ABD Süt İneklerinde Kuş Gribi

Dr. Kaya DEMİRÖZÜ
Kanatlı Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Drk.demirozu@yahoo.com.tr

ABD’deki yetkililer, Teksas, Kansas ve New Mexico’daki süt sığırlarında Avian Influenza(AI) olarak da bilinen kuş gribinin tespit edildiğini bildirmişlerdir. İlk kez ineklerde kuş gribi testi pozitif çıkmıştır.

Teksas, Kansas ve New Mexico’da, ABD Tarım Bakanlığı (USDA), Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ile eyalet veteriner ve halk sağlığı yetkililerince araştırmalar devam etmektedir.

ABD Tarım Bakanlığı, araştırmaların öncelikle süt veriminde gözle görülür azalma, iştahsızlık ve diğer hastalık belirtileri görülen yaşlı süt ineklerinde yapılmakta olduğunu belirtmektedir.

Teksas Hayvan Sağlığı Komisyonu, etkenin H5N1 olduğunu bildirmiştir. Hiçbir inek ölümü saptanmamıştır. Ancak, Minnesota’da bir keçide virüs tespit edilmiştir.

25 Mart Pazartesi’den bu yana Kansas’taki 2 süt çiftliğinden ve Teksas’taki bir başka süt çiftliğinden hasta ineklerden alınan çiğ süt numunelerinde yüksek patojen AI(HPAI) testl pozitif bulunmuştur.

Teksas’ta filyasyon saptama çalışmalarına göre sığırlarda kuş gribinin kaynağı göçmen kuşlar olduğu düşünülmektedir. Yabani kuşlar virusu dışkı ve salgıları yoluyla yayıyor ve kuşların ilkbahar ve yaz aylarında göç etmesiyle birlikte çiftlik vakalarında sıklıkla arttığı bildirilmektedir.

Gıda Güvenliği

Ulusal Veteriner Hizmetleri Laboratuvarları tarafından yapılan ilk testler, virusda onu insanlara daha kolay bulaşabilecek bir mutasyon bulamadı; bu da insanlar için mevcut riskin düşük kaldığını gösteriyor.

Sadece sağlıklı hayvanlardan elde edilen sütü tüketim için süt işleme fabrikalarına göndermesi gerekir. Etkilenen hayvanların sütleri, gıda tedarikine kullanmayacak şekilde yönlendirilir veya imha edilir. Ayrıca sütün pastörize edilmesi onu tüketim için güvenli hale getirmektedir. Uzmanlar, süt tedariğinde herhangi bir sorun olmadığını ve tüketici sağlığı açısından şu anda herhangi bir endişenin bulunmadığını vurgulamaktadırlar.

Avrupa Durum Ne?

Konu uzmanları: “Bu bir gizem; çok dikkatli olunmalı. Yabani ve evcil kuşlarda görülen büyük salgınlara rağmen Avrupa’nın hiçbir yerinde sığırlarda neden görülemedi? Bu da burada vakaların gözden kaçıp kaçmadığı sorusunu gündeme getirmektedir.”

“Öncelikle ineklerin kanında kuş gribi virusu antikoru olup olmadığı test edilmelidir. Ayrıca son yıllarda inekler arasında görülen şüpheli hastalık vakalarını ve örneğin süt üretimindeki ani düşüşler de araştırmalıdır. 

Avian Influenza

HPAI H5N1, 2020 yılından bu yana yabani kuşlar arasında dolaşmakta olup, kümes hayvanı çiftliklerinde düzenli olarak salgınlara ve ölümlere neden olan ve neredeyse tüm dünyaya yayılarak hayvan ölümlerine ve ekonomik zarara yol açmaktadır. Örneğin Hollanda’da 2020’den bu yana 6,6 milyondan fazla kuş itlaf edilmiştir

Dünya çapında milyonlarca kuşun yanı sıra çok sayıda memeli de öldü. Güney Amerika’da 2023 yılında yaklaşık 32.000 deniz aslanı virüsten öldü. Tilkiler, sansargiller, foklar ve boz ayılar da virüsten etkilendi. Yetkililer göre bu, geviş getiren hayvanların kuş gribine yakalandığı ilk vaka.

ABD Tarım Bakanlığı, bugüne kadar semptomatik sığırlar nedeniyle görülen süt kaybının arz üzerinde büyük bir etki yaratamayacak kadar sınırlı olduğunu ve süt veya diğer süt ürünlerinin fiyatları üzerinde herhangi bir etki olmaması gerektiğini de vurgulanmıştır.

İnsan Vakaları

ABD’de H5N1 kuş gribiyle enfekte olan süt çiftliklerinin sayısı artmaya devam etmekte. Ayrıca muhtemelen inek yoluyla bulaşan ilk insan vakası da rapor edilmiştir.

Teksas’ta enfekte bir süt çiftliğinin bir çalışanına geçen hafta sonunda kuş gribi enfeksiyonu teşhisi konulmuş. Laboratuvar araştırmaları, saptanan virusun, Teksas ve Kansas’taki süt sığırlarında bulunan virüs türüne çok benzediğini gösteriyor. Süt sığırlarının (ölü) yabani kuşlardan etkilendiği anlaşılıyor. Viruste önemli bir değişiklik (mutasyon) tespit edilmemiştir. Yine de insanların virusu enfekte inekler yoluyla kapması mümkündür.

