Veteriner Hekimin Güvenlik Rehberi

Prof.Dr.Yavuz ÖZTÜRKLER

VETERİNER HEKİMİN GÜVENLİK REHBERİ

Önsöz

Aslında her mesleğin iş sağlığı ve iş güvenliği hususunda alması gereken önlemler vardır. Ama bazı mesleklerde iş sağlığı ve iş güvenliği oldukça hayati öneme sahiptir. Bu mesleklerden biri de Veteriner Hekimliktir.

Veteriner Hekimler “tam zamanlı” (full time) değil, “tüm zamanlı” (all time) çalışan bir meslek grubuna mensup olduklarından iş ve meslek güvenliği Veteriner Hekimler için de daha fazla  önem taşımaktadır.

Veteriner Hekimler geceleri, uzakta veya güvensiz yerlerde çalışırlar. Genelde işlerini yalnız icra ederler. Can güvenliklerinin risk altında olduğu zamanlar birçok mesleğe göre daha fazla  olabilmektedir. Ülkemiz koşullarında muhatap oldukları kitle genelde stres altında çalışan veya kırsal alanda yaşayan insanlardan oluşmaktadır. Saha şartları altında çoğu zaman Veteriner hekimler kendilerini güvensiz hissedebilirler.

Aşağıda belirtilen ön tedbirleri ve güvenlik önlemlerini sıralamaktaki  amacımız: Veteriner Hekimleri paranoya yapmak değil, sadece desti kırılmadan önce uyarmaktır. Anadolu’da bir söz vardır: “Biz önümüzü kış tutalım yaz gelirse bahtımıza,”…

Ancak bu tedbirlerden önce söylenmesi gereken ilk söz şudur:

“Her şeyden önce Veteriner Hekimler önce mesleki sorumluluklarının  bilincinde olmalı ve gerekli yükümlülükleri yerine getirmelidir. Olası bir tatsız olayda Veteriner Hekim vicdani ve yasal yönden haklı durumda olmalıdır”

Genel Giriş

İş Güvenliği ve İş yasası kapsamında Veteriner Hekimlerin iş güvenliğini sağlamak için tüm uygulanabilir adımların atılması gerekmektedir. Veteriner hekimleri çalışma hayatında bekleyen tehlikeler saptanarak, tehlikenin çeşidine göre elimine, izole veya minimize edecek bir takım tedbirler alınmalıdır. Mevzuatta sadece Veteriner Hekimin güvenliğini değil sağlığını da göz önünde bulunduracak şekilde adımlar atılmalıdır. Çıkarılacak yasalar sadece Veteriner Hekimi değil Veteriner Hekimlerle birlikte çalışan yardımcı personeli de kapsayacak şekilde hazırlanmalıdır. İlk iş olarak tüm Veteriner Hekimler iş sağlığı ve güvenliklerini kapsayacak mevzuatların çıkması için çalışmalıdırlar. Bunun için Veteriner Hekimler mesleki aidiyet duygusunu geliştirmeli, mesleki sorunlarda bilinçlenmeli, meslek örgütlerini harekete geçirmek için baskı kurmalı ve birçok sorunlarında olduğu gibi bu hususta da kamuoyu oluşturmalıdırlar.

Veteriner hekimlerin çalıştığı kurum ve kuruluşlardaki sorumlu müdürler ve ya yöneticiler  fiziksel saldırı ya da silahlı soygun gibi acil durumlarda Veteriner Hekimlerin nasıl davranacakları konusunda eğitimli ve hazırlıklı olup olmadıklarından emin olmalıdırlar. Yeni atanmış veya yeni görevlendirilmiş bir Veteriner Hekim hemen sahaya gönderilmemelidir. Meslek içi veya hizmet içi eğitimlerden geçirildikten sonra Veteriner Hekimler göreve çıkarılmalıdır. Özellikle Et kombinaları, belediyeler, kırsal alan vb.gibi yerlerde çalışan Veteriner Hekimler kendilerini bekleyen risklere karşı hazırlıklı olmalıdırlar.

Veteriner Hekimlerin ve yardımcı personelinin risklerini en aza indirecek ve güvensiz ortamlarda Veteriner Hekimlerin kendilerini sağlama alacaklarını ve sağduyulu davranmalarını sağlayacak bir dizi önlemler mutlaka alınmalıdır.

