Keçi çiftliği kurun

Keçi sütüne yönelik talebin artması keçi çiftliği yatırımlarını da hızlandırdı.
HAYVANCILIK sektörüne son yıllarda büyük bir ilgi var. Öyle ki aralarında holdinglerin de bulunduğu birçok şirket özellikle büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine ciddi yatırımlar yapıyor. Hayvancılıkta özel sektörün iştahını kabartan alanlardan biri de süt keçisi yetiştiriciliği. Türkiye’de 5 milyon civarında keçi olduğu tahmin ediliyor. Ancak bunların büyük bölümünün süt verimliliği çok düşük. Tahminlere göre Türkiye’de keçi sütü üretimi yıllık 200 bin ile 320 bin ton arasında değişiyor. Buna karşılık inek sütü üretimi 15 milyon tonu buluyor.
“Anne sütüne en yakın süt” olması ve son dönemlerde popülerliğinin artması, süt keçisi yetiştiriciliğine yönelik ilginin yoğunlaşmasına neden oldu. Ülker Grubu, Baltalı Gıda, Bolu Kalite Yem Sanayi, Mado, Rani Çiftliği, Alfemo Mobilya, Ekici, Baran A.Ş. gibi firmalar bu işe giriş yapanlar arasında ilk akla gelenler. Son dönemdeki büyük yatırımlara ve hemen her ilde yetiştirilmesine rağmen, profesyonel anlamda kurulmuş, en az bin keçinin bulunduğu işletmeler dikkate alındığında süt keçisi yetiştiriciliğinde henüz yolun çok başında olduğumuz görülüyor. Yaklaşık 20 civarında olan bu tür çiftlikler başta İzmir, Manisa ve Çanakkale olmak üzere Batı Anadolu’da yoğunlaşmış durumda.
Bunlardan Baltalı Gıda Hayvancılık Sanayi’nin İzmir Seferihisar’daki çiftliğini geçtiğimiz günlerde ziyaret ettik. Bin baş keçinin bulunduğu çiftlik dört buçuk yıl önce kurulmuş. Baltalı Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Funda Özer Baltalı, yatırımı yapmadan önce bu alanda dünya çapında söz sahibi olan Hollanda’ya giderek bu işin uzmanı bir çiftlikte çalışmış. Böylece işin inceliklerini gördükten sonra yatırım için kolları sıvamış.

YILDA 1 TON SÜT VEREN IRK
33 dönüm arazi üzerine kurulu olan ve yaklaşık 26 milyon TL’ye mal olan çiftlikte sağımhane, süt şişeleme ve peynir üretim tesisiyle hayvanların bilgisayarlı sistemle yemlendiği barınma alanları bulunuyor. El değmeden sağılan süt, 250, yarım ve bir kiloluk cam şişelerde ambalajlanıyor ve 24 saat içinde market raflarında yerini alıyor. Firma, yüzde 100 keçi sütünden beyaz peynir, tulum peyniri, dil peyniri, hellim, kaşar ve lor peyniri de üretiyor. Ayrıca sürülebilir peynir olarak labne ve Seferihisar yöresine özgü “armola” peyniri de yapıyor. Baltalı’nın “Kolay” markasıyla piyasada yoğurdunun olduğunu da belirtelim.

