtiler oluşur.
Otopsi bulguları olarak, burun boşluğu, damak ve üst solunum yolu mukozalarında yoğun konjesyonlar, topluiğne başı büyüklüğünde hemorrajik ve nekrotik lezyonlar görülür. Trachea”nın üst bölümünde peteşi’ler görülür. Başın değişik dokularında supkutan ödemler vardır. Sekonder bakteriyel komplikasyonlara bağlı olarak çeşitli organlarda etkene özel belirtiler gözlenir.
. Viruslar (Avian pneumovirus, Turkey rhinotracheitis – TRT) ve bakterilerin (çoğunlukla E. Coli, Haemophylus Gallinarum, Pastorella Multosida, Staphylococcus ve bazen Salmonella) ortak oluşturdukları ve kötü kümes içi çevre koşullarının da oluşumda etkili olduğu bir hastalık olarak kabul edilmektedir.
Genel sağlık koruma prensiplerine uyulmalıdır. Pneumovirus enfeksiyonlarına karşı bir sağaltım yapmak mümkün değildir. Ancak, sekonder enfeksiyonları oluşturan bakterilere karşı uygun antibiyotikler kullanılarak sağaltım yapılabilir. Antibiyotikler hasta hayvanın bedenindeki tüm lezyonlara etkili olamadığından hastalık belirtileri 6, 8 hafta sonra nüksedebilir.
Broiler sürüler, kısa sürede kesime gidecekleri için zamanında ve etkili bir antibiyotiğin bir Veteriner Hekim kontrolünde yeteri dozlarda kullanılması ile korunabilir. Yaşlı damızlık ve yumurtacılarda, kafası şiş olanların sürüden hemen ayıklanması, tüm sürüye gereği gibi (içme suyu ile) antibiyotik uygulanması ve belirtilerin yok olmasından sonra sürünün devamlı gözlenmesi ve gerek duyulması halinde belirti gösteren tek tük fertlere belirtiler yok olana kadar devamlı olarak kas içi antibiyotik uygulanması yararlı olmaktadır.
Damızlık ve ticari sürülerin pneumovirus”lara karşı aşılanmalarını önerenler bulunmakla beraber bu konuda henüz yaygın bir uygulama mevcut değildir. Ticari aşılar mevcuttur.
