Damızlık Broiler Yetiştiricileri Ahşap Follukları Tercih Etmekte

Damızlık Broiler Yetiştiricileri Ahşap Follukları Tercih Etmekte(*)

Dr. Kaya DEMİRÖZÜ
Kanatlı Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

Bir broiler damızlık işletmesinde yumurta sayısı, fertilite ve kuluçka randımanı vb dikkate alınması gereken birçok parametre vardır. Ekstra bir sorun, fazladan emek gerektirdiğinden zemin yumurtalarının sayısıdır.

İdeal yetiştirme, sürüyü aktif tutmak ve zeminden yükseltilmiş bir ızgaralı alan, zemin yumurtalarının önlenmesine yardımcı olabilir. Ancak folluk davranışına ilişkin son araştırmalar, folluk tipinin belirleyici bir faktör olduğunu göstermiştir.

Bu çalışmada, kıyaslamak için dört çeşit folluk tasarlanmıştır. Plastik bir kontrol folluk, biraz gözden uzak bölmeli plastik folluk, cereyanlı folluğu taklit amacıyla taklit etmek için altında vantilatör bulunan plastik folluk ve ahşap  bir folluk  kullanılmıştır.

Damızlık Broiler Davranışı

Geçmişte yumurtacı sürülerin davranışı üzerine birçok çalışma yapılmıştır. Ancak damızlıklar ve kümes tasarımı arasındaki etkileşimle ilgili yeterli çalışma bulunmamaktadır. Bunların birçoğu folluk tercihiyle ilgilidir. Bazı kümeslerde, follukta birden fazla tavuğun olduğu, zemin yumurtlama otomatik yumurta konveyörü ve hayvan yaralanmasının bir sorun olduğu bilinmektedir. Bütün folluklar aynı olmasına rağmen genetik faktörler nedeniyle hayvanlar birlikte olurlar. Bundan dolayı tavukların folluk tercihlerine yönelik bir çalışma yapılmıştır.

Hayvanlar İçin İdeal Koşullar

Ticari çiftliklerde yetiştirilen etlik piliç yetiştiricileri için barınma koşullarını optimize etmeye çalışırken asıl soru şudur: Tavuk neyi tercih eder? follukların tercih edilen bir tasarıma sahip olması, üretici için olduğu kadar tavuklar için de fayda sağlar. Ayrıca, ihtiyaçlarının karşılanmasıyla tavukların refahı da artacaktır, bu da diğer yerlere göre folluğa yumurtlanan yumurta sayısını da artırabilir.”

Sürü Tercihleri

Folluk tercihi; sakin, gözden uzak, malzeme ve mikroklima gibi faktörleri kapsar. Deneyimler göstermektedir ki ideal follukların daha azı yalnızca zemine yumurtalamaya neden olmaz, aynı zamanda yumurta başına nispeten daha fazla folluk ziyaretine ve daha kısa follukta kalma sürelerine yol açar. Doğal bir sonuç, tavukların follukta kendilerini mutlu hissetmemeleri olacaktır. Tavukların tercihleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için onlara özgürce folluk seçimi verilmiştir. Sonuçta tavuklar her defasında ahşap folluğu tercih etmişlerdir.

Söz konusu bu 4 folluk, yaşları 20 ila 34 hafta arasında değişen, 100 tavuk ve 9 horozdan oluşan toplam 6 grup denendi. Tavuklar, 2425 haftalık ve 2627 haftalık yaş dönemlerinde folluklarda kameralarla sürekli izlenmiştir. Görüntüler, genel aktivite, folluk incelemeleri ile ziyaretleri ve sosyal etkileşim dahil olmak üzere davranış açısından analiz edilmiştir.

Tercih Ahşap Folluklar 

Tavuğun bir tercihi olmadığı varsayımına dayanarak, yumurtanın her folluğa yumurtlanan yumurtaların %25’ini olmalıdır. Çekici olmayan havalandırmalı folluk dikkate alınmazsa, folluk tipi başına yine de %33 beklenir. Ancak bu ortalama istatistikler ancak tavukları yumurtlama makinesi olarak görürsek uygulanabilir.

Lakin gerçek böyle değil, hayvanlar çok seçicidirler. Çalışmada, broiler damızlık tavuklar arasında plastik folluk yerine ağırlıklı olarak ahşap folluk tercihi sonucuna varabilir. Yumurtaların en az %70’i ahşap folluğa yumurtlanmıştır.

Tavukların ikinci tercihi

Tavukların sadece %15’i plastik kontrol folluğunu, %10’u bölmeli folluğu ve %5’i havalandırmalı folluğunu seçmiştir. Sadece 4 folluktan 1’i ahşap olduğu için tavukların tercihi kalabalıklaşmaya neden olarak ahşap follukta yığılma ve agresif davranışlara neden olmuştur. Ancak bu tercih o kadar güçlüydü ki tavuklar her gün sürekli folluğa geldiklerinde bu ortamı kabul etmeye istekliydiler.

Tavukların ikinci seçeneğinin ne olacağını bulmak için, çalışmanın bir noktasında ahşap folluklar kapatılmıştır. Ahşap folluğun kapatılması, kontrol folluğu diğer iki plastik tasarıma göre tercih edilmiştir.

İlk bakışta folluklar pek farklı değil ama soldaki plastikten, sağdaki ise ahşap 

Sonuç:

Çalışmanın sonucu tavuklar ahşap follukları açık arayla tercih etmişlerdir. İdeal bir yönetim ve yetiştirme ile birlikte ahşap folluklar, zemine yumurtlamayı en aza indirebilir. Folluklar için kullanılan malzeme uygunluk açısından önemli bir faktördür. Bu nedenle folluk tasarlanırken ve seçilirken dikkate alınmalıdır. 

(*): Çeviri – “Broiler breeders prefer wooden nests.” Fabian Brockotter. Editor in Chief, Poultry World.