Kuşların Eve Uyum Eğitimi…

Dr. Kaya DEMİRÖZÜ

Kanatlı Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

(Drk.demirozu@yahoo.com.tr)

Diğer evcil hayvanların eve uyum eğitimi bilinen şey ama kuşlar duymuş muydunuz? Evet, bazı kuşlar bu eğitimi almış olabilir.  Eve uyum eğitimi; kuşa “kontrollü dışkılama” komutunu öğretme anlamına gelir. Diğer hayvanlarda oldu-ğu gibi, bu iyi bir ilgi, sabır, tutarlılık ve olumlu pekiştirme ister. Genellikle gençler erişkinlere kıyasla daha kolay öğren-mektedirler. Bilhassa, büyük cüsseli kuşlarda dışkılama sık sık olmadığında söz konusu eğitimi daha kolay öğrenmekte-dirler. Büyük bir papağanda birkaç saat dışkılama olmamasına rağmen, muhabbet kuşu, küçük papağanlar gibi küçük cüsselilerin bir saatte üç ya da dört kez dışkılamaları gerekebilir.

1. Etap

Komut Seçimi

Ev halkının tümü için komut olarak kullanmak üzere bir kelime veya tümceyi belirleyerek başlanmalı “Tuvalete git” vb. Kısa ve kolay başka bir komut ya da ev halkından biri ya da hayvanın adı kullanılabilir. “Tuvalete git “,” kaka yap” ya da “şimdi yap” vb. Kuşlar için eğitim komutunun iyi seçilmesi kritik bir eşiktir . Herkesin aynı tonlamayla aynı ifadeyi kullan-ması gerekir.  Aslında eğitimden sorumlu kişi ondan ne istediğini davranışı ile kuşa anlatabiliği kadar faydalı olabilecektir.

2. Etap

Davranış Ve İpuçlarını İzleyerek Önceden Tahmin Etme

Yine, köpeklerdeki gibi, kuş kendini ne zaman rahatlatmak istediğini önceden tahmin edilmelidir. Bu sayede onun bir adım önünde olunabilir.  Çoğu kuşun sabahleyin,  beslenmeyi takiben ve bazen de kafese konul-duktan veya aldıktan hemen sonra ilk yaptığı şey kendini rahatlatmaktır.O zamanlarda hazır olun ve ipuçlarını izleyin. Dışkılama öncesi kuşlar bazı davranış değişikliği gösterecektir. Kuyruk hareketi, çömelme, geriye adım ya da tüyleri kabartma gibi farklı bir tavır olabilir.

3. Etap

Eğitime Başlama

Kuş “kakayı” tanıtmanın ardından, onu tuvalet için kullanmak iste-nilen her türlü nesnenin üzerine tutulmalıdır. Bunlar kafesi, oyun parkı, çöp sepeti, gazete ya da kâğıt olabilir. Ama dikkatli olunmalı; hayvan kâğtıla herhangi bir, karton kutu veya karton parçası, okunmamış gazete ile eski gazeteyi ayıramaz. İlerde istenmeye yerleri kullanabilir. Kuş kendi-sini rahatlatacağında ipuçları fark edildiğinde “kaka yap” komutu verilmeli ve sonra komut yerine getirildiğinde övülmelidir. Övgüler sözle, okşayarak ya da özel,  küçük nefis bir lokma olabilir. Kuşun gerçekten hoşlandığı yöntem ve bir davranış bicimi belirlenmeli ve komuta uymasının bir zaman aldığını akıldan çıkarılmamalıdır. Kuşun sözcüklerle yapacağı eylem arasın- daki bağlantıyı kurması için bu adımların aynı şekilde defalarca tekrar edil-mesi gerekecektir. Kuş komuta uymadığında; azarlanmamalı, kınanmama-lıdır. Ceza etkili değildir ve aslında dikkat isteyen bir davranış olarak ko-muta uyum başlayabilir.

4. Etap

Nihai Sorumluluğu Alma

Birçok kuş “Tuvalete git.” ya da “Kaka yap” komutunu öğrenebilirler, ancak bunların hepsi değil, rastgele dışkı yapılmayacağını öğrenmeleri uzun sürebilir. Kuş uyum sağlamaya zorlanırsa, yardım etmek, sabırlı ve müşfik davranmak sahibinin görevidir. Hayvan, 15 dakika kadar kafes dışındaysa da söz konusu muhabbet kuşu ise, tuvalet yerine yapacağı yere konulmalı ve komut verilmelidir. Bazı kuşlar, kafesleri dışındayken her zaman tuvalet ihtiyacı için geri dönmeleri gerektiğini en sonunda öğrenmiş olacaklardır. Hatta kimi konuşabilen kuşlar tuvalet komutunu kendileri söyleyerek başlayabilirler.

Kuşun ev eğitim onunla daha fazla vakit geçirmek için bir fırsattır, o zaman daha keyifli hale dönüşmesi için davranış ipuçları (bazı papağanlar için özellikle önemli) izleyerek öğrenilmiş olur ve daha az temizlik yapılması ihtiyacı olarak sonuçlanabilir.