Klinikte,  sahada, çiftlikte ve tanımadıkları hasta sahiplerinin çağrılarına gidildiğinde ortaya çıkabilecek durumlarla başa çıkmak için bazı öneriler ve personele verilebilecek bazı tavsiyeler vardır. Veteriner hekimin güvenliğini sağlamak için de risk yönetimi uygulanmalıdır. Oluşabilecek risklere karşı uygun bir risk yönetimi yaklaşımı belirlemek risk düzeyine uygun önlemlerin alınması için birtakım prosedürlerin uygulanması gerekmektedir. Bu prosedürler ve kurallar manzumesine her Veteriner Hekim uymalıdır.

Veteriner hekimlere gerekirse iş güvenliği ve sağlığı konusunda Fakültelerde veya mezuniyet sonrası eğitim verilmelidir.

Veteriner Hekimler Birliği ve Bakanlık tarafından Veteriner Hekimler için güvenlik rehberi niteliğinde el kitapçıkları hazırlanmalıdır. Bu kitapçıkları her Veteriner Hekim başucunda bulundurmalıdır.

Veteriner Hekimler İçin Profesyonel Davranış Kuralları

Veteriner Hekimlerin  güvenliklerini ve emniyetlerini garantiye almak için gelişmiş ülkelerde  “Profesyonel Davranış Kuralları” çıkarılmıştır.

Veteriner Hekimlerin can ve mal güvenliğini sağlayacak yönde benimsenen “Profesyonel Davranış Kuralları” şunlardır:

Genel Çalışma Güvenliği

1-Küçük hayvanlar için evden yapılan geç vakit aramalarında eğer çağıran kişiler tanınmıyorsa hemen harekete geçilmemelidir. Veteriner Hekimler çağıran kişi güvenilir ve tanınan biri değilse hayvanın kliniğe getirilmesi yönünde ısrar etmelidir. Geç saatlerde yapılan çağrılarda çağıran kişiye güvenilse bile çağrının yapıldığı yerin önceden aile fertlerine ve klinik personeline bildirilmesi önerilir.

2-Veteriner Hekimler daima hızlı ve acil temas kurabilecek operasyonel cep telefonları taşımalıdırlar.

3-Özel itina veya ilgi isteyen çok titiz veya huysuz hasta sahipleri olabilir. Hastaya çağrılan Veteriner Hekim çağıran kişiden veya içinde bulunduğu koşullardan hoşnut değilse yanında başka bir personelle birlikte çağrılan yere gitmelidir. Eğer gittiği yerden çok emin değilse gideceği yeri yakınlarına ve klinik personeline bildirmelidir.

4-Özellikle acil vakalara giden veya müdahale eden Veteriner Hekimler kendi sağlığı ve güvenliğini korumak zorundadırlar. Veteriner hekimlik mesleğini icra ederken birtakım riskleri göz önünde bulundurmalı ve bu riskleri yönetmelidir. Genelde Veteriner hekimlerin kendi sağlığı ve güvenliğini korumanın dışında bir şey düşünmediği algısı vardır. Oysa Veteriner hekimler kendi güvenliği ve sağlığını korumakla mükellef oldukları kadar yardımcı personelin de güvenliğini ve sağlığını korumak zorundadırlar. Bu aynı zamanda vicdani ve etik bir sorumluluk olarak Veteriner Hekimlerin içselleştirdiği bir durumdur. Özellikle nöbetçi iken acil vakalara katılmak zorunda olan Veteriner Hekimler müdahale etmeden evvel güvenlik  ve sağlık açısından tüm tedbirlerin alındığını kontrol etmeli ve ondan sonra harekete geçmelidir. Eğer yeterli güvenlik ve sağlık ortamı oluşmamışsa müdahaleyi ya geciktirmeli yada müdahaleden vazgeçmelidir. İş güvenliğini ve sağlıklı çalışma ortamını oluşturmak için gerekirse hayvan sahibinden destek alınmalıdır. Eğer hayvan gelebilecek veya getirilebilecek durumda ise hasta hayvana başka bir yerde müdahale edilmesi olanağı oluşturulmalıdır. Ancak tüm bunları yapmak için hayvan sahibi ile doğru iletişim kurulmalıdır

5-Kliniğe araçtan gidiş mesafesi personelin güvenliğini sağlayacak şekilde aydınlatılmış ve ışıklar kişilere duyarlı sensörlerle donatılmış olmalıdır.

6-Eğer mümkünse kliniğin olduğu yerin park alanı içine giriş ve çıkışların karta bağlı olduğu alanlar olması tercih edilmelidir. Kliniğin ve aracın bulunduğu alanlar özel güvenlik görevlilerinin bulunduğu yerlerde olursa çok daha güvenli olacaktır. Veteriner hekimlerin kendilerini güvende hissettikleri durum ve zamanlarda geceleri yalnız çıkılmamalı, gerekirse özel güvenlik şirketlerinden personel desteği sağlanmalıdır.