Funda Özer Baltalı, bu ürünler arasına önümüzdeki günlerde çilekli, muzlu ve çikolatalı süt ürünlerini de ekleyeceklerini, 2014 yılı yaz döneminde ise dondurma ve çocuk maması üretimine başlayacakları belirtiyor.
Baltalı Gıda, sözleşmeli hayvancılık modeliyle çevresinde çeşitli çiftliklerin kurulmasını da sağlamış. Bunlar Aydın Nazilli, Manisa Demirci, Afyon, Uşak, İzmir Menemen ve Ödemiş’te bulunuyor. Funda Özer Baltalı, keçi çiftliği kurmak isteyenlere her konuda yardımcı olduklarını belirtiyor ve sözlerine şöyle devam ediyor:“Çiftlik kurmak isteyenler sütü nereye satacaklarını bilmiyor. Aslında çok fazla alıcı da yok. Hayvancılık birliklerinin çoğu keçi sütü toplamıyor. Toplayanlar da yılın altı ayı alıyorlar. Sözleşmeli kurdurduğumuz çiftliklerin tüm sütünü alıyoruz. Bu tür bir yatırım yapmak isteyenlere daha çiftliğin inşaat aşamasında destek vermeye başlıyoruz. Çiftliği ne şekilde kurmaları gerektiğini anlatıyoruz. Yatırımcılara damızlık keçi veriyoruz. Elimizde iyi bir ırk var. Yılda bin 500, 2 bin civarında damızlık keçi satıyoruz. Süt keçilerinin yıllık süt verimliliğine bakıldığında Türkiye ortalaması 160 litre civarında. Bizim çiftliğimizde ise bir keçi yılda 1 ton süt veriyor. Üstelik 12 ay boyunca süt alabiliyoruz.”

 
HEDEF 10 BİN BAŞ

Keçi çiftliği yatırımı yapan şirketlerden biri de Bolu Kalite Yem Sanayi. Ana iş kolu yem ve “Bolca” markasıyla hindi üretimi olan şirket, 2002 yılından bu yana sözleşmeli süt keçisi yetiştiriciliği de yapıyor. Ana vatanı İsviçre olan Saanen cinsi süt keçilerinin yetiştirilmesine öncülük eden firma, bugüne kadar Bolu ve çevresinde 60 çiftliğin kurulmasını sağlamış. Bunların her birinde 40 ile 200 baş arasında keçi var. Bu çiftliklerde toplam 5 bin keçi bulunuyor. Buralardan toplanan sütlerden kendi mandırasında beyaz peynir, otlu peynir ve kaşar peyniri üreterek “Bolana” markasıyla piyasaya veriyor. Ayrıca “Bolcana” markasıyla da yüzde 100 keçi etinden sucuk üretiyor.

Bolu Kalite Yem Sanayi Bolana Proje Sorumlusu Orhan Bulut, sözleşmeli çiftliklerden günde toplam 10 ton süt elde edildiğini, bunun 3 tonunu kendilerinin aldığını, geri kalanının da Atatürk Orman Çiftliği’ne satıldığını ifade ediyor. Bulut, satın aldıkları sütün yüzde 40’ını içme süt olarak piyasaya verdiklerini, geri kalanını ise peynir üretiminde kullandıklarını belirtiyor. Bulut, yeni projeleri hakkında şu bilgileri veriyor:“Keçi çiftliği kurma işine Bolu köylüsüne yeni bir gelir kapısı yaratmak amacıyla girdik. Ayrıca süte alerjisi olan bebeklerin beslenmesine katkıda bulunmak istedik. Çiftliğimizde yetiştirdiğimiz keçileri sözleşmeli çalıştığımız işletmelere satıyoruz. Önümüzdeki dönemde keçi sayısını 10 bine çıkaracağız. Diğer taraftan mandıramızın kapasitesini de artırıyoruz. Önümüzdeki yıl dondurma üretmeye de başlayacağız. Ayrıca peynir altı suyunun içecek olarak değerlendirilmesine yönelik bir projemiz var. Bu suyu çeşitli meyvelerle karıştırarak piyasaya sunacağız. Sindirim sistemini düzenleyici bir başka içeceği de piyasaya çıkaracağız.”

Kendileriyle sözleşmeli olarak süt keçisi yetiştiriciliği yapmak isteyenlere en az 25 hayvan verdiklerini belirten Bulut, şöyle devam ediyor: “Bize bağlı çiftliklerde her bir keçi yılda ortalama 700 litre süt veriyor. Sözleşmeli çiftçilik konusunda yoğun bir ilgi var. Bu modeli Bolu dışına taşıma düşüncemiz de var. Çiftlik kurmak isteyen girişimcilere en az 200 baş sağmal keçi alarak işe başlamalarını öneriyoruz. Bu işletmeler belli bir keçi sayısına ulaştıktan sonra bunları satmaya da başlıyorlar. Kendilerine her türlü teknik destek veriyoruz ve koruyucu hekimlik konusunda yardımcı oluyoruz.”

