Sürü Sağlığı İçin Kümes Altlığı Düzgün Olmalı


fcProf. Dr. F. Tahir Aksoy

GİRİŞ

Broiler piliçler, damızlıklar ve hindi sürüleri çoğunlukla altlıklı kümeslerde barındırılır. Hayvanlar sürekli altlık üzerinde yaşar. Kümes altlığının düzgün olması ile sürülerin sağlıklı ve verimli olması arasında çok yakın ilişki vardır. Üreticiler kümeslerdeki altlığın bozulmadan korunması için her zaman gerekli tedbirleri almış olmalıdır.  Özellikle yağışlı ve çok kurak mevsimlerde altlık idaresi daha fazla özen gerektirir.

Kümes havalandırmasının kötü olması, altlığın az ve ince serilmesi, gereğinden fazla kuru olması, küflü, çürük veya kirli altlık malzemesi, sulukların bozuk olması veya ayarsız olması, yemliklerin veya yemlik ayarlarının bozuk olması, hayvanların ishal olması gibi durumlarda kümes altlığı bozulur.

Altlıkla ilgili olarak ortaya çıkan en kötü sorun altlığın ıslanmasıdır. Bir süre altlığın ıslak kalması sonucu kümes ortamında çeşitli bozukluklar görülür. Bu bozuklukların etkisi ile ortaya çıkan sağlık sorunları “Islak Altlık Sendromu” olarak tanımlanmaktadır. Bir kümeste dönem başından sonuna kadar altlığın bozulmadan korunması gerekir. Soğuk ve yağışlı mevsimlerde kümes altlığını bozulmadan korumak diğer zamanlardan biraz daha fazla özen gerektirir. Bu yazıda kümes altlığının özellikleri, altlığın idaresi ve altlığın bozulması ile sürüde görülen sorunlar ele alınmıştır.

KÜMES ALTLIĞI

Kümes altlığı kabaca iki kısımdan oluşur. Birinci kısım; kümesin tabanına yani hayvanların altına serilen odun talaşı, kuru ot,  çeltik kavuzu, hızar tozu gibi bir malzemedir. İkinci kısım ise hayvanların dışkısı, dökülen telekleri ve bu malzemenin havadan, dışkıdan ve benzeri yollardan aldığı rutubettir. Ortaya çıkan bu karışım uygun kümes koşulları altında, faydalı bakterilerin de yardımı ile olgunlaşır biraz ısınır ve yavaş yavaş kırılır. Devre sonunda tarla ve bahçelerde kullanılabilen çok kaliteli bir gübreye dönüşür. Kümeste kaliteli bir altlığın bulunması, başarılı bir üretimin ön koşullarından birisidir.

ALTLIK MALZEMESİNİN NİTELİKLERİ

Altlık malzemesi her şeyden önce temiz olmalıdır. Hayvanların altına serilen yatağın herhangi bir hastalık etkenini kümese taşımamış olması ön koşuldur. İyi bir altlık hafif, ucuz, kolay temin edilebilir, nem emici ve emdiği nemi dışarı verip buharlaştırıcı özelliklere sahip olmalıdır. Bu malzeme tavuk dışkısı ile iyi karışabilmeli, olgunlaşıp ufalanmalı ve devre sonunda gübre olarak kullanılabilmelidir.

DİĞER HABERLER
Sektöre müjde...!

İYİ BİR ALTLIK NASIL OLMALIDIR

Kümeslere, yazın en az 6–8 kışın ise 10–12 cm kalınlıkta altlık serilmelidir.  İyi bir kümes altlığı; hafif nemli (% 20 – 25 nem), yumuşak, tane tane olmalıdır. Çok kuru, tozlu veya ıslak ve çamurlu ya da üzeri kurumuş, keseklenmiş (kekleşmiş) ve içinde çamur bulunan altlık sağlıksızdır. Altlığın rutubet oranının doğru olup olmadığı pratik olarak bir miktar altlığın ele alınıp avuç içinde sıkılması ile anlaşılır. Altlık iyi kalitede ise avuç açıldığında sıkılmış altlık kırılarak parçalara bölünür.  Sıkıldığında çamur topu olan ya da birbirine hiç yapışmayan toz yumağı şeklindeki altlıklar uygun değildir.

