Ukrayna, Türkiye’nin Avrupa yolunda yeni bir engel mi?

21 Mart’ta Brüksel’de Ukrayna ve AB, birlik konusunda sözleşmenin siyasi bölümlerini imzaladı. Ukrayna için en önemli sözleşmeler paketi olan ekonomik paketin imzalanması ise iyi zamanlara ertelendi.

Hacettepe Üniversitesi Avrupa Birliği İlişkileri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Murat Erdoğan’a göre, Ukrayna gibi çok lezzetli bir lokmayı Avrupa çok isterdi, fakat bugün o bunu yapacak halde değil.

1990 sonrasında Avrupa Birliği’nin genişleme politikaları tartışılırken iki ülke özellikle çok tartışılıyordu. Bunlardan birisi Türkiye idi ve diğeri de Ukrayna idi. Ukrayna aslında coğrafi olarak Avrupa’nın bir parçası olarak kabul edilebilir ve o yönüyle de Avrupa Birliği’nin içinde yer almasında bir sıkıntı görülmüyordu. Ama Avrupa kamuoyunda da Ukrayna tarafında da AB ile yakın bir ilişki kurmak çok önemsenmedi o dönemlerde. 1990’lı yılların başlarında mesela AB’nin bir çok çalışmasında ‘Ukrayna AB’nin üyesi olsun mu olmasın mı?’, diye sorular soruluyordu. Sonraki araştırmalarda artık bu sorular bile sorulmamaya başlandı. Şimdi son dönem kendi içindeki gelişmeler bakımından Ukrayna’nın AB ile yeniden yakınlaşma politikası AB’ye bir taraftan cazip geliyor. Ama eninde sonunda Rusya’yı gözardı ederek AB’nin Ukrayna ile bağımsız bir politika geliştirmesi çok kolay değil. Yani bu anlaşma daha sembolik bir anlaşmaya dönecek. Biz Türkiye olarak ta 1959’dan beri AB süreci içindeyiz, 1963’te Ortaklık anlaşmamızı imzaladık. Aradan geçen bu kadar zamana rağmen hala AB Türkiye ilişkilerinde geldiğimiz noktaları biliyoruz. Yani şu an Türkiye bir üyelik müzakeresi yapıyor ama bunun daha da uzayacağı belli. Eğer işin içine bir de Ukrayna girerse Türkiye bakımından bunun çok sevimli bir şey olmayacağını söyleyebilirim. Yani Türkiye bir adım daha geriye düşmüş olabilir. Ya da şöyle ikinci bir mekanizma geliştirilebilir, Ukrayna’nın Türkiye’nin ve içinde Makedonya’nın da olduğu bir takım başka ülkeler daha ikinci kategoride bir üyelik statüsüyle AB’ne eklenlenme planı yapılabilir. Ama açıkçası ben şu anki Avrupa’nın böyle önemli bir siyasi projeyi yürütecek kabiliyete yeteneğine sahip olduğunu düşünmüyorum. Şu anda AB’nde bu konularda ciddi karar verebilecek siyasi bir otorite eksikliği var zaten. Şu an AB’nde Almanya dışındaki diğer bütün ülkeler krizin etkilerinde, siyasal bir takım çalkılantılar içinde. Bunlar var iken Ukrayna için özel bir politika geliştirileceğine açıkçası ben beklemiyorum.

Rusya Bilimler Akademisi nezdindeki Doğubilimcilik Enstitüsü Ortadoğu ülkeleri araştırma enstitüsü Türkiye sektörü yöneticisi Natalya Ulçenko, Ukrayna ve AB arasında alelacele imzalanan sözleşmeyi Türkiye’nin “çok acı ve hayal kırıklığına uğratan bir olay olarak algıladığını bildirdi. Çünkü siyasi faktör, Türkiye’nin yıllardır kılavuz edindiği çok acı ve emek sarfettiren süreçte, Ukrayna’ya ileri atılmaya olanak sağlıyor.”

© Collage: The Voice of Russia