Soğuk Mevsimlerde Kümeslerin Havalandırılması

SOĞUK MEVSİMLERDE KÜMESLERİN HAVALANDIRILMASI

Prof. Dr. F. Tahir Aksoy

ftaksoy@yahoo.com

Kümeslerin havalandırılması kümes yönetimi ile ilgili önemli fakat biraz da karmaşık bir konudur. Havalandırmanın amacı hayvanların temiz hava gereksinimlerini sağlamak, kümes içinde oluşan çeşitli zararlı gazları ve rutubeti dışarı atmak, kümes içindeki sıcaklığı dengede tutmaktır. Yanlış havalandırma yapılan kümeslerde sorunlar çıktıktan sonra önlem almak kolay olmaz. Bu nedenle bir kümesin ne zaman nasıl havalandırılacağı işin başında biliniyor olmalı ve dikkatle uygulanmalıdır. Sıcak mevsimlerde ve soğuk mevsimlerde kümeslerin havalandırılması oldukça farklıdır.  Bu yazıda; soğuk mevsimlerde kümeslerin minimum havalandırılması konusunda bazı genel bilgiler özetlenmiştir.

Uygun hava koşulları

Üretimin başarısı için kümes içerisinde hayvanlara daima onlar için uygun olan hava koşulları sağlanıyor olmalıdır.  Havalandırma konusunda önemli koşullar:  (1) hayvan seviyesindeki hava sıcaklığı, (2) havanın rölatif rutubeti, (3) havanın içeriği, (4) hava hareketleri olarak sayılabilir. Bir süre uygunsuz hava koşulları altında tutulan hayvanlarda; solunum, sindirim ve davranış bozuklukları görülür.  Bunun ardından çeşitli sağlık  sorunları oluşabilir. Sıcak hava koşulları altında (sıcak yaz günlerinde) kümes içerisinde ve hayvanlar çevresinde uygun hava hareketlerinin olması uygundur. Bu hava hareketinin başlatılması, kapatılması veya ayarlanması kümes içi iklim koşullarına ve kümesteki hayvanların gereksinimine bağlı olarak termostatlar veya değişik kontrol mekanizmaları yardımı ile yapılabilir. Soğuk hava koşullarında (kış günleri) dışarıdan gelen soğuk hava doğrudan hayvanların üzerine gelmemelidir. Kümes ısıtma giderlerinin artmaması için ise kümes içinde minimum (mümkün olan en az fakat sağlıklı koşullara uygun) havalandırma yapılmalıdır. Burada genel kural kümesin uygun seviyelere kadar ısıtılması ve buna ek olarak minimum düzeyde havalandırılmasıdır.

Minimum Havalandırma

Soğuk hava koşullarında kümesin hava girişlerini ve çıkışlarını tamamen kapatmak çok büyük bir yanlışlık olur. Çünkü kümeste gereği kadar havalandırma yapılmazsa kümes içindeki havada nem ve çeşitli zararlı gazların oranı artar, kümes altlığı ıslanır, sürü sağlığı bozulur, kümeste verim düşer. Soğuk hava koşullarında kümes havalandırılmasının gereğinden fazla yapılması durumunda ise kümes içinde gereksiz hava akımları oluşacak ve ısıtma giderleri artacaktır. Kümesin soğuk havalarda ne kadar havalandırılacağının bilinmesi önemli bir husustur.  Bu konuda karar vermek için kendimize; az havalandırma yapıldığında havanın hangi özelliklerinin bozulacağı sorusunu sormalıyız. Havanın sıcaklığı göz önünde bulundurulacak önemli bir özelliktir. Buna ek olarak havada bulunun karbon dioksit, rutubet ve amonyak oranları da çok önemli değişkenlerdir. Kümes havasının sıcaklığı hayvanların yaşına ve özelliklerine göre belirlenir. Kümes havasında karbondioksit konsantrasyonu 5,000 ppm’ den daha aşağıda bulunmalıdır. Rölatif nem ` civarında ve amonyak yoğunluğu 30 ppm’den aşağıda olmalıdır. Bir kümesin minimum havalandırılması işte bu parametreler göz önünde bulundurularak düzenlenebilir. Soğuk mevsimlerde kümese hava, yalnızca hava giriş yerlerinden girmelidir. Hava giriş ve çıkış yerlerinin sayısı ve büyüklüğü yeterli ölçülerde ve kümes içindeki dağılımları da uygun olmalıdır.

Kümeste ısı yalıtımı

İyi bir kümeste çatı, duvar, kapı, pencere ve diğer eklenti bölümlerinin ısı yalıtımlarının iyi yapılmış olması gerekir. Kimi yerleri kırık çatlak ve açık olan bir kümesin doğru dürüst olarak ısıtılması ve havalandırılması mümkün değildir. Yaz aylarında dışarıdan gelecek gereksiz sıcaklığın dışarıda tutulması ve kış aylarında ise kümes içi sıcaklığın korunması için kümeste iyi bir ısı yalıtımı bulunmalıdır.   Isı yalıtımı iyi olmayan bir kümeste soğuk mevsimlerde kümesin çeşitli yüzeylerinde dolaşan sıcak ve nemli hava içindeki nemi ve suyu buralara bırakacaktır. Ardından kümes altlığının ve kümes havasının bozulması kaçınılmaz olacaktır.

Kaynaklar

Anonim: Poultry housing tips. The University of Georgia, College of Agricultural and Environmental  Sciences, Volume 24, Number 11.

Donald, Jim: Principles of Succesful Wintertime Broiler House Ventilation, Avia: technical information for the broiler industry. Volume 1, Number 4.

Gökçeyrek, Barbaros: Minimum havalandırma, Ross Breeders Anadolu.