Teşhirle Bazı Firmalar imalatlarını Durdururken Bazıları Üretimi Değiştirip İndirim Yaptı

Teşhirle Bazı Firmalar imalatlarını Durdururken Bazıları Üretimi Değiştirip İndirim Yaptı  

ERHAN ÇAÇAN  

Hileli üretim yapan gıda firmaları, para cezalarını ödeyerek üretimlerine devam ederken Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın firmaları teşhir etmesi caydırıcı oldu. Bazı firmalar imalatı durdururken, bazıları üretimi değiştirdi, bir kısmı ise fiyatlarda indirime gitti.

Halkın sağlığıyla oynayan gıda firmalarına yönelik para cezaları etkisiz kalırken, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın bu şirketleri teşhir etmesi sonuç verdi. Son olarak hileli üretim yaptıkları açıklanan 25 firmanın, daha önce her ürün için 11 bin 875 lira ceza ödeyerek üretime devam ettiği ortaya çıktı. Ancak yürürlüğe giren yeni yönetmeliğin ardından Bakanlık hileli üretim yapan şirketleri afişe edince durum değişti. İsimleri açıklanan firmaların satışları önemli oranda düştü. Mart ayından bu yana süt-süt ürünleri, et, su, bal ve alkolsüz içecekler başta olmak üzere teşhir edilen 76 firmadan bazıları bu ürünlerin imalatını durdurdu. Bir kısmı teknik donanımlarını gözden geçirerek üretim bandını değiştirdi. Birçok firma da fiyatlarda indirime gitmek zorunda kaldı.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı denetçileri, aylar önce denetim çalışmalarını başlattı. İlk etapta iki numune alarak laboratuvar ortamında inceleyen yetkililer, bir numunede bozuk gıda tespit etti. Firmalara ikinci analiz şansı verdi. Ancak ikinci incelemede de aynı şirketlerin ürünlerinde taklit ve karışım hileleri tespit edildi. Bunun üzerine harekete geçen Bakanlık, hileli ürünleri toplattı.

Bakanlık önceki gün de hileli üretim yapan 25 gıda firmasını daha teşhir etti. Önceleri para cezasını ödeyip tekrar faaliyetine devam eden hileli üreticiler ise endişeli. Bir bakanlık yetkilisi, son gıda denetiminde bir firmanın isminin ifşa olacağı endişesiyle keçi sütü üretimini durdurduğunu belirtti. Daha önce ismi açıklanan başka bir firma ise kırmızı ve beyaz etin karışımını engellemek için yaklaşık 5 milyon liralık yatırım yaparak daha gelişmiş cihazlar satın aldı. Sağlık Bakanlığı ise daha önce sağlıksız damacana su satışı yapan firmaların yüzde 20’nin üzerinde zarar ettiğini açıkladı. Bakanlık yetkililerinin verdiği bilgiye göre vatandaş, hileli üretim yapan firmalardan kaygılı.

Önceki gün ismi 25 firmanın içinde teşhir edilen bir tulum peyniri üreticisi firma sahibi E.D., daha önce birçok kez ceza aldıklarını itiraf etti. Ürünlerde kullandıkları bitkisel yağdan dolayı daha önce çok defa cezai işlem yapıldığını vurgulayan E.D., “Ancak bu peynir başka türlü olmuyor, kremle yapmaya çalıştığımızda bozuluyor. Sadece biz değil, büyük firmaların çoğu böyle yapıyor.” dedi. E.D. teşhirden sonra aynı marka ile iş yapamayacaklarını, firmayı kapatmayı düşündüklerini söyledi. 17 Aralık 2011 tarihli Gıda ve Yemin Resmi Kontrolüne Dair Yönetmelik’in 8’inci maddesinde, laboratuvar sonucu ile taklit ve tağşiş yapıldığı kesinleşen gıda ve yemi üreten/ithal eden firmanın adı, ürün adı, markası, parti ve/veya seri numarasının bakanlık resmi internet sitesinde kamuoyunun bilgisine sunabileceği hükmü yer alıyor. Bu çerçevede bakanlık, ilk olarak 27 Mart 2012’de iki bal firmasının teşhirini yaptı.

Taklit ve tağşiş yapan bal firmaları teşhiri daha sonra 5’e yükseldi. Ardından 13 Nisan’da ise 3 peynir ve 3 et firması taklit ve tağşişten kamuoyuna duyuruldu. 5 Haziran’da 10 süt ürünü ve et ile 1 lokanta, 28 Temmuz’da 5 damacana markası teşhir edildi. 3 Ağustos’ta 15 damacana markası ve 114 satış bayii, 19 Kasım’da 8 alkolsüz içecek ile ilaç, son olarak önceki gün 25 süt ve süt ürünü üreticisi bakanlığın internet sitesinde kamuoyuna duyuruldu.

‘Firmalar kendi ürünlerini analiz ettirmeye başladı’  

Gıda Mühendisleri Odası Marmara Bölge Şube Başkanı Sedat Kuru, teşhir uygulamasıyla birlikte firmaların kendilerini kontrol etmeye başladığını söyledi. Bu uygulamanın özellikle büyük firmalar açısından büyük önem taşıdığını vurgulayan Kuru, “Bu sistem marka yapmış firmaların markayı koruma adına caydırıcı bir güç konumunda. Çünkü daha önce teşhir olmadığından dolayı firmalar, eğer kapatmayı zorlayacak bir durum söz konusu olmadıysa, kesilen para cezalarını ödeyip faaliyetlerine devam ediyorlardı.” dedi. Kuru, ayrıca birçok firmanın kendi ürünleri için özel analizler yaptırdığını belirterek, “Bize gelen bilgiler arasında özellikle et, süt ve süt ürünleri başta olmak üzere birçok firma kendi ürünleri için özel analizler yapmaya başladı. Bu hassasiyet, özellikle büyük firmalarda çok daha fazla.” şeklinde konuştu.

Tüketiciler Birliği Onursal Başkanı Engin Başaran, teşhir sistemiyle beraber çok önemli gelişmelerin yaşandığına dikkat çekti. Teşhir sisteminin hileli üretim yapan firmaları önemli ölçüde dizginlediğini ifade eden Başaran, şöyle konuştu: “Bu sistem Avrupa’da uygulanan ve olumlu sonuçlar elde edilen bir uygulama. Ancak bakanlık, hangi firmadan numune aldığını da önceden teşhir etmeli. Böylelikle büyük firmalara dokunulmuyor dedikoduları da ortadan kalkmış olacaktır.” Zaman