Kirli yumurta oluşumunu etkileyen faktörler
Vet. Hek. Özgür SEPİN
Türkiye konumu itibariyle hayvansal üretimde avrupanın ve ortadoğunun mutfağı rolünü üstlenmekte. Ekonomik çarkların oldukça geniş çaplarda döndüğü yumurta üretiminde kirli yumurta oldukça fazla ekonomik kayıp verdirmektedir.Kirli yumurtanın oluşumunu etkileyen bazı faktörleri aşağıda elimizden geldiğince aktarmaya çalışalım.
Mikrobiyel nedenli kirli yumurta : Bu tip kirli yumurtaların başlıca nedenleri E. Coli , Salmonella , Campylobacter ve Clostridium gibi barsak kökenli bakterilerin toksinleri ve yaptığı erozyonlardır. Barsak epitellerine kolonize olmaları sebebiyle sindirimi sekteye uğratır. Sodyum potasyum pompasını bozar ve dışkı sulanmaya başlar. Bu durum kirli yumurtanın artış sebebidir.
Antibakteriyel tedaviler: Uzun süren geniş spektrumlu antibiyotik tedavileri barsak florasının dengesini tamamen değiştirir. Antibiyotiğe dirençli olan türler floraya hakim olur ve dışkıda cıvıma başlar. Bu durumda kirli yumurta oluşumunu dolaylı yoldan etkiler.
Rasyon kaynaklı kirli yumurta : Rasyondaki ayçiçeği küspesinin miktarının 130 kg’ı aşması , rasyonun ham selüloz oranınının %6 yı geçmesi barsak peristaltiğini artırır ve gübre yine mukavemetini yitirir. Bu durum bir oturuşta 2 bütün kepek ekmeği yiyen insanın durumuna benzer.
Rasyonda bulunan NOP (Nişasta olmayan polisakkaritler) da kirli yumurta oranını arttırır. Bunlar;
* Beta glukanlar
* Ksilan ve Araban
* Selüloz
* Hemiselüloz
* Pektinler. dir
Gerek tahıllarda gerekse yağlı tohum küspelerinde yaygın olarak bulunurlar ve protein, yağ ve nişastanın emilimini olumsuz yönde etkilerler. NOP’lerin anti besleme özelliği vardır.
a) Suda çözünmeyen NOP’ ler protein, yağ ve karbonhidratları hapsederek (adeta kafes etkisi oluşturarak) sindirim enzimlerinin bu besin maddelerini parçalamalarını önlerler.
b) Suda çözünebilen NOP’ ler su alarak şişer ve jel oluştururlar. Barsak lumeninde mukoza hücrelerinin üzerini kaplayarak yapışkan bir tabaka oluşturur. Böylece mukoza hücrelerinden salgılanan enzimlerin besin maddelerinin parçalanma etkisi önlenmiş Ready to sign up for health insurance? Find your State’s health affordablehealth.info marketplace now. olur.
Zaten kanatlılar vizkoziteyi arttıran bu gibi yem maddelerini tükettiklerinde bağırsaklarda oluşan yapışkanlıktan kurtulmak için; su tüketimini arttırırlar. Böylece altlık yapışkan ve ıslak bir hal alır.
NOP’ lerin antibesleme özelliğini bertaraf etmek için çeşitli mikrobiyal enzimler arpa, buğday, soya, ATK dayalı yemlerde kullanılarak bu maddelerde bulunan besin maddelerinin yararlılığını arttırır.(ksilinaz, beta glukanaz, pektinaz, arabinaz). Böylelikle enzim kullanmak suretiyle buğday ve arpadan gelecek metabolik enerji miktarı arttırılmakta, hem de bu hammadelerin rasyonda kullanım miktarları arttırılabilmektedir.
Magnezyum fazlalığı : Magnezyum kemiklerin ve özellikle çok sayıdaki enzimin yapısında yer alarak önemli metabolik aktivitelere sahip bir mineral maddedir.
Mg %0.9 dan fazla olursa Ca emilimi ve Zn emilimi azalır.
- · Eksikliğinde (< % 0.021) Yumurta kalitesi azalır.
- · Fazlalığında (> % 0.9) Kirli yumurta oranı artar.
Nakil stresi ve ani hava değişimleri : Bu gibi durumlarda vücudun salgıladığı kortikosteroidler barsağın sodyum-potasyum pompasını bozar bu durumda dışkıda cıvımaya neden olur , ve kirli yumurtaların oluşum sebeplerinden biridir.
Eleştiri ve önerileriniz için ozgursepin@hotmail.com.
Saygılar.
