Türkiye Tarımsal Teknoloji Merkezine Kavuşuyor

Prof. Dr. Nazımi AÇIKGÖZ

Ülkemiz tarımla ilgili yeniliklere her zaman açıktır. Dünyadaki gelişmelere bir göz atıldığında veri tabanı, büyük veri, dikey tarım, hassas tarım, coğrafi bilgi sistemleri, çiftlik yönetim yazılımları, akıllı sulama, akıllı ilaçlama, akıllı gübreleme, tarımsal robotlar, otonom cihazlar, İHA’lar gibi birçok konudaki araştırma ve uygulamalarda ülkemizin yeterli seviyede olduğunu söyleyemeyiz. Şüphesiz bazı ferdi atılımları da göz ardı edemeyiz.

Tarımın böylesine önemli konularının bütüncül olarak, ülke bazında tek merkezden ele alınma zamanı çoktan gelmişti. Memnuniyetle öğreniyoruz ki İzmir Ticaret Borsası ve Ege İhracatçı Birlikleri bu konuda inisiyatifi ele alıp “Tarımda Dijital Dönüşüm” hamlesini başlatarak, İzmir Tarım Teknoloji Merkezi’ni (İTTM) (https://ittm.itb.org.tr/) kurdular.

Merkezin kuruluş gerekçeleri sıralanırken şu saptamalar öne çıkmaktadır: “Teknolojinin tarım sektörüne entegrasyonunda en önemli aşama, tarım araçlarının ve tarımsal alanların sensörlerle donatılması ve bu araçların birbirleriyle iletişim halinde olmalarının sağlanmasıdır. Bu sayede, uydulardan alınan görüntüler işlenerek sensörlerden alınan veriler ile birleştirilmektedir. Bulut bağlantılı insansız hava araçları ile tüm tarımsal araziler gözlenebilmekte ve elde edilen bilgiler akıllı cihazlar ile anlık olarak takip edilebilmektedir. Bilgisayar tabanlı çiftlik yönetim sistemleri ile tarımsal üretimin tüm üretim süreçleri, kaynakların çiftliğe ulaşımından ürünün çıkışına kadar (tarladan sofraya) izlenebilmektedir. Özetle, tarımda akıllı sistemlerin uygulanması, hayvansal ve bitkisel üretimin verimi ve kalitesi için gerekli olan tüm bilgilerin kolayca elde edilebilmesini de sağlamaktadır”.

İTTM, tarımda bilişim teknolojileri kullanılarak üretilmiş veya üretilecek ürün ve hizmetlerin (akıllı tarım uygulamalarının) gerçek yaşam ortamında, gerçek kullanıcılar ve ürünler üzerinde test edilebileceği ve geliştirilebileceği bir açık inovasyon ortamı ve teknoloji geliştirme merkezi olma görevini üslenmeği taahhüt ediyor.  

Merkez amaçlarını şu şekilde sıralamaktadır:

• Ar-Ge için gereken ekosistemin ve altyapının sağlanması;
• Katma değer yaratan paydaşların bir araya getirilmesi;
• Tarım teknolojileri araştırmalarının ticarileşmesinin ve finansmana erişiminin desteklenmesi;
• Tarımda doğal kaynak kullanımının verimli ve etkin hale getirilmesi;
• Gençlerin tarım sektörüne olan ilgilerinin artırılması;
• Tarımda bilişim teknolojileri alanında yetkinliklerin geliştirilmesi.

İTTM çalışmalarını “Yaşam Laboratuvarı” (Living Lab)esasına göre planlayan merkez araştırma-geliştirme faaliyeti çıktılarını gerçek yaşam ortamlarında ve gerçek kullanıcılar ile uygulanabilirliğini test etmeyi planlamaktadır. Merkez eş zamanlı araştırma ve inovasyon süreçlerini bir kamu-kullanıcı-özel sektör-bilgi kuruluşları ortaklığı içinde birleştiren, kullanıcı merkezli, açık inovasyon ekosistemi oluşturmayı hedeflemektedir.   

Merkezin ilk aşamada ele alacağı konular görüntüleme sistemleri yani insan gözünün göremediği dalga boyunda veri toplayan özel kameralar ile bitki hastalık ve zararlılarının tespiti, rekolte tahmini, verim arttıracak hassas tarım gibi uygulamalar olacaktır. Aynı zamanda insansız hava araçları ile arazi görüntüleme, uzaktan algılama, bitkilerde hastalık tespiti ve girdi uygulama (ilaçlama vb.) konularında kolay, etkili, verimli uygulamalar da ilk ele alınacak konular arasındadır. Aynı zamanda sensörler, robotlar ve otonom cihazlar, tarım makinalarının (traktör, hasat makinası, vb.) otonom çalıştırılması ile verimlilikte artış, maliyet düşürücü, daha az ilaç, tohum ve kimyasal kullanımı, etkin ve verimli hasat merkezin çalışma hedefleri arasında.

İTTM’nin fiziki altyapısını oluşturmak üzere bina projelendirme, yapım işleri ve bazı laboratuvar ekipmanlarının temini amacıyla İzmir Kalkınma Ajansı’ndan Güdümlü Proje Desteği alınmıştır. 2021 Aralık ayında başlayan proje iki yıl sürecektir. Uygulama alanı olarak Menemen’de Eski Topraksu Araştırma Enstitüsü şimdiki “İzmir Menemen Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi” kompleksinde konumlanmıştır.

Üç banka ile iş ortaklığı ve onlarca iş birliği yapacağı kuruluşla merkezin başarılı olacağı beklenmektedir. Ne var ki tarım makinasından, uzaktan algılamaya; organik tarımından ilaç-gübre konularının bilirkişilerini bünyesinde barındıran Ziraat Fakülteleri daha işin başında devreye sokulmuş olsaydı, özellikle ileride uygulamalarda çıkabilecek sorunları minimize etme adına yararlı olabilirdi.