ALTLIĞIN KÜMESTEKİ İŞLEVİ

İyi bir altlık hayvanlar için yumuşak bir yatak görevi yapar. Broiler piliçlerin ayak, diz  ve göğüslerinde oluşabilen ezilme ve yaralanmalar düzgün bir altlık sayesinde önlenir. Altlık, hayvanlara kümes tabanından gelebilen soğuğu engeller. Hayvanların eşinme gereksinimlerini karşılar. Bırakılan dışkılar altlığa karışır ve etrafa bulaşma özelliğini kaybeder.  Havada bulunan veya suluklardan damlayabilen fazla rutubet altlık tarafından emilir ve bir dereceye kadar kontrol altında tutulur.

ALTLIĞIN BOZULMASI

Başarılı bir üretim için kümeste uygun çevre koşullarının sağlanmış olması gerekir.  Bir kümesteki altlığın durumu çevre koşullarının iyi olup olmadığının bir göstergesidir. Kötü yönetilen bir kümeste öncelikle altlık bozulur. Ardından hayvanlarda çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkar.

Kümeslerdeki altlık az ve ince serilmişse piliçler üşür,  ayak, bacak ve göğüslerinde zedelenmeler yaralanmalar görülür. Altlığın gereğinden daha kuru olması halinde kümes havasında tozların miktarı artar. Hayvanlarda bazı solunum sorunları oluşabilir. Altlıkta küflenme varsa küflerin ürettiği zehirler (mikotoksinler) çeşidine ve derecesine bağlı olarak civciv ve piliçlerde verim düşüklüklerine, zehirlenmelere ve ölümlere yol açabilir. Bazı mikotoksinler hayvanların bağışıklık sistemini bozarak onların çeşitli hastalıklara kolayca yakalanmasına yol açar.  Altlıkta bazı hastalık etkenleri bulunuyorsa bunların da sağlık sorunlarına yol açabileceği unutulmamalıdır. Yemliklerin bozuk ve ayarsız olması sonucu altlık üzerine yem dökülebilir. Bu yem üzerinde çeşitli bakteri ve küfler kolayca ürer ve onu bozar. Altlığa dökülüp bozulan yemleri tüketen civciv ve piliçlerde bozulmanın derecesine bağlı olarak, ishal, zehirlenme, geç gelişme ve benzeri sıkıntılar oluşur.

DİĞER HABERLER
Amerika'dan Hindistan'a Kanatlı Hayvan Baskısı

ISLAK ALTLIK SENDROMU

Altlık bozulmasının en çok sorun çıkaran şekli altlığın ıslanmasıdır. Kümes altlığı soğuk mevsimlerde kümesin kötü havalandırılması ve yeterince ısıtılmaması sonucu kolayca ıslanır. Çünkü kanatlı hayvanlar solunum esnasında havaya devamlı su buharı çıkarırlar. Bu su buharının ısıtılan kümes havası tarafından tutulması ve havalandırma ile dışarı atılması gerekir.  Ayrıca altlık,  kümes duvarları veya tabanının etraftan su alması, çatı yalıtımının kötü olması sonucu kümes tavanından su damlaması, sulukların akıtması, hayvanların ishal olması, yem rasyonunda hayvanların su içmesini artıran maddeler bulunması gibi nedenlere bağlı olarak da ıslanabilir.

Kümes altlığının bir süre ıslak kalması sonucu altlıkta ve kümes havasında çeşitli bozukluklar oluşur. Islanan altlık çamur haline gelir, yer yer kesekleşir. Altlık içinde çeşitli mikroorganizmalar üreyip çoğalmaya başlar. Dışkıda bulunan üre parçalanır ve bazı zehirli gazlar (CO2, NH3)oluşup kümes havasına karışır. Kümes havasında zehirli gazların yanında rutubet oranı da yükselir. Sonuçta sürünün bağışıklık sistemi bozulur, sürüde çeşitli nedenlere bağlı birçok sağlık sorunu oluşur. Bu bozukluk tablosu  “Islak Altlık Sendromu” olarak tanımlanır.

