GDO yönetmeliğinde değişiklik yapıldı
Analiz sonucunda üründe yüzde 0,9 ve altında genetik yapısı değiştirilmiş organizma (GDO) tespit edilmesi halinde bu durum “GDO bulaşanı” olarak değerlendirilecek.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından hazırlanan Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Buna göre, yönetmeliğe “GDO bulaşanı” tanımı eklendi. GDO bulaşanı, genetik modifikasyon teknolojisi uygulanan veya uygulanmayan bir üründe, birincil üretim aşaması dahil üretim, imalat, işleme, hazırlama, işleme tabi tutma, ambalajlama, paketleme, nakliye veya muhafaza sırasında ya da çevresel faktörler ile teknik olarak engellenemeyen, önlenemeyen veya tesadüfi olarak bulaşan GDO’lar olarak tanımlandı.
Yayınlanan Yönetmelik şöyle:
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından:
GENETİK YAPISI DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR VE ÜRÜNLERİNE DAİR
YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK
MADDE 1 – 13/8/2010 tarihli ve 27671 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.“nn) GDO Bulaşanı: Genetik modifikasyon teknolojisi uygulanan veya uygulanmayan bir üründe, birincil üretim aşaması dahil üretim, imalat, işleme, hazırlama, işleme tabi tutma, ambalajlama, paketleme, nakliye veya muhafaza sırasında ya da çevresel faktörler ile teknik olarak engellenemeyen, önlenemeyen veya tesadüfi olarak bulaşan GDO’ ları,”
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 23 üncü maddesinin başlığı “Numune alma, analiz ve değerlendirme” olarak değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.“(3) Bakanlık ulusal ve uluslararası düzenlemeleri dikkate alarak numune alma, analiz ve değerlendirme yöntemleri belirler.
(4) Analiz sonucunda üründe % 0,9 ve altında GDO tespit edilmesi halinde bu durum GDO bulaşanı olarak değerlendirilir.
(5) GDO bulaşanı olan ürünlerde bulaşan olarak tespit edilen genlerin Biyogüvenlik Kurulu tarafından onaylanmış olması durumunda ürünler onay amacına uygun olarak kullanılabilir.”
MADDE 3 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4 – Bu Yönetmelik hükümlerini Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı yürütür.
GDO hakkında bakanlıktan kafa karıştıran açıklama
Bugün Resmi Gazete’de yayınlanan ve gıda ürünlerinde yüzde 0.9 ve altında genetik yapısı değiştirilmiş organizma (GDO) bulunan gıdaların üretim ve satışına izin verilmesinin yolunu açan düzenlemeye Bakanlık’tan yeni bir açıklama geldi. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, “Bu yeni düzenleme, hukuki sorunları bertaraf etmek ve tereddütleri gidermek amacıyla hazırlanmış olup GDO’nun gıdada kullanımına izin vermeye yönelik değildir” ifadesini kullandı.
GDO hakkında bakanlıktan kafa karıştıran açıklama
Bu sabah Resmi Gazete duyurusu ile gündeme oturan GDO’lu ürünler konusunda kafa karışıklığı yaşanıyor. Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ve Ürünlerine Dair Yönetmelik’te yapılan değişiklik ile, “Analiz sonucunda üründe yüzde 0.9 ve altında GDO tespit edilmesi halinde bu durum GDO bulaşanı olarak değerlendirilir” fıkrası eklendi. Bu fıkraya tüketici dernekleri, ziraat ve gıda odalarından büyük tepki gelirken, Biyogüvenlik kanununa da tamamıyla aykırı olduğu belirtildi.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, GDO’lu Milupa’ların toplatılması için, 80 il Valiliği’ne yazı göndermişti. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada olay doğrulanırken, sorumlular hakkında hukuki süreç başlatıldığını bildirdirmişti.
Kamuoyunda bu tartışma sürerken, bakanlık akşam üstü saatlerinde yeni bir açıklama yaptı.