Kuş gribi insanlarda göz sorunlarına neden oluyor. Enfekte olan kişide, daha önce kuş gribi virusu bulaşmış kişilerde de görülen göz şikayetleri söz konusu. 2003 yılında Hollanda’da insanlar H7N7 virüsüne yakalandığında onlarda da benzer şikayetler olmuştur. O dönemde Hollanda’da 89 kişide H7N7 virüsü tespit edilmiş, bunlardan biri hayatını kaybetmişti. 450’den fazla kişinin kuş gribi virusunun neden olabileceği göz şikayetleri vardı

Dünya çapında çeşitli kuş gribi virüslerinin neden olduğu yüzlerce insan enfeksiyonu vakası rapor edilmiştir ve bunların önemli bir kısmı H5N1 virüsünün neden olduğu bir durumdur.

11 süt çiftliği kuş gribine yakalandı

APHIS, bu hafta New Mexico eyaletindeki bir süt çiftliğinde ve Teksas eyaletindeki 5 süt çiftliğinde oldukça patojenik kuş gribinin tespit edildiğini bildirdi. Bu, ilk vakadan (25 Mart) bu yana enfekte süt çiftliklerinin toplam sayısını 4 farklı eyalette (Michigan, Kansas, New Mexico ve Teksas) 11’e getiriyor. Idaho eyaletinde daha fazla enfeksiyona ilişkin soruşturmalar halen devam ediyor.

Kediler de hasta

Virus, enfekte ineklerin çiğ sütünde tespit edilebilir. Teksas’taki salgınla bağlantılı olarak semptom gösteren yabani kuşlar, kediler ve süt sığırlarına kuş gribi testi uygulanmıştır. Teksas Sağlık ve İnsan Hizmetleri’nin bildirdiğine göre çok sayıda hayvanın enfekte olduğu tespit edilmiştir.

Son Durum; 11 süt çiftliği Kuş Gribi

APHIS(Hayvan ve Bitki Sağlığı Kontrol Servisi), bu hafta New Mexico eyaletindeki bir süt çiftliğinde ve Teksas eyaletindeki 5 süt çiftliğinde oldukça patojenik kuş gribinin tespit edildiğini bildirmiştir. Bu, ilk vakadan (25 Mart) bu yana enfekte süt çiftliklerinin toplam sayısını 4 farklı eyalette (Michigan, Kansas, New Mexico ve Teksas) 11’e getiriyor. Idaho eyaletinde daha fazla enfeksiyona ilişkin sçalımalarr halen devam ediyor.

Enfekte çiftliklerde hayvanların yaklaşık %10’u hastalanır. Üretim azaldı ve hayvanlarda hafif hastalık belirtileri görülüyor. USDA’ya göre enfekte hayvanların sütü kolostruma benzer şekilde normalden daha yoğun görülmektedir.

KAYNAKLAR

1.  Anon. (2024):Could avian flu cause the next human pandemic? https://www.economist.com 
2. Anthes,E. and  Mandavilli,A (2024):What bird flu’s spread among dairy cattle tells us …https://www.npr.org › sections 
3. Boerderij,J. B. (2024):US: More bird flu in cows, now humans also infected. https://www.dairyglobal.net ›   
4. Demirözü, K. (2006) : Sınır Tanımayan Hastalık: Avian Influenza(Kuş Gribi) ISBN 975-00566-1-
5. Demirözü, K.(2007): Basınında H5N1 Kuş Gribi Salgını. Power Point sunu, Uluslararası Kuş Gribi Kongresi 02-05.Eylül 2007, Antalya. 
6. Demirözü, K. (2015): ABD’de Avian Influenza’nın 2014 ve 2015 yıllarında Salgınları- Durum Raporu- www.ciftlikdergisi.com.tr/abdde-avian-influenzanin-2014-ve-2015-yillarinda-salginla.. . https://www.ciftlikdergisi.com.tr/?p=81142, 14.05.2015 tarihinde yayınlandı.
7. Demirözü, K. (2017): AI H5N8 Avrupa’da Hızla Yayılıyor(Çeviri). https://www.ciftlikdergisi.com.tr/?p=108173 12.01.2017 yayınlandı.
8. Demirözü, K.(2020): Nancy Beerens: “AI Hala Öngörülemez”- “ H5N8 virusu beklentilerimizi karşılamıyor ”- (Çeviri), 12.08.2020 tarihinde https://www.ciftlikdergisi.com.tr/h5n8-virusu-beklentilerimizi-karsilamiyor/ yayınlandı. 
9. Demirözü, K. (2020): AI’nın Dünyda Sektörün Yakasını Bırakmadığı Göz Ardı Edilmemelidir. Avian Influenza’nın (AI) dünyada sektörün yakasını bırakmadığı gözardı edilmemelidir – Çiftlik Dergisi | Çiftlik Dergisi (ciftlikdergisi.com.tr)  27.12.2020 yayınlandı.
10. Kozlov, M.and Malapaty S.(2024): Bird flu outbreak in US cows: why scientists are concerned. https://www.nature.com › ar…