Prof. Dr. Ender Yarsan’dan “Dünya Veteriner Hekimler Günü”
Prof. Dr. Ender YARSAN
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı
Dünya Veteriner Hekimleri Birliği’nin 2000 yılında aldığı bir kararla her yıl Nisan ayının son Cumartesi günü, uluslararası ölçekte “Veteriner Hekimleri Günü” olarak kutlanmaktadır. Türkiye’de Veteriner Hekimler Günü ilk olarak 28 Nisan 2001’de Türk Veteriner Hekimleri Birliği‘nin düzenlediği bir organizasyon ile kutlanmıştır.
Dünya Veteriner Hekimler Günü; son derece kapsamlı ve çok yönlü görevler üstlenen Veteriner Hekimlerin uluslararası ölçekte bir araya gelmeleri, birlikteliklerini artırmaları ve mesleğin toplum nezdindeki önemini vurgulamaları yönüyle değerlendirilen bir etkinliktir. 2004 yılından itibaren de bir Tema ile kutlanmıştır. Tek Dünya, Tek Sağlık; Antimikrobiyal Direnç; Kuduz; Aşılama; Vektörlerle Bulaşan Zoonoz Hastalıklar; Hayvan Refahı, Covid Süreci gibi başlıklar Tema olarak seçilmiştir. Bu yıl itibariyle 2024 için belirlenen Tema ise Veteriner Hekimler Temel Sağlık Çalışanlarıdır.
Veteriner Hekimlik hayvanların evcilleştirilmesi ile tarih sahnesine çıkmış dünyanın en saygın ve en köklü mesleklerinden biridir. Veteriner Hekimliği eğitiminin başlaması ile birlikte özellikle hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar beşeri hekimliğin gelişmesine de büyük katkılar sağlamıştır. Veteriner Hekimler; hayvan sağlığının ve aynı zamanda insan sağlığının korunması, hayvan refahının iyileştirilmesinin yanı sıra; gıda güvenliğinin sağlanması, küresel açlığın azaltılması, zoonoz hastalıkların önlenmesi, hayvan ıslahı, tıbbi araştırmalar ve biyolojik çeşitliliğin korunması alanlarında yaptıkları çalışmalarla insanlığa büyük katkılar sağlamışlardır.
Bu mesleğin ilk uygulamaları geleneksel yaklaşımlar şeklinde olmuştur. Ancak özellikle 18. yüzyılda Avrupa’da meydana gelen Sığır vebası Pandemisi ve bunun geniş kapsamlı etkileri Veteriner Hekimliğin bilimsel temellerle yapılması gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Bu düşünceyle Dünyada ilk Veteriner Okulu, Fransa’da Lyon’da 1762 yılında açılmıştır. Ülkemizde ise bu tarihten 80 yıl sonra 1842’de İstanbul’da Askeri Veteriner Okulu olarak 12 öğrenci ile Eğitime başlanmıştır. Tarihsel süreç içerisinde 1889 yılında Sivil Veteriner Okulu kurulmuş, bu iki kuruluş 1921’de birleştirilmiş; 1948 yılında ise Fakültemiz, Cumhuriyetin ilk Üniversitesi olan Ankara Üniversitesi bünyesine katılmıştır. Bugün ülkemizde, Kırgızistan ve Kıbrıs’ı da dahil edersek aktif Fakülte sayısı 31’dir ve yaklaşık 40 bin civarında da Veteriner Hekim mevcuttur. Başta Tarım ve Orman Bakanlığı olmak üzere Sağlık Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Belediyeler gibi birçok kamu kurumunda ve serbest olarak kliniklerde görev yapan Veteriner Hekimler Hayvan Sağlığını, Çevre Sağlığını ve Halk Sağlığını korumak için etkin şekilde çalışmaktadırlar.
Halk sağlığının korunması noktasında bugün için kabul edilen ilke “Tek Sağlık” Yaklaşımıdır. Tek Sağlık kavramının iki önemli bileşeni vardır; Zoonoz hastalıklar ve Antimikrobiyal Direnç. Modern salgınların çoğu, hayvanlardan insanlara yayılan ve aynı zamanda zoonotik hastalıklar olarak da bilinen patojenlerden kaynaklanmaktadır. Hayvanlarla doğrudan temas, kene veya sivrisinek gibi vektörler, hayvanların yaşadığı alanla temas veya kontamine yiyecek veya suyun tüketilmesi yoluyla insanlara yayılabilirler. İnsanlarda görülen enfeksiyon hastalıkların %60’ını oluşturan 200’den fazla zoonotik hastalık bulunmaktadır. Son 30 yılda yeni ortaya çıkan enfeksiyonların %75’i zoonotik karakterlidir. Zoonotik hastalıklarla mücadelede en önemli husus hayvanlarda hastalığı yok etmektir. Zoonozlar bir taraftan hayvan sağlığını etkileyerek ekonomik kayıplara neden olmakta, diğer taraftan insanlara bulaşarak halk sağlığını etkilemektedir. Bununla birlikte yine son derece önemli olan ve ileriye dönük küresel bir Pandemi riski taşıyan Antimikrobiyal Direnç konusu da toplum sağlığını etkileyecek boyutlardadır. Bütün bu sorunlarla, özellikle çözümleri noktasında Veteriner Hekimler aktif şekilde çalışmalarını sürdürmekte, halk sağlığının korunmasına önemli katkılar sağlamaktadırlar.
Zoonotik hastalıklar; dünya çapında 2,5 milyar insan vakasından ve yılda yaklaşık 2,7 milyon ölümden sorumludur. Son değerlendirmeler zoonoz kaynaklı salgınlarının yılda yaklaşık yüzde 5 arttığını, rapor edilen ölümlerin ise yıllık yüzde 8,7 arttığını göstermektedir. İnsanlarda bilinen her 10 bulaşıcı hastalıktan 6’sından fazlasının hayvansal kökenli ve insanlarda yeni veya yeniden ortaya çıkan her 4 bulaşıcı hastalıktan 3’ünün de yine hayvansal kaynaklı olduğu bilinmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Antimikrobiyal direnci küresel sağlık için en büyük 10 tehdit arasında listelemektedir. Antimikrobiyal direnç, insan ve hayvan sağlığını ve refahını, çevreyi, gıda ve beslenme güvenliğini ve emniyetini, ekonomik kalkınmayı ve toplumlardaki eşitliği tehdit etmektedir. Antimikrobiyal direnç, küresel halk sağlığı ve kalkınmanın en büyük tehditlerinden biridir. Bakteriyel kaynaklı Antimikrobiyal direncin 2019 yılında küresel 1,27 milyon ölümden doğrudan sorumlu olduğu ve 4,95 milyon ölüme katkıda bulunduğu tahmin edilmektedir. Antimikrobiyal direncin 2014 ile 2050 yılları arasında küresel ekonomiye tahmini olarak 100 trilyon ABD dolarına mal olacağı tahmin edilmektedir.
Hayatın her alanında aktif şekilde çalışan; hayvan sağlığı, hayvan refahı, halk sağlığı ve çevre sağlığı konularında aktif rol üstlenen meslektaşlarımızın, Veteriner Hekimlerin bu güzel ve anlamlı gününü en içten dileklerimizle kutluyoruz.
27 Nisan 2024, Dünya Veteriner Hekimler Günü Kutlu Olsun…