Açıklamada, sadece yem amaçlı ithal edilen bazı ürünlerde, yürürlükteki mevzuatta bulaşma ve bulaşma miktarının ne olduğu hususu yer almadığı için GDO’lu olmadığı halde bulaşmadan kaynaklanan mağduriyetler yaşandığı belirtilerek, yeni düzenlemenin hukuki sorunları bertaraf etmek ve tereddütleri gidermek amacıyla hazırlandığı bildirildi. Bakanlık, düzenlemenin, GDO’nun gıdada kullanımına izin vermeye yönelik olmadığını
Dünyada birçok ülkede ve AB’de onaylanmış GDO ve ürünlerinin insan gıdası olarak tüketilmesi serbest olmasına rağmen, Türkiye’de GDO içeren gıda üretimine ve ithalatına izin verilmediği anımsatılan açıklamada, “Türkiye’de GDO ve ürünlerinin gıda amaçlı olarak kullanılması ve GDO’lu üretim yapılması da tamamen yasaktır” ifadesine yer verildi.
Türkiye’de GDO ile ilgili işlemlerin, Biyogüvenlik Kanunu ve bu Kanun kapsamında oluşturulan Biyogüvenlik Kurulu’nun aldığı kararlar çerçevesinde yürütüldüğü hatırlatılan açıklamada, söz konusu yönetmelik değişikliğinin, Biyogüvenlik Kurulu’nun önerisiyle üniversiteler, bakanlıklar ve ilgili meslek kuruluşlarından alınan görüş ve öneriler doğrultusunda hazırlandığı bildirildi. Yönetmelikte yapılan değişikliklerin nedenlerine de yer verilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
“Biyogüvenlik Kurulu, geçtiğimiz yıllarda ‘sadece yem amaçlı alarak kullanılmak üzere 3 soya ve 14 mısır geninin ithalatına izin vermiştir. Ancak sadece yem amaçlı ithal edilen bazı ürünlerde, mer’i mevzuatımızda bulaşma ve bulaşma miktarının ne olduğu hususu yer almadığından, GDO’lu olmadığı halde, bulaşmadan kaynaklanan mağduriyetler yaşanmıştır. Yapılan bu değişiklik ile ‘bulaşma’ kavramına açıklık getirilerek bu tereddüt, eksiklik ve mağduriyetlerin giderilmesi amaçlanmıştır. Bu yeni düzenleme, hukuki sorunları bertaraf etmek ve tereddütleri gidermek amacıyla hazırlanmış olup GDO’nun gıdada kullanımına izin vermeye yönelik değildir.”
Gıdada GDO tartışması
İSTANBUL – Türkiye birkaç gün önce yabancı bir mama firmasının ürünlerinde GDO’ya rastlandığı haberleri ile çalkalandı. Firmanın ürettiği ürünlerin toplatılması için 80 ilin valiliğine yazı gönderildi ve sorumlular hakkında hukuki süreç başlatıldı. Daha bu tartışmalar tazeliğini korurken; Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın GDO yönetmeliğinde bugün yaptığı düzenleme yeni bir tartışmayı alevlendirdi. Resmi Gazete’de yayınlanan değişiklikte “GDO Bulaşanı” tanımına yer verildi ve “Analiz sonucunda üründe yüzde 0.9 ve altında GDO tespit edilmesi halinde bu durum GDO bulaşanı olarak değerlendirilir” denildi. İşte bu ifadeler “gıdada GDO tartışmasının” ana temasını oluşturdu.
DÜNYA’nın fikirlerini sorduğu gıda sanayicileri yönetmelikte “ürün” olarak geçen ifadenin bütün ürünleri kapsayacağını ve bu suretle GDO’lu gıdaların yurda girişinin önünün açılmış olacağını savundu.
