Yumurta’daki Deprem Beyaz Et Sektörüne de Sıçradı…!

Uzun yıllar büyük çalışmalarla belirli bir noktaya gelen ve dünya teknolojisinin son noktasını kullanan tavukçuluk sektörü kontrolsüz üretim ve haksız,büyük rekabet sonucu büyük bir çıkmaza itiliyor.

Kırmızı et krizi ile birlikte büyük bir tüketime giren beyaz et ve yumurta sektörü kendi içinden kaynaklanan sorunlar yüzünden çıkmaza sürüklenmeye başladı.

Bu sorunların kaynağının neler olduğuna sektörleri inceleyerek bir göz atacak olursak önce;

YUMURTA SEKTÖRÜ 

Geçen günlerde ele aldığımız haberde de belirttiğimiz g ibi bütün Dünya kriz yaşarken bile altın çağını yaşayan yumurta sektörü kontrolsüz büyüme ve üretim nedeniyle bir yılda yüzde elli fiyat düşüşü ile büyük sıkıntılara neden oldu.Türkiye’de yaşanan büyük rekabet ihracata da yansıdı ve fiyatlar maliyeti zorllayacak oranda aşağıya çekildi.

Billindiği gibi son günlerin en büyük olayı öğrenci olaylarında ki yumurta atma protestosu idi.Yumurta atma protestosu ile gündeme oturan bu en ucuz ve bol protein kaynağı ürün, son günlerde Türkiye’de yaşanan büyük rekabet sonucu fiyatlarını maliyetleri zorlayacak oranda aşağıya çekerek üreticilerini büyük kayıplara uğrattı.

Global kriz nedeniyle bütün ürünlerde fiyatlar aşağıya indirilirken yumurta bunun tersine büyük ilgi ve talep karşısında altın çağını yaşamaya başladı.Bunun tersine bugün krizi aşan bütün sektörler fiyatlarına zam yaparken yumurta sektörü fiyat indirimi ile karşı karşıya kaldı.

Ülkemiz halen 1300 irili ufaklı işletme ile 14 milyar yumurta üreterek dünya’da 11.sırada bulunuyor.Kısa sürede 11 milyarlık üretimin 14 milyara çıkmasının yanında yumurta fiyatları düşmesine rağmen satış yerlerindeki etiketler değişmemiş ve bu durum tüketicinin tepkisine neden olmuştur.Geçen hafta 10 kuruşa kadar düşürülen en iri yumurtanının orta boyu bile semt pazarlarında 20-25 kuruş arasında satılınca tüketicinin tepkisi daha çok oldu.

Tüketim aynı oranda artmayınca yem girdilerin de yükselmesi yumurta fiyatlarını sürekli aşağıya çekti.Böylelikle uzun süredir devam eden rahatlık bir anda üretimin zararına döndü.

Bu konu ile ilgili olarak “Para”Dergisi’ne açıklama yapan Yumurta Üreticileri Merkez Birliği Başkanı Derya Pala sektörden hayli endişeli olduğunu belirterek şunları söyledi “Sektör kontrolsüz bir kapasite artışı yaşıyor.Üretim planlamasının mutlaka yapılması gerekiyor.yumurta piyasası iki yıldır istikrarlıydı.Bu durumu kontrolsüz yatırımlar bozdu.Üretim 11 milyardan 13 milyarlara geldi.Üretim planlaması için 2005 yılında üretici birlikleri kurulmuştu.Ancak bu birliklere yetki verilmediği için işlevsiz kaldılar.Üretim planlarını bakanlık ve birlikler birlikte yapmalıydı.Ama bu olmadı.Gelişmiş ülkelerde üretim belirli bir seviyeye geldiğinde yatırımlara kontrollü olarak izin verilir.Böylelikle cazibesi azaltılır,yatırım zorlaştırılır.Böylelikle mevcut yatırımcılarda korunur.Maalesef bu konuda bakanlık adım atmadı.Birliklerin görüşleri bile alınmıyor.Böyle olunca da üretici birliklerinin çoğu tabela birliği haline geldi.Güçleri zayıfladı ve aidat bile toplayamaz duruma geldiler.Tarım Bakanı Mehdi Eker dahil müsteşar ve ait birimlerine derdimizi anlattık ve anlatmaya devam edeceğiz.

KIRAN KIRANA REKABET

Bir dönem yumurta fiyatlarında istikrar vardı.Hem üreticinin hem de tüketicinin memnun olduğu seviyeler yakalanabilmişti.Bu yılın başından itibaren yumurta fiyatlarındaki ciddi bir düşüş yaşandı.Geçen yıl aralık ayında 16-17 kuruş olan  yumurta fiyatları şu sıralar 10 kuruş civarında seyrediyor.

Bu durum aynen ihracata da yansımış durumda. Geçen yıl 360 adetlik bir box yumurtanın fiyatı 35 Amerikan dolarından 25 dolara gerilemiş durumda.Bunun en büyük nedeni de sektörde yaşanan plansız üretim ve kıran kırana girilen rekabet.Türkiye’nin her bölgesinde üretim artışı var.Ancak Afyon,Konya,Bursa ve Bandırma’da artışlar daha fazla.Böyle devam ettiği sürece bir çok üreticinin sonunun iyi olmadığı görünüyor.Piyasanın bozulmasını göz önüne alan alıcılar vadeleri 35 günden 50 güne çıkardılar.

Tavuklar birkaç yıldır döviz yumurtluyorlardı.Yıllık yumurta ihracatı 100 milyon doların üzerine çıkmıştı.İhracatın göz bebeği Irak.İhracatımızın yüzde 90’ı bu ülkeye yapılıyor.Haftada 140 tır Irak’a yumurta taşıyor.Irak ana pazar olunca diğer ülkelere pek ilgi gösterilmedi.