Islak altlıklı kümeslerde görülen önemli sorunlar şöyle sıralanabilir: Canlı ağırlık artışları yavaşlar, yemden yararlanma azalır, kesimde ıskarta hayvan sayısı çoğalır, büyüme birörnek değildir, karkas kalitesi bozulur (göğüs ve bacaklarda amonyak yanığı, yaralar, sellülitis, pododermatitis, konjuktivitis),  bakteriyel (coli bacillosis, necrotic enteritis, ORT), mycoplasmalarla ilgili (CRD),  viral (IBD, IB, ND) ve paraziter (Coccidiosis) hastalıklar gözlenir.  Ascites, Malabsorbsiyon Sendromu gibi çok nedene bağlı hastalıklar görülür.

DİĞER HABERLER
Nekrotik Enteritis Aşısı

SONUÇ

Sağlık koruma her zaman tedaviden daha kolay ve ucuzdur. Kümeslerdeki altlığın daima iyi olmasına özen gösterilmelidir. Altlığı bozulmuş kümeslerde zaman geçirmeden düzeltme önlemleri alınmalıdır. Öncelikle ıslanmanın nedeni bulunmalı ve yok edilmelidir. Çamur haline gelmiş olan bir altlığı kurutmak amacı ile kümes içinde karıştırmak doğru değildir.  Karıştırılan altlığın içindeki hastalık etkeni bakteriler,  parazit yumurtaları açığa çıkar, çoğalır ve sürüde şiddetli sağlık sorunları oluşturabilir.  Kümes içindeki ıslak bölgeler küçük alanlarda ise oralardaki ıslak altlıkları toplayıp kümesten çıkarmak ve yerine temiz kuru altlık sermek uygundur. Islaklık geniş bölgelere yayılmışsa,  önce ıslanmanın nedenini yok etmek ardından ıslak bölgelerin üzerine kuru altlık serip hiç karıştırmadan kapatmak gerekir.

Sürüde sağlık sorunları başlamışsa sağıtımla ilgili önlemler hemen alınmalıdır.  Bölgedeki deneyimler de göz önünde bulundurulmalı ve stres altındaki sürüye gerekli görülürse basit enfeksiyonlara karşı koruyucu olarak birkaç gün süre Veteriner Hekim önerisi ile uygun bir antibiyotik verilmelidir.

ftaksoy@yahoo.com

Aksoy@veterinary.ankara.edu.tr

KAYNAKLAR

Aksoy, F. T. (1999) Tavuk Yetiştiriciliği. Şahin Matbaası, Ankara

Casey, W. Ritz, B. D. Fairchild, M. P. Lacy ( 2005)  Litter quality and broiler performance. Cooperative extensiyon service, The University of Georgia College of Agricultural and Environmental Sciences. Bulletin 1267.

Gary D., B. Miles, R. Miles (2003) Causes and prevention of wet litter in broiler houses. University of Florida IFAS Extension  VM99.

Kenny,  M. (2003) Nutrition and litter quality. Courtesy of Poultry World October 03.


22 Eylül 2010. 15:22
0 0 Oylar
Okuyucu puanı:
Abone ol
Bildir
guest

5 Yorum
Eskiler
En Yeniler
Inline Feedbacks
Bütün yorumları gör
ugur yorulmaz
13 yıl önce

iyi günler bolu ve cevresi için çam ağacından altlık talaş üretimine başlamış bulunmaktayız.aylık 750 ton kapasiemiz vardır kuru ve katkısız altlıklarımız için abonelerinize bilgi verirseniz memnun oluruz…

Çiftlik Dergisi
Yönetici
13 yıl önce
Reply to  ugur yorulmaz

Sayın yetkili,

Türkiye en çok ziyaret edilen tarım ve hayvancılık sitelerinden olan ciftlikdergisi.com.tr sitesine üreticilerimiz için ucuz kampanyalarımız var.Film ve video ve köşe yazısı ile duyurularınızı yapabirsiniz.

0212.66018 75 nolu telefondan bilgi alabirsiniz.

Başarı dileklerimizle

güngör orhan
güngör orhan
11 yıl önce
Reply to  ugur yorulmaz

uğur bey, talaş fiyatınız nedir ve ödeme şartlarınız nasıldır.0532 6610380.

fatih
fatih
12 yıl önce

altlılığm yaş olduğu zaman elimde talaş ve yeni altlk bulunmuyorsa ne yapmam gerekir

fatih
fatih
12 yıl önce

altlılığm yaş olduğu zaman elimde talaş ve yeni altlk bulunmuyorsa ne yapmam gerekir

This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.
5
0
Düşünceleriniz bizim için önemlidir, lütfen yorum bırakınız.x