Maymun yılı İçin Köyüne Motorsikletle Gidenlere Benzin,Çay ve Yemek Bedava
Maymun yılı İçin Köyüne Motorsikletle Gidenlere Benzin,Çay ve Yemek Bedava
Zafer Karadag
Eve dön, bayramı kutla! Umarım bu hoş söz ve müzik size bayram havasını
hissettirmiştir… Bugün 8 Şubat! Çinlilerin en büyük geleneksel bayramı Bahar Bayramı
bugün başladı. Bayram nedeniyle biz dünden itibaren tatil yapmaya başladık.
Tatilimiz 7 gün sürecek!
Senede bir kutlanan Bahar Bayramı öncesinde yüz milyonlarca Çin vatandaşı kısa bir
süreliğine “göç” ederek en kısa zamanda çalıştığı yerden memleketine dönmeye
çalışır, bu “göç” hareketine “Bahar Bayramı trafiği” denir. Bahar Bayramı’nın anlamı
sade ve derindir; aileyle bir araya gelmek, beraber yemek yemek ve zaman
geçirmek… Yani aile saadetini yakalamak.
Bahar Bayramı’ndan nerdeyse 1 ay önce eve dönme telaşı başlar, insanlar uçak ve
tren biletleri almak için istasyonlarda uzun kuyruklar oluşturur. Son yıllarda “Bahar
Bayramı trafiği” sırasında yollarda özel bir manzara görülüyor. Güney Çin’de yüz
binlerce motosiklet binlerce kilometre yol kat ederek sürücüsünü evine götürüyor.
Yolculuk yorucu, hava soğuk, ancak keyifler yerinde. Peki bu kişiler tren veya uçağı
tercih etmiyor? Birkaç sebebi var, tren ve uçak pahalı, ayrıca aktarmalar, transferler
zahmetli, hem de fazla eşya taşımak mümkün değil…
Hükümet, motosikletle evlerine dönen vatandaşlara kolaylık da sağlıyor. Örneğin
kamu petrol şirketi CNPC otobanlar boyunca benzin istasyonlarında özel noktalar
kurdu, ücretsiz yakıt, yemek, ısıtma, sıcak çay ve tamir hizmetleri sağlanıyor. Kalabalık
bölgelerde trafik polisleri eskort hizmeti bile veriyor…
12 burçtan maymun…
12 hayvanlı takvim, Çin kökenli olup Asya’da yaygın olarak kullanılmıştır, bu aynı
zamanda bir zaman sistemidir. 12 hayvan sırasıyla fare, öküz, kaplan, tavşan,
ejderha, yılan, at, koyun, maymun, horoz, köpek ve domuzdur. 12 burcun doğuşu
M.Ö. 6. yüzyıla uzanıyor. 12 burç hakkında birçok efsane var. Bazı tarihçiler, bunun
Çin ulusunun eski yılları kaydetme yöntemi ile azınlık milliyetlerin yılları hayvanlarla
adlandırma yönteminin bir kaynaşması olduğu görüşünde. Bazıları ise 12 burcun
Çin’e Hindistan’dan girdiğini savunuyor. Bir iddiaya göreyse, 12 burcun seçilmesi ve
sıralanması, hayvanların hareketlerine göre saptanmış.
Çin’de M.Ö. 3. yüzyıldan itibaren bir gün 12 zaman birimi ile ifade edilmeye başlandı.
Zi Shi, yani gece saat 23 ile ertesi sabaha karşı saat bir arası bir zaman birimi olarak
kabul edilmiş. Bu süre farelerin en hareketli olduğu saatlerdir. Bunun için fare birinci
sırada yer almıştır. Shen Shi, yani öğleden sonra saat 15 ile 17 arası maymunların en
hareketli olduğu zamandır. Maymunlar bu saatler arasında yüksek sesler çıkarırlar.
Bunun için maymun 9. sırada yer almış; maymun burcuna bazen “Shen Hou” yani
“Shen Maymun” deniyor.
12 burç arasında insana en yakın olan maymunların akıllı, hareketli ve afacan doğası
ve ayrıca ağaçlara tırmanma kabiliyeti, insanlar tarafından akıllı ve zeki kişileri
överken kullanılır. Çin’de maymunla ilgili birçok masal vardır. Bunlardan en ünlüsü
Maymun Kral Sun Wukong’dur. Siz hala onu tanımıyor musunuz? Buyurun beraber
tanıyalım…
Maymun Kral ve maymunların özellikleri
Sun Wukong, Çin’in dört büyük klasik eserinden biri olan “Batıya Seyahat” adlı
romanın karakteridir. “Maymun Kral”, Çin tarihindeki en başarılı masal romanıdır.
Roman, 7. yüzyılda Çin’in tanınmış Budist rahibi Tang Ceng’in (Xuanzang) Budizm
kitabını almak için Hindistan’a gidiş öyküsünden esinlenir. Romanda, Tang Ceng ve
üç çırağının yolda karşılaştıkları çeşitli zorluklar anlatılarak, hiçbir otoriteden
korkmayan ve kötü güçlerle mücadele eden doğaüstü güce sahip “Sun Wukong”
adlı bir maymun imajı yaratılmıştır. Taştan doğan Maymun Kral Sun Wukong,
maymunların akıllı ve afacan olma gibi ortak özelliklere sahip olmasının yanı sıra
dövüş kabiliyetine, şeytanı tanıyabilen keskin gözlere, 72 şekle bürünebilme ve bir
takla atarak 50 bin kilometre öteye gidebilme gibi kabiliyetlere sahiptir…
Çinliler maymunları çok sever ve maymunları maskot olarak kabul ederler. “Maymun”
kelimesi Çince “soylu” kelimesiyle eş seslidir; bu kelime güzel ve mutlu sözlerin karşılığı
olarak kullanılıyor, ayrıca eski Çin’de soylu mahalli reis anlamında kullanılırdı. Bugün
artık insanların soylu olmak gibi bir arzuları olmasa da, yeni yılın uğur getirmesini
dilerken halen akıllı ve tatlı maymun imajını kullanıyorlar. Çinliler, zenginlik ve uğur
getirsin diye maymunlara “Altın Maymun” derler. Çin’e özgü sevimli ve sarı tüylü Altın
Maymun 1977’de Çin hükümeti tarafından pandalar ile birlikte “devlet hazinesi”
olarak kabul edildi. Altın Maymunlar, Çin’in güneybatısındaki Yunnan, Sichuan ve
Guizhou eyaletlerinde yaşıyor.