 
“EN UYGUN BÖLGE GÜNEY MARMARA”

Keçi çiftliklerinin yaygınlaşması ve ırkların ıslahı konusunda Ege, Uludağ, Akdeniz ve Çanakkale 18 Mart Üniversiteleri başta olmak üzere bir dizi üniversitenin yoğun bir çabası var. Bu işe akademik destek sağlayan isimlerden biri de Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Hayvan Yetiştirme ve Islahı Anabilimdalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nedim Koşum. Şu anda birçok ilde keçi çiftliği projesine destek veren Koşum, Türkiye’nin her bölgesinde süt keçiciliğinin yapılabileceğini ancak asıl potansiyelin Güney Marmara’da olduğunu vurguluyor. Koşum, “Böyle bir yatırıma başlamadan önce elde edilecek sütün nasıl değerlendirileceği sorusuna yanıt bulunması lazım. Örneğin, Kahramanmaraş keçi yetiştiriciliğine uygun olmasına rağmen sütün litresi 1.1 TL. Oysa İzmir’de 1.9 TL. Pazarın durumu mutlaka dikkate alınmalı. Yerli keçilerin süt verimliliği düşük. Bu yüzden melezleme yoluyla ıslah çalışmalarına ihtiyaç var. Normal şartlarda bir çiftlik kendisini üç ile beş yılda amorti ediyor. Bu hesabı göz ardı etmemek lazım. Türkiye’de keçi sütü pazarının çok daha fazla büyüyeceğini düşünüyorum” diyor.

Yetiştiricilere devlet hibe veriyor

 
Yeni bir keçi çiftliği kurmak, mevcut tesisinizi yenilemek, yeni bir süt işleme tesisi kurmak ya da süt işleme tesisinizi Avrupa Birliği standartlarına getirmek için yapacağınız her türlü yeni yatırıma Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu’ndan destek alabilirsiniz. Kurum bu ve benzeri alanlardaki projelerinizin yatırım maliyetinin yarısını karşılıyor. Üstelik bu desteklerin geri ödemesi de yok. Hibe yoluyla verilen bu desteklerin miktarı 15 bin ile 400 bin euro arasında değişiyor.
Eğer organik hayvancılık yapacaksanız Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan organik tarım destekleri kapsamında hibe yoluyla destek almanız mümkün. Devlet organik keçi çiftliği kuranlara hayvan başına 10 TL destek veriyor. Başvuruda bulunan çiftçilerin, kimlik, arazi ve ürün bilgileriyle, tarımsal desteklemelere ilişkin bilgilerin de kayıt altına alındığı bir veritabanı olan “Çiftçi Kayıt Sistemi”ne üye olması şart. Ayrıca “Organik Tarım Bilgi Sistemi”ne (OTBİS) de üye olmaları gerekiyor.

Bunların dışında cazip koşullarda kredi imkanlarından yararlanma şansınız da var. Krediler için bulunduğunuz bölgedeki Ziraat Bankası ve Tarım Satış Kooperatifi üzerinden başvuru yapabilirsiniz. Keçi (Saanen, Kilis, Domaskus, Ankara keçisi yetiştiriciliği ve kıl keçisi ırk ıslahı amacıyla belirtilen ırklarla melezleme suretiyle yapılan yetiştiricilik) için en az 25 baş kapasiteye sahip işletme kurmak isteyen veya kurulu işletmesini bu kapasitelerin üzerine çıkarmak isteyen yetiştiricilere yatırım ve işletme kredisi kullandırılıyor.

Keçi çiftliği kaça kurulur?