Yumurta ihracatının komşu ülkelere daha kolay yapıldığını söyleyen Derya Pala’nın bu konudaki görüşleri ise şöyle “Birleşik Arap Emirlikleri,Katar,Kuveyt gibi ülkelere de ihracat yapabiliriz.Ancak oralarda volüm ve fiyatlar tutturulamıyor.Biraz zaman alacak.Diğer ülkeleri de inceliyoruz.bu yılın ilk dokuz ayında 88 milyon dolarlık ihracat yapıldı.Yıl sonuna kadar 130 milyon dolara ulaşacağımızı sanıyorum.Ancak burada bir durumu açıklamak istiyorum.ihracatımız artarken fiyatlarımız düşüyor.İç payasadaki sıkıntı sürerken herkes ihracata yöneliyor.35 dolar olan 360 adetlik yumurtanın kolisi 25 dolara geriledi.Bu çok tehlikeli bir durum.Rekabet ihracata da yansıdı”

MARKALI YUMURTALAR

Keskinoğlu,Kaytaş.Aybar.Lezita,Güres,Pekin,Kor,CP,Ülke,Türe,Eggy,Şirin (Çorum),Yavuzlar ve Kumbasar.

KİŞİ BAŞI TÜKETİM (Adet)

Japonya :330
İsrail : 300
ABD : 250
AB Ülkeleri 250
Yunanistan : 180
Türkiye : 140
Dünya Ortalaması : 144

BEYAZ ET SEKTÖRÜ

Beyaz et sektöründe durum pek farklı değil.Rusya’nın Amerika Birleşik Devletlerinden ithal ettiği tavuk etinde klor kullanıldığını öne sürerek durdurması sonucu tavukçuluk sektörümüz büyük beklenti içine girdi ve Rus yetkililerinin beyanları ile üretimini büyük ölçüde arttırdı.Rusya’nın 675 bin tonluk piliç eti ithalatı bir anda 1 milyon 250 bin ton olarak duyuruldu ve bu miktarın da Türkiye’den temin edeceği yazılı ve görsel basında büyük bir şekilde yer aldı.Bu dönemde üretimler artarken Arap ülkeleri dahil İran ve Türki devletleri ihraç fiyatları da ihracatçılarımız tarafından yükseltildi.

DURUM VAHİM…!

Şu anda üretilen piliç eti maliyetin altında tüketiciye sunuluyor.Bunun en büyük kaynağının da üretimin fazlalığı.Burada da yumurta sektöründeki faktörler devreye giriyor ve plan,programsız üretim devam ederken bir de acımasız rekabet  tavuk eti üretimini zor duruma sokuyor.

Tavuk eti ihracat fiyatlarına gelince,şu an 1.850/ton  Amerikan doları geçerli.Fakat maliyet ise 2.200/ton Amerikan doları.Bu yetmiyormuş gibi İran ile bir çok arap ülkesi düşük gramaj yani 1300 -1750 gram arası piliç  eti istiyor.İran’a mal götürenlerin bir bölümü 2 kiloluk piliçte istiyorlar.

Bunun yanında 2011 yılında bir ton ihracata verilen teşvik resmi gazete’de yayımlanan karara göre  26 dolardan,76 dolara yükseltilmiş durumda.Bu da piliç eti maliyetlerinde bir iyileştirme olarak görülmüyor.

Kötü gidişin büyük bir nedeni de projeksiyon yapılmaması.Yıllardır tavukçuluk entegre kuruluşları bir araya gelerek projeksiyon yaparlar ve bir yıllık üretime yön verirlerdi.Bu planlamada sektörnü zon durumda bırakmazdı.Şimdi SPK korkusu ile bu planlamadan vazgeçilmiş ve kontrolsüz üretime bir de haksız ve korkunç rekabet dahil olunca vahim durumun ortaya çıkması zorunlu olmuştur.

DAMIZLIK YUMURTA YEMEKLİK OLARAK PİYASAYA VERİLECEK

Sektör ilgililerinden aldığımız bilgilere göre 2011 yılında bu büyük krize çare olmak için damızlıkçı entegre firmalar ellerinde bulunan bir bölüm damızlık yumurtayı piyasaya vererek tüketicilere yemeklik olarak pazarlama fikrindeler.Ama bu planın ne kadarı uyguların onu da zaman gösterecek.

2011 yılında beyaz et sektöründe büyük bir mücadele yaşanacağını söyleyen yetkililer “Denetimsiz bir üretimin sektöre büyük zarar vereceği üzerinde hemfikiriz.Projeksiyon yapılmayacağına göre bu yıl yaşanan olumsuzlukların devam etmesini bekliyoruz” dediler.

USTALIK BELGESİ

Son günlerde  basın yayın organlarında yer alan hayvan ithalatı ile ilgili haber büyük ilgi çekti.Bu da kuyumcuların bile hayvan ithalatına soyunmaları haberi idi.Bu aslında bütün sektörlerin büyük sorunu. Örneğin yasal olarak çalışabilmek için mahalledeki berberden,kasaptan,süt satıcısından “Ustalık Belgesi” istenirken dünya standartlarında  faaliyet gösteren hayvancılık sektörü ile ilgili olarak böyle bir belgeye ihtiyaç duyulmaması.Yani bunun neticesi olarak ta kuyumcu dahil herkes ithalata soyunabiliyor.Bu biraz düşünülecek bir aksaklık  değil mi?