Maymun Yılı’yla ilgili ürünler
Bayramdan bir ay önce piyasada maymunla ilgili ürünler rağbet görmeye başladı.
Maymun Kral maskesi, pul, maymun desenli kesme kağıt, çocuklara harçlık vermek
için kullanılan ve üzerinde yine maymun deseni olan kırmızı zarf, oyuncak, yastık… Bu
göz kamaştırıcı ürünler, müşterileri tercih yaparken zorluyor. Bundan önce, 1980 yılına
denk gelen Maymun yılında Çin’de satışa çıkarılan ilk maymun burcu pulu “Maymun
pulu” olarak adlandırıldı. O zamanlar fiyatı 0.08 yuan olan bu pulun değeri
günümüzde 160 bin kat artmış durumda. Yalnız Çinliler değil yabancılar da maymunu
çok seviyor. Kanada da 2016 Maymun Yılı dolayısıyla pullar bastı. Avustralya’da
hatıra külçe altın ve gümüş paralar satışa çıkarıldı. ABD’de maymun pulları basıldı. Bu
pulların üzerinde Çince “Maymun Yılı” ve İngilizce olarak “Happy New Year” yazısı
bulunuyor. Maymun Yılı’yla ilgili sanat ürünleri pulla sınırlı değil. Çin veya yabancı ülke
ve bölgelerde, maymunla ilgili çok sayıda antik sanat eseri bulunuyor. Maymun Yılı
arifesinde dünyanın önde gelen müze ve güzel sanatlar galerilerinde maymun
konulu sergiler düzenleniyor. Örneğin New Yok’taki Metropolitan Sanat Müzesi, Tokyo
Devlet Müzesi gibi mekanlarda farklı dönemlere ait sanat ürünlerini görmek mümkün.
Yurt içinde Maymun Yılı kutlamaları
Bahar Bayramı’nda her ailenin birbirlerine kavuşarak yeni yılı beraber karşılaması,
bayramın en önemli özelliklerinin başında geliyor. Tabii, panayıra ve kırlara gitmek,
konser izlemek de olmaz olmazlardan. Bu Bahar Bayramı da çeşitli sergi ve gösteri
etkinliklerine sahne oldu. Başkent Beijing’de 24 gösteri olacak. Ulusal Gösteri
Sanatları Merkezi’nde Lübnan’dan Caracalla Dans Topluluğu “Binbir Gece”yi
sahneleyecek; Beijing Wind Okestrası, Radetzky Marşı adlı yeni yıl konseri sunacak;
Beijing Pekin Operası Topluluğu 5 klasik Pekin Operası programını hayranlarıyla
buluşturacak. Her zamanki gibi, bayramın en çok sevindirdiği çocuklar için de tiyatro
programları söz konusu. Bayram sırasında Çin Güzel Sanatlar Müzesi, son yıllarda
uygulanan “Bahar Bayramı’nı güzel sanatlar müzesinde geçirme” kampanyasını
sürdürerek, 3 sergi organize etti. Bu sergilerde müzenin koleksiyonundan seçmeler
gösteriliyor.
Yurt dışındaki kutlamalar
Maymun Yılı arifesinde “Mutlu Bahar Bayramı” etkinliği dünyanın 140’tan fazla ülke ve
bölgesindeki 400’den fazla kentte başladı. Çin Kültür Bakanlığı öncülüğünde ve
diğer bakanlık yerel yönetim ve temsilciklerin desteğiyle organize edilen bayram
etkinlileri arasında panayır, Bahar Bayramı Galası, karnaval, sergi, Çin gelenek ve
göreneklerini yaşama etkinliği, maddi olmayan kültür miraslarının tanıtımı, film ve
televizyon gösterimi, kitap fuarı, havai fişek gösterisi, seminer gibi 2 bin 100 program
yer alıyor.
ABD’deki kutlamalar Lincoln Merkezi’nde 7 Ocak günü gerçekleştirilen bir gösteriyle
başladı. New York kentinde Empire State Building’de 6 Şubat akşamında ışık gösterisi,
4 Şubat akşamı Maymun Kral’ın bir hikayesini anlatan 3D filmin galası, Çin fenerleri
sergisi, İpek Yolu konseri New York sakinlerine hoş sürprizler sundu. 6 Şubat günü
sabah saatlerinde maymun kıyafeti giyen 100 kişinin Times Meydanı’nda
gerçekleştirdiği andagürüh(flash mob) etkinliği, meydandaki insanlara bayram
coşkusu yaşattı. 6 Şubat akşamı Hudson Nehri’nde gerçekleştirilen havai fişek
gösterisi New Yorkluları büyüledi.
Bahar Bayramı’na yabancı liderler de büyük önem veriyor. Rusya Devlet Başkanı
Vladimir Putin her yıl Çinlilerin bayramını kutlar. Avustralya Başbakanı Malcolm Turnbull
da bayram öncesinde 500 Çinli göçmene akşam yemeği vererek Maymun Yılı’nı
kutladı.