 
Keçi çiftliği kurmak isteyenlere asgari 250 keçi alarak işe başlamaları öneriliyor. “Türk Saaneni” olarak adlandırılan ırk, bir yaşından itibaren süt vermeye başlıyor. Bu cins bir keçiden yılda 1 ton civarında süt alınabiliyor. Hijyen kurallarına uygun bir keçi çiftliğinde otomatik sağım makinesi, bilgisayarlı yemleme ünitesinin olması gerekiyor. Her bir keçinin yıllık maliyetinin bin dolar olduğu düşünülürse, kuruluş aşamasında 250 bin dolarlık işletme sermayesine ihtiyaç var. Anne sütüne en yakın süt olan keçi sütü, anti alerjik özelliğe de sahip. Yağ oranı yüksek olmasına rağmen bu yağ vücutta çabuk parçalandığından kilo aldırmadığı da söyleniyor.

 
Türkiye’de yetiştirilen keçi ırkları

 
Türkiye’de yaklaşık 5 milyon keçi var. Bunların yüzde 90’ından fazlasını halk arasında “Karakeçi” olarak adlandırılan kıl keçisi oluşturuyor. Geri kalanın yaklaşık yarısı ise Ankara keçisinden oluşuyor. Tiftik keçisi olarak da bilinen Ankara keçisinin sayısının hızla azaldığını belirtelim. Öyle ki 1970’lerde 3.5 milyon adet olan bu keçilerin sayısı 200 bine gerilemiş durumda.
Bunların yanı sıra Güney ve Güneydoğu Anadolu’da, özellikle Hatay, Gaziantep ve Kilis çevresinde Kilis keçisi var. Bu keçiler yerli kıl keçileriyle Suriye Damaskus keçilerinin melezlenmesiyle ortaya çıkmış. Kilis keçilerinin sayısının 80 ile 100 bin arasında olduğu tahmin ediliyor. Diğer yandan yerli keçi ırkı olarak Ege Bölgesi’nde Maltız, Isparta ve Göller Bölgesi’nde Honamlı, Doğu Anadolu’da Norduz keçisi az sayıda da olsa halen yaşıyor. Son yıllarda sayıları hızla artan Saanen keçileri ise daha çok Batı Anadolu’da bulunuyor.
Türkiye’de Boer keçisi ile yapılan deneme amaçlı çalışmaların dışında sırf et amaçlı yetiştirilen keçi ırkı yok. Ancak kıl keçileri birçok yörede et tüketimi amaçlı yetiştiriliyor.
Son yıllarda Ege, Marmara ve Trakya bölgelerinde süt keçiciliğine ilgi artmış durumda. Süt amaçlı kurulan işletmelerde doğan ve damızlık değeri olmayan oğlakların değerlendirilmesinde ise sıkıntılar yaşanıyor. Oysa kırmızı et açığı olan ve kırmızı et fiyatının dünya ortalamasının çok üzerinde olduğu Türkiye’de bu keçilerin alternatif bir kırmızı et kaynağı olabileceği belirtiliyor.
Keçi çiftlikleri

Çiftliğin adı Yeri

EKC Saanen Isparta-Atabey
Dülger Saanen Manisa
Ege Saanen İzmir-Torbalı
Türer Tarım İzmir-Seferihisar
Gökoğlu İzmir-Tire
Baltalı İzmir-Seferihisar
Sarsar İzmir-Kemalpaşa
Kırıkkaya Gıda İzmir-Tire
Rani Çiftliği Antalya
Bolu Kalite Yem Bolu
CAPRA Bursa-Orhaneli
Üç As Keçi Köyü İzmir-Dikili
Beysan Alaybeyoğlu Kahramanmaraş
Naturel Keçi Çiftliği Uşak
Korel Hayvancılık Afyon-Bolvadin
Yeşil Keçi Çiftliği Bursa-M. Kemalpaşa
Longos Keçi Çiftliği Kırklareli
Linse Keçi Çiftliği İzmir-Seferihisar
Mado Keçi Çiftliği Kahramanmaraş
Leziz AŞ İzmir-Bayındır
Ülker Keçi Çiftliği Bursa-M. Kemalpaşa
İsmail Duman Çorum-İskilip
Aşan Keçi Çiftliği Tekirdağ-Evreşe
Arşin Afyon-Bolvadin

Para