7-Veteriner hekim ziyaretleri genellikle telefonla düzenlenmeli sürpriz ziyaretlerin önüne geçilmelidir. Şüpheli ve güvensiz olma ihtimali olan ziyaretlerde Veteriner hekimler yalnız olmamalıdır.

8-Geceleri bahçe ve dış giriş kapıları sadece personelin giriş yaptığı süre boyunca açık olmalı ve personel girişinden hemen sonra kilitlenerek kapatılmalıdır. Hasta sahipleri içeri alınmadan önce mutlaka ön değerlendirmeden geçirilmeli, bunun için önceden tedbir alınmalıdır. Kliniğe giriş yapan kişiler danışma elemanı, şef, başka bir Veteriner Hekim veya acil çağrı sistemiyle operasyonel olarak donatılmış başka bir personel tarafından önceden karşılanmalıdır. Eğer hasta hayvana kalabalık bir grup eşlik ediyorsa yalnızca bir kişi içeri alınmalı ve kapı kilitlenerek başka kimsenin içeriye girmesine izin verilmemelidir.

9-Ortamın durumuna göre, izlenebilen ve personele takılabilen ve personeli uyarabilen  “panik butonları” ve uzaktan kumanda aygıtları kullanılmalı ve güvenlik personelini uyaracak şekilde devreye sokulmalıdır.

10-Geceleyin sorunlu bir kişinin Veteriner hekimden para, ilaç vb. şeyler istemesi durumunda, istenen şey verilmeli ama vakit kaybetmeden polise haber verilmelidir. Ayrıca fail hakkında tüm detayların kaydedilmesi oldukça önemlidir.

11-Veteriner hekimin ciddi kaygı duyduğu herhangi bir durumda 155 veya 156 ‘ya çağrı yapılarak polis veya Jandarma haberdar edilerek yardım istenmelidir.

Araba Güvenliği

1-Arabalar kilitli durumda muhafaza edilmelidir.

2-Arabadaki değerli eşyalarınız ve ilaçlarınız göz önünde değil gizli bir yerde tutulmalıdır.

Tüm anahtarlarınız valiz veya çantalarınızda bulundurulmamalı,  çalınma riskine karşı ayrı bir yerde muhafaza edilmelidir.

3-Araba anahtarı arabaya yaklaştığınızda elinizde olmalı arabanın yanına gelir gelmez beklenmeden arabanın içine çabucak bir defada girilebilmelidir. Anahtarların üzerinde etiket olmamalıdır.

4-Bir arıza durumunda, arabanın kaputu açık şekilde yükseltildikten sonra, sürücü  arabanın içine girmeli kapılar ve pencereler  kilitlenmeli yanıp sönen tehlike ışıkları ile  ( Mümkün ve uygunsa ) araba içinde beklenmelidir. Yaklaşan yabancılara pencereler açılmamalıdır.

5-Başka bir sürücünün başı dertte görünüyorsa, bu tür durumlarda durdurarak doğrudan destek vermek yerine, yardım için telefon etmek veya sorunu en yakın işlek istasyona  bildirmek tercih edilmelidir.

6-Yakıt deposu en az yarıya kadar dolu tutulmalıdır.

7-Yolda otostop yapanlar alınmamalıdır.

8-Mola vermek veya park etmek için işlek ve aydınlık istasyonlar tercih edilmelidir.

Güvenlik Sistemleri

1-Profesyonel güvenlik şirketlerinden yardım ve destek talep edilerek kliniğin veya çalışma yerinin güvenlik raporu istenmelidir. Güvenlik şirketlerinin vereceği rapora göre zayıf güvenlik noktaları güçlendirilmelidir.

2-Kliniğin bulunduğu yerin durumuna göre gerekirse devriye veya güvenlik görevlisi istihdam edilmelidir. En azından bir gece bekçisi çalıştırılmalıdır. Güvenlik görevlilerinin lisanslı ve eğitimli olması tercih edilmelidir.

Güvenlik alarmları

1-Hareketli nesnelere duyarlı , hareket halinde olan veya yaklaşmakta olan nesneler karşısında devreye giren sensörler veya cam kırılmasına karşı hassas dedektörler çeşitli güvenlik düzeylerinde kullanılabilir. Bankalar, döviz büroları veya kuyumcu gibi yerlerde kullanılan operasyonel alarm sistemleri kliniklerde de kullanılabilir. Gelişmiş kameralı ve alarmlı güvenlik sistemlerini kurdurmak mümkündür.

Faydalanılan Kaynak: New Zealand Veterinary Association Guidelines, July 2013 1c. Sayfa 1-3.