Ukrayna gazı Boğazlar üzerinden sevk edilecek mi?
3 Haziran’da parlamento oturumunda konuşma yapan Ukrayna Başbakanı Arseni Yatsenyuk, Boğazlar üzerinden sıvılaştırılmış gaz (LNG) sevkiyatıyla ilgili Türkiye’den yanıt alamadıklarını ifade etti.
Yatsenyuk, ‘Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’la görüştüm ve ricayla başvurarak boğazlar üzerinden LNG sevkiyat olanaklarını görüşmemizi istedim. Fakat henüz yanıt yok.
Eğer bizim ilgili böyle bir düzenlememiz olmazsa, bu durumda son bir kaç yılda
planladığımız LNG projemizi gerçekleştirmemiz çok zor” ifadelerini kullandı.
‘Gaz sorunu’ şimdiki Kiev yönetiminin izlediği iç politikanın ‘köşe taşı’ haline geldi. Bir yandan, Rusya’ya olan gaz borcu meselesi hala çözülmemiş durumda. Öbür yandan, Ukrayna, Gazprom ile mevcut gaz anlaşmasının koşullarını yerine getirmeyi reddederek Rusya’dan yapılan gaz sevkiyatlarına alternatifler oluşturmaya çalışıyor. Ancak Ukrayna terminaline büyük miktardaki LNG sevkiyatları sadece deniz yoluyla Boğazlar üzerinden yapılabilir. Ama Türk tarafının izni olmadan tankerlerin Boğazlar’dan geçmesi mümkün değil.
USAK Enerji Güvenliği Araştırmaları Merkezi Başkanı Hasan Selim Özertem, yürürlükte olan uluslararası hukuk kurallarına göre Ukrayna tankerlerinin Boğazlar’dan geçme şansının olduğunu belirterek şunu söyledi:
Montrö Sözleşmesine göre ticari amaçlı her türlü geminin Boğazlardan geçme şansı var. Sınırlamalar sadece özellikle askeri gemilerine getiriliyor. Türkiye’nin İstanbul güvenliğini ve tarihi yarımadayı tehdit altına sokması nedeniyle petrol ve doğal gaz ticareti ile ilgili belli çekinceleri var. Fakat hukuki anlamda baktığımızda ben böyle kaygıları olmasına rağmen Türkiye’nin böyle bir engel olmadığını düşünüyorum.
Ancak şunu da ifade edelim, özellikle trafik akımını azaltmak ve belli alternatifler sunmak açısından baktımızda Türkiye’nin ‘Kanal İstanbul’ projesini gündeme getirdiğini biliyoruz.
Buna bağlı olarak Boğaza parallel olarak yeni bir hatın çekilmesi ve bu hatın Marmara ile Karadeniz’de birbirine bağlanması gündemde. Bu açıdan bakıldığında Türkiye’nin bu pozisyonunu daha ne kadar sürdüreyebileceğini ve önümüzdeki alternatifleri oluşturup oluşturmayacağı henüz belli değil. Ama mevcut duruma bakmış olduğumuzda Türkiye’nin kaygılarından dolayı böyle bir geçişe sıcak bakmadığını biliyoruz. Ama Montrö Sözleşmesine baktığımızda, ki Montrö Sözleşmesi Boğazlardan gemi trafiğinin geçişini düzenler, burada öyle bir engelin olmadığını ifade edebiliriz.
Bizim diğer muhatabımız 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Enerji güvenliği uzmanı Tuğçe Varol Sevim konuyla ilgili şunu söyledi:
Ukrayna LNG-terminali yapmaya karar vermeden önce daha Türkiye’ye sormalıydı. Çünkü bu Ukrayna’nın enerji güvenliğini ilgilendirdiği kadar Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları güvenliğini de etkiliyor. Çünkü dünyada hiç bir yerdİstanbul Boğazından başka bu kadar
çok insanın yaşadığı bir başka boğaz yok. Yaklaşık 15 milyon insan çok kısa ve dar bölgede yaşıyor. Buradan dünyanın neredeyse her gün yüzde 4 oranında dünya petrolünün ihtiyacı kadar tanker geçiş yapıyor. Oldukça tehlikeli. Bir de bunlara LNG tankerleri eklenecek olursa İstanbul vatandaşlarını çok ciddi bir tehlike ile karşı karşıya bırakmış olacaktır. Ukrayna ta en başından Türkiye’yi sorması gerekiyordu. Dolayısıyla şu anda da Başbakan Tayip Erdoğan’a direk arayarak sorusuna acil bir cevap alması söz konusu bile olamaz. Mutlaka Türkiye çok ciddi bideğerlendirmeden sonra cevap verecektir. Çok zor bir durum. Hem Türkiye’nin Boğazların güvenliği açısından zor bir durum. Yani sadece Ankara’nın vereceği bir karar değil, aynı zamanda İstanbul’un da içinde dahil olduğu bir mesele. Öte yandan unutmayalım ki Türkiye Rusya ile çok ciddi bir enerji işbirliği içerisinde. Bu Rusya’nın Ukrayna’ya verdiği gazın da Ukrayna’nın indirebilmesi için bir imkan tanımak anlamına gelecektir. Hem İstanbul Boğazının kritik durumu hem de Türkiye Rusya ilişkilerinin kritik durumu sebebiyle ben Ankara’nın Ukrayna’ya çok çabuk bir zamanda cevap verebileceğini zannetmiyorum.
Kaynak:Rusyanın Sesi