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Ahmet Atalık ise yönetmeliğin, kesinlik Biyogüvenlik Kanunu’na aykırı olduğunu işaret etti ve son günlerde gündeme gelen bebek maması olayını hatırlatarak “Biyogüvenlik Kanunu’nun izin verdiği hiçbir GDO’lu ürün yok. Kanun özetle, bebek mamasında ve küçük çocuk ek besinlerinde GDO’yu kesinlikle yasaklıyor. Ancak bu yönetmelik, yediklerimizin tamamında GDO bulunmasına yol açıyor. Üstelik binde 9’luk kriterin de hiçbir bilimsel yanı yok” dedi. Tüketici Hakları Derneği de yönetmeliğin iptali için Danıştay’da dava açacaklarını açıkladı.
‘İzin gıdaya değil, yeme’
Tartışmalar üzerine Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkilileri DÜNYA’ya bir açıklama yaptı ve düzenlemenin yemde yüzde 0.9’a kadar tespit edilen GDO’nun “bulaşan” olarak kabul edilmesi ve bunun Biyogüvenlik Kurulu tarafından da onaylanması şartıyla kullanılabilmesine izin verdiğini kaydettiler. Bakanlığa göre yeni düzenleme, ithal ürünlerde, beyan edilenin dışında GDO geni tespit edilmesi halinde, bu gen Biyogüvenlik Kurulu’nun izin verdiği genler arasında yer alıyorsa kullanımına izin verilecek.
‘Sıfır tolerans sürüyor’
DÜNYA’ya bilgi veren kaynaklar Türkiye’de gıda ürünlerinde GDO’ya sıfır tolerans uygulandığını belirterek, bu kararın sadece yemle ilgili olduğunu, kamuoyunda yanlış anlamaların oluşmaması gerektiğini bildirdiler. Ancak daha önce sıfır olarak uygulanan GDO toleransı yeni dönemde yüzde 0.9 olarak dikkat alınacak. Analiz sonunda yüzde 0.9 ve altında GDO tespit edilen ürünler GDO bulaşanı olarak değerlendirilecek ve bu genlerin Biyogüvenlik Kurulu tarafından onaylanmış olması halinde onay amacına uygun olarak kullanılacak.
Karar ne anlama geliyor?
Halen yem firmaları Biyogüvenlik Kurulu’nun izin verdiği GDO’lu genleri ithal edebiliyor. İthal edilen yemler içerisinde beyan edilenin dışında bir GDO’lu gene rastlanması halinde, bu ürünler kabul edilmiyordu. Yeni düzenlemeyle eğer beyan edilenin dışında tespit edilen gen, daha önce Biyogüvenlik Kurulu’ndan onay almışsa ve oranı yüzde 0.9’un altındaysa yem amaçlı olarak kullanılabilecek. Örneğin gıda amaçlı ithal edilen bir üründe, Biyogüvenlik Kurulu’nun daha önce izin verdiği bir gen tespit edilmesi halinde, eğer GDO binde 9’un altındaysa bu ürün gıda amaçlı kullanılamayacak. Ancak izin doğrultusunda yemlik olarak değerlendirilebilecek. Aynı şekilde yem amaçlı ithal edilen birkaç üründe, ithalatçının beyan ettiğinin dışında bir GDO’lu gene rastlanmışsa ve bu ürün onaylı genler listesinde bulunuyorsa, yem amaçlı kullanımına izin verilecek.
Yemciler kararı uzun zamandır bekliyordu
Bu arada DÜNYA’ya konuşan yem sanayicileri, düzenlemenin gıda ile ilgili olmadığını tamamen GDO’lu yemleri kapsadığını söylediler. Bu düzenlemeyi çok uzun zamandır beklediklerini belirten sanayiciler, “Ancak talihsizlik sonucu kısa bir süre önce bir mamada rastlanan GDO’nun ardından düzenleme yayınlandı. Durum böyle olunca insanların kafasında sanki GDO’lu gıdalara izin veriliyormuş gibi bir algı oluştu. Halbuki bu düzenleme bizim görüşlerimiz alındıktan sonra hazırlandı” dediler.
