Tavuk Yetiştiriciliği İle İlgili Kimi Kavramlar
TAVUK YETİŞTİRİCİLİĞİ İLE İLGİLİ KİMİ KAVRAMLAR
Resim: broiler civciv elde etmede kullanılan anne ve baba’nın temsili resimleri (Babalar büyük oranda conish analar ise büyük oranlarda corni-rock genotipindedir)
Gen kaynakları: Evcil tavuk (Gallus Domesticus) türü içerisinde bulunan tüm lokal ırklar, geçit ırkları ve kültür ırkları ile bunlardan üretilmiş soy, aile ve hatlar, gen kaynakları olarak kabul edilmektedir. Tüm bu kaynaklar gerektiğinde kullanılmak üzere titizlikle korunmalıdır.
Temel tavuk sürüleri: Tüm ıslah çalışmalarında olduğu gibi, verimli damızlık tavukları üretirken de, gen kaynakları arasından alınan bir genetik stok ile işe başlamak gerekir (gen havuzu). Islah çalışmalarının başarısının, ele alınan grupların genetik potansiyeli ile sınırlı olacağı unutulmamalıdır. Temel tavuk sürüleri, gen havuzu içerisinden, ekonomik verim özellikleri için seleksiyon yapılarak (additif gen etkileri) geliştirilmiş kültür tavuk ırkları, soy ve hatlarıdır (pure line).
Damızlık sürüler: Damızlık kelimesinin sözlük anlamı ”dölleri alınmak amacı ile üretilmiş üstün verimli hayvan” olarak bildirilmektedir. Üstün verim ise daima değişik devirlerde farklı anlam taşımıştır. Buna bağlı olarak damızlık kavramı da daima değişiklikler göstermiştir. Ticari tavuk yetiştiriciliğinde damızlıklar, çoğaltmanın değişik aşamalarında; büyük büyük ebeveynler (great grand parents /GGP), büyük ebeveynler (grand parents /GP) ve ebeveynler (parents / P) olarak adlandırılırlar.
Hibrit: Hayvan yetiştiriciliğinde, iki ayrı hayvan ırkının birleştirilmesine melezleme, elde edilen döllere de melez denir. Örneğin İsviçre Esmeri, Yerli Kara birer sığır ırkıdır. İsviçre Esmeri ile Yerli Kara birleştirmesi bir melezlemedir. Hibrit kelimesi ise ayrı türler arasında birleştirme anlamına gelir. Örneğin, at ile eşek birleştirmesi bir hibridasyon, bu birleştirmeden elde edilen katır ise bir hibrit’tir. Tavukçulukta Melez ve Hibrit kelimeleri yukarıda anlatılan klasik anlamları ile kullanılmamaktadır. Tavukçulukta bu iki kelime eş anlamda kullanılmaktadır. Değişik ırklar veya aynı ırk içindeki ayrı soy ve hat gibi farklı genetik yapıda olan tüm gruplar arasındaki birleştirmelere melezleme veya hibridasyon, elde edilen döllere de melez veya hibrit denmektedir.
Ticari tavuk sürüsü: Anne ve baba ebeveyn (parent) grupları arası melezleme ile elde edilmiş, piliç eti veya yumurta üretmek amacı ile kullanılan, üstün verimli, birörnek, çoğu kez melez azmanı (non additif gen etkileri / pozitif heterozis), hibrit, tavuk sürülerine ticari tavuk sürüsü denir.
