Evcil Kuşlarda Kronik Yumurtlama

EVCİL KUŞARDA AŞIRI veya KRONİK YUMURTLAMA

Dr. Kaya DEMİRÖZÜ

Kanatlı Sağ‎ً‎lğı ve Hastalı‎kları‎ Uzman‎ı

(Drk.demirozu@yahoo.com.tr)

Aşırı yumurtlama çok sayıda kuş türünün; özellikle, sultan papa-ğanları, lovebird(küçük papağan, Agapornis) ve muhabbet kuşlarının (Melopsittacus undulatus) bir sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Türe göre değişmek üzere kuşlar normalde arka arkaya 2- 6 yumurta yumurtla yıp kuluçkaya yatarlar. Daha fazla yumurtayı altına alamazlar.

Yaban hayatta günlerin uzaması, gıda ve folluk materyalinin bollaş-ması,  sıcaklık ve nemdeki artış ve elverişli diğer cevre koşulları yumurtla-mayı teşvik edebilmektedir. Evde bu şartlar; yapay aydınlatma, uygun ısı, nem ve iyi beslenme ile farkında olmadan oluşabilmektedir.

Aşırı yumurtlamanın nedenleri?

Birden çok faktör aşırı yumurtlamayı tetikleyebilir. Şöyle ki:

• Cinsel olgunluğa adım atma veya bir insan tarafından tetiklenme (Genç kuş bir insanı, veya kendi türünden birini annesi olarak algılayabilir.) ,
• Hormonal düzensizlik (muhtemelen genetik),
• Başka bir hastalık,
• Yetersiz beslenme (örneğin, sadece tohumlarla),
• Artan gün ışığı,

Aşırı Yumurtlama hayvanın sağlığına olumsuz etki yapar mı?

Aşırı ya da kronik yumurtlama, birden fazla sağlık sorunlarına neden olabilir, Yumurta üretimine ilişkin; özellikle kalsiyum ve protein gereksinimi olmak üzere çoğu nutrisyonel taleplerde yetersiz kalabilir.  Komplikasyonlar şöyle sıralanabilir:

• Yumurta kabuğu kalsiyum eksikliği nedeniyle yumuşak hale gelir ve yumurtlayamama  olgusu yaşanabilir.
• Osteoporosis, sonucu kemiklerde kırılmalar,
• Kilo kaybı,
• Tüylerde donukluk, dökülme ve kloaka çevresinde hafif cilt tahrişi,
• Malnutrition (yetersiz beslenme) sendromu,

Nasıl tedavi edilmeli?

Aşırı yumurtlamanın tedavisi için farklı müdahale seçenekleri mevcuttur. Önerimiz tedavinin bir kombinasyon yapılarak yürütülmesidir.

Davranış değişikliği: Öncelikle çevre değişikliği ve yumurtlamayı uyaran faktörler ortadan kaldırılabilir. Dikkat edilmesi gereken; kuşun strese girmemesi için, tüm faktörlerin hepsinin  birden değil, alıştırarak, yavaş  yavaş, teker teker yapılmasıdır.

• Kuş özellikle bir kişiye bağlıysa, o kişinin, kuşla daha az ilişkisi olmalıdır. Kuş eşi olarak algılayabilir ve aşırı ilgiyi çiftleşme davranışı olarak yorumlanabilir. Bunun yerine, gıda arama ve benzer eğitimi için kuşun etkileşimleri teşvik edilmelidir.
• Kafes veya evdeki bulunduğu yerin değiştirilmesi,
• Kuşgünlük 8 ila 10saatışık almalıve bulunduğu yerdeaktiviteazaltılmalıdır.
• Diğer kafeslerden ve kuşlardan daha uzağa yerleştirilmelidir. Hatta birbirlerini görmemesi ve duymaması için yeterince uzakta olmaları gerekebilir.
• Kafesteki kimi nesneler yumurtlamayı teşvik edebilir ya da ayna ve oyuncaklar (örneğin, küçük bir plastik kuşlar) bir “eş” olarak algına- bildiğinden gıda arama oyuncaklarıyla değiştirilmelidir.
• Folluk, folluk materyali veya folluk gibi kullanabildiği tüm nesneler kafesten çıkarılmalıdır.
• Besin olarak sebze, meyve ve yumuşak, şekerli ve yağlı gıdalar yerine tane ve pelet yemler tercih edilmelidir.

Tıbbi tedavi: Bozulan kuş sağlığı desteklemek, yavaşlatmak veya fazla yumurtlamayı engellemek için, yukarıda sıralanan değişikliklerin yanı sıra aşağıdaki tedavilertavsiye edilebilir:

• Herhangi bir nutrisyonel eksikliği gidermek esastır. Bu vitamin, mineral, kalorimiktarınıayarlamave protein kaynaklarıdeğiştirilmesiveyafarklı protein kaynaklarının eklenmesi gibi uygulamalar olabilir.
• Kimi hekimler yumurtlamayı durdurmak amacıyla leuprolide gibi hormonlar uygulamaktadırlar, ancak hormonların yan etkileri ve doz ayarlamasının güçlüğü söz konusudur. Onun için deneyimlerim sonucu kullanılmamasını önermemekteyim.
• Aynı şekilde yumurta kanalının cerrahi yolla alınması da bence kuşlar için uygun